Vengê Ma (https://www.youtube.com/c/VengeMa) YouTube ser o kanalêde muzîkî yo ke peynîya 2020î de ame ronayene. Kanal hema destpêk der o, la muhtawaya orîjînala balkêşe pêşnîyazê goşdaranê xo keno. Wayîrê kanalî dêrsimiz o. Ey çend rey projeyê ma be muzîkê xo kerdî dewlemend. Herçiqas ke Hemed nêwazeno pêro nasnameyê xo pare keno, ma onca tede roportajo kilm kerd ke ey bidîme naskerdene û bizanîme: fikr, armanc û hewesê Vengê Ma çik o?
DêrsimInfo: “Vengê Ma” kam o, kam viraşto?
Vengê Ma: Teyna ez Hemed û tomirê min o (huyîno). Hama royê ci vijêr o, ez teyna vengê ci ne.
DI: Mordem ke name waneno, vano qey ju grûb ya kî ekîb a. La no zaf balkêş o. Çayê “Vengê Ma”?
VM: Ma ke qayîtê vijêrê Dêrsimî ya kî parçanê welatî yê bînû kerd, ajîye, xof û dez tede est o. Mordem besekeno ke nînû, na dez û ajîye, zerrîya xo de hîs kero. Nîya Vengê Ma vengê ma wo, vengê vijêrî yo, ju pirdê vijêrî ra hata ewro û meşte yo.
DI: Çayê ebe namê xo nê, la ebe namê “Vengê Ma” gureyena?
VM: Ez û tomir, ma teyna enstruman îme, wayîrê na melodî, Sey Rizayî yo, Qazî Mihemed o, Mam Celal o, Dr. Dêrsimî yo, Dr. Şivanî yo, Musa Herdem o… Ez teyna vengê dînû resnen ewro. Stîl ya kî san ney de cayê xo çîn o. Coka namê mi muhîm nîyo. Huner yê mi nîyo, yê dînûn o, yê şehîdan o. Coka ez ju hunermend nîne. Xora ez besenêken ju melodî reyna bicinîne. Mi pêro nê kilamî teyna ju reyê cinit û ebe telefonê xo qeyd kerd kerd Înternet ser o. Armancê mi namdarbîyene, viraştena ju CD felan nîyo. Derdê mi dezê şehîdanê welatî ardena zonî û veng o. Coka stîl ya kî profesyonelênî kî armancê mi nîyo. No karêde hunermandanê ma wo.
DI: Ju ca de to nuşto ke “armancê ma resnayîsê ajîya vijêrî be hêvîya meşteyî yo”. Çayê?
VM: Heya, mi ke bêbextîya Kerkûkî wende, zerrîya mi vêsa. Mam Celal ame vîrê mi. Mam Celal her waxt vatêne Kerkûk zerrîya Kurdîstanî ya, la domanê xo, hevalê xo Kerkûk rê bêbextênî kerde. Mi xo be xo va, na ajîya Mam Celalî çitur bîyarîne zon? Teyna berbayîs ya kî mirozinbîyene bes nîyo. Henî bikerîne ke na ajîye biresnîne hêvîye ke Mam Celal sa bo. Aye ra tomiro xû yo ke mi 20 serrî nêcinitê, dês ra guret û ebe têlê xû ye 20 serran ju reyê cinit û nîya “Mam Celal û Kerkûk” vejîya werte. Mirozinîye, mi cerebna ke biresnîne hêvîye. Vijêr de Kerkûk ame rotene, no dez o, hama ju rozê domanê û lîderê kurdû na bêbextîye xeneqnenê.
DI: To va ti her kilame teyna ju rey cinena?
VM: Heya, ju reyê no dez zerrîya xo ra vezen, tomir ra ken veng û resnen hêvîye. Hîskerdena dejî hurmet o, resnayîsê na dejî ebe hêvîye kî sakerdena wayirê na dejî yo. Na zê stîlo tewt o, raver de Dêrsim de dengbêjû tomir guretêne dest û serba merdû, ajîye kilamî vatêne û nîya xo ra verdêne. Yê mi kî henî yo. Welatanê Ewropa de ci ra muzîkê “trance” vanê.
