Vizêr-perey, yanî 12. hezîrane de Tirkîya de yew weçînayîş virazîya. Prosesê nê weçînayîşî bi heyecanêko bêhed û bêhesab ravêrt. Weçînayîşê ke serra 1963-64 ra hetanî ewro virazîyê, hema-hema ez beşdarê hemine zî bîya. Hetanî ke ez eşkena vajî, ez sey kesêko aktîf û sey kesêko berpirsîyar dekewta nê weçînayîşan. Zaf hetan ra no weçînayîş yê 12. hezîrane heme weçînayîşanê vîyarteyan ra cîya bi.
Ez di hetan ra ewnîyêna no weçînayîş ra. Yew hetê kurdan ra, yew zî hetê tirkan ra. Eke merdim bi dîqet bala xo bido no weçînayîş ez vana qey do heq bido mi. Ez eşkena vajî no weçînayîş rengê tirkan û yê kurdan sey roje bellî kerdêne.
Ez nêwazena pacaya tirkan ra biewnîyê no weçînayîş ra. Ez nêwazena partîyê tirkan û xebata tirkan ê nê weçînayîşî tehlîl bikerî û fikrê xo vajî. Mi emrê xo de hende weçînayîşî dîyê, la mi weçînayîşêko sey no weçînayîş, hende şenik, bêsewîye û basît yew weçînayîş ne dîyo ne şinawito. Her hîrê partîyê tirkan zî sey vergan zurayê û sey qabadayanê Xançepekê Dîyarbekirî xeberî eştê yewbînan. Ge-ge mesela kasetan ê tolazî bîyêne babeta weçînayîşê înan ge-ge mesela qabadayîtîye bîyêne qanik û fekê lîderê înan de cawîyêne. Neng û nengşorî înan rê bîyêne sloganî û bi wasitayê nengan yewbînî rê muxalefetî kerdêne. Şima zanê, yew mesela mîze esta. Mesela nê partîyanê tirkan zî bîbî mesela mîze. “Mîza ma kamî zaf dûrî şina!”
Nê hîrê partîyî zî tena mesela kurdan de bîyêne giran û bîyêne ciddî. Nê hîrê partîyan zî seba problemê kurdan piştî da yewbînan û her hîrê partî zî dindananê xo kurdan rê seqênay. Winî aseno ke nê heme partîyî zî do no demo newe de kurdan şa nêkerê. Mucadeleyê kurdan û ê nê hîrê partîyan do meclîs de zaf tuj dewam bikero.
No weçînayîş de nê hîrê partîyan zî derheqê kurdan de sey yewfek qalî kerdêne. La meselanê bînan de neng û nengşorî yewbînan rê çînayêne. Bi kar û gureyê binê lihêfan (kasetan) fek eştêne yewbînan. La mewzûyê kurdan ser o zî binê xo kerdêne yew û gefan ro kurdan wendêne. Seba kurdan mitînganê xo de her hîrê partîyan zî seypê vatêne “welatê ma yew o, ziwanê ma yew o, dînê ma yew o û beyraqa ma yew a”. Hetanî ke Qamer Gençî yê Kiliçdarogluyî rasta rast va, “Dersîmijî qey benê kurd, ma dersimîjî tirk lajê tirkan ê”.
Mi sere de va, ez nêwazena hetê tirkan ra biewnî no weçînayîş ra. La reyna zî bê vatiş û bê nuştiş nêbeno. Mi bi xo fekê nê partîyanê tirkan ra û fekê lîderanê înan ra çîyêko newe nêşawit.
Her partîyêk wayîrê yew programî yo, wayîrê yew planî yo. Semedê heme partîyan weçînayîşî peyme yê. Weçînayîş de heme partîyî program, plan û projeyê xo yê îdareyê demêk pêşkêşê şarî kenê. Şar zî goreyê nê program û plananê partîyan rayanê xo erzeno. No usûl rastîya heme partîyan o.
Eke ma goreyê nê usûlî û goreyê nê fehmî ra biewnîyê nê partîyanê tirkan ra, eceba ma ra kam şîkêno program û planê nê partîyan tehlîl bikero? Kamcîn partî qala plan û programê xoyê neweyî kerdî?
Tayê çîyê basitî tede ney, la mî fekê lîderanê înan ra seba plan û programê îdarekerdişê Tirkîya çîyêk ne dî ne zî şawit. Eke rey-rey fek nêeştêne yewbînan, tayê çîyê şenikan ê derheqê plan û projeyan de vatêne. Erdoganî wexto ke mintiqaya tirkan de mitîngî viraştêne û gama ke mitîngan de qalî kerdêne, çîyo newe ra zafêr pesmê xo dayêne.
Kiliçdarogluyî çendêk vajo, “CHP”ya newa zî bawerî nêda şarî. Xora çîyêko newe zî mî fekê ey ra nêşinawit. Kiliçdarogluyî zaf fortan kerd ,la şarî goş nêkuwa nê fortanê ey. Ge va eke ma bêrê sere ma mazot hende erjan kenê, ge va keso ke gure nêkero û nêxebetîyo, dewlete do meaş bido înan, ge qala tayê heqanê cinîyan kerd. Nata weta waşt kurdan bixapêno, la bêfayde, bê dêrsîmijan yew kurd nêxapîya. La rinda rind fehm bîyêne ke nê vatişê ey vatişê program û planan nêbîy. Vatişê waştişê rayan bi!
Bahçeliogluyî zî sey nînan nata-weta berd û ard. Mesela ey mesela neteweperwerî bî. Zafêrî welat, dîn, beyraqe ûsb. Mi gore rayê CHP û ê MHP rayê îdeolojîkî bîy.
Bê nê çîyê basîtan nê hîrê lîderan zî derheqê plan û projeyan de çîyêko muhîm nêvato. Hende hela-hela, hende heyecan û hende vate-vate pêro zî qal û qisayê vengî bîy.
Mi sere de nuşt û mi va: Lîder û partîyanê tirkan bê neng û nengşorî çîyêkê hêvî bidê merdîmî nêvatê. Qala kasetan û kala tolazî bibî temaya weçînayîşê înan.
Pekî no weçînayîş seba kurdan çi bi, çi nêbî, no weçînayîş mucadeleyê kurdan rê senî yew perspektîf xuliqna, ganî her kurd rind bizano. Ganî her kurd tespîtê namzedan ra dest pêbikero û îtîfaqan ra bigêro hetanî peynîya weçînayîşî çi vajîya, çî qewimîya, baş bizano.
Zafane zî seba ma kurdan 12. hezîrane rîpelêko newe yo. Seba ma kirmancan (zazayan/kirdan) rîpelêko newe yo. Ganî her kurd (zaza/kurmanc) no rîpel hol biwano.
Gerek Dêrsim û Çewlîg rind bêrê wendiş!
Mehmud Nêşite