DI: Ti tim qalê dez û hêvî kena, çira?
VM: Dez owa dara hêvîya. Ma ke dez resna hêvîye, seke owe xo vurnena bena dare, dez xo vurneno beno hêvîye. Dezê Mam Celalî gereke ke bêro resnayene hêvîye.
DI: Peka, to ke tomir guret destê xo, melodî mezgê to der a ya kî senî beno?
VM: Nê, nê. Teyna dez zerrîya mi de peyda beno. Nîya tomir cên xo dest, son çimê dejî, ey uza ra an resnen ewro û meşte vurnen ra ken hêvîye. Nîya domanê kirmanûnê ke yenê, ju rozê na vengê hêvîye şîkînê bikerê raştîye. Raştîye ke bîye, o waxt hêvîye kî xo vurnena bena parçê raştîye. Nîya dez û wayîrê xo kî benê sa û royê xo resnenê Haqê xo.
DI: To tayê vîdeoyanê ma de muzîkê xo pêşkêşê ma kerd. Mesela, Dr. Şivanî ser o to ebe klîbê DêrsimInfoyî ju kilama enstrumentale viraste. No senî amo ca?
VM: Heya, mi ke klîbê sima wo rindek dî, tepîya, a sewe Dr. Şivan kot hewnê mi. Nîya hard ra uşt ra qayîtê çimûnê mi kerd va ke “Ti mi kerd xo vîr ra”. Saata çorê sodirî bîye. Ez cila xo ra xil bîne, tomir guret û kotûne tewt û a kilame cinite û ebe klîbê sima kerd Înternet. Dezê Dr. Şivanî xorî yo û hona ke bêbextî cayê mezela dey eskera nêkenê. Hama ju rozê sarê kurdî pêro na trajedî ebe hêvîye resneno raştîye.
DI: Dima, to ma rê muzîkê dokumanterê Yilmaz Guneyî amade kerd. Nê eserî kî to tewt de ju rey de qeyd kerd?
VM: Heya, mi nêjdîyê 40 deqa tomir destê xo ra nêverda û nîya trackê dokumanterê sima ame meydan. Yilmaz kî hona wayîrê derdê xorî yo. Hona kî qayîtê ma keno ke ey derd û dez ra raxelesnîme. A roze kî yena.
DI: Tabî to werteyê nê projeyan de tayê eserê bînî kî virast. Labelê ma wazenîme gureyê tü yê derheqê Sakîne Cansiz û “Rêçe” de, ci ra dewam bikerîme. Ti besekena ma rê tikê qalê ney bikerê?
VM: Dare gereke ke birrê xo ra dürî mekuyo. Rêçe kî dare peyser bena birrî. Rêça ma kî Sey Rizayî ra hata Alîşêr Efendî û Zarîfe Xanime, Şêx Saîdî ra hata Îhsan Nurî, Qazî Mihemedî ra hata Mistefa Barzanî û Musa Herdemî raya ma wa. Nê pero pîrê rêça raya kurdûn ê. Sakîne Cansize kî ju resimê Dêrsimî yo bîn o. Welat ra qurifîyayîs, dürîşîyayîs hama tede kî asîmîlasyon ra xelesnayîs pîya r’ o. Kamîya Sakîne û Mazlumî jü yo. Înû qesê xo va, famkerdene kî gina para ma re.
DI: Û Mazlum Dogan?
VM: Mazlum Dogan kila xoverodayena sarê kurdûn a. Adiro ke hona hêvîya xo de vêseno. Mazlum dez ebe xo çarna hêvîye û kerd destan.
DI: Ser o kî to klîbê Hacî Lokman Bîrlîkî viraşt.
VM: Resimê ey ke gina çimê mi, ben mirozin. O ajîya waxtê kirmancûn ê ewroyênî yo û halê ma wo bêbext musneno ra ma. Ebe ju helbestîye mi cerebna ke dezê dey biroyo bireso hêvîye. Derd û ajîya dey kî giran o.
DI: Ma dî, juna projeyê to êzîdîyan ser o bî.
VM: Heya. Dezê cênîkûnê û çênekûnê êzîdîyan û dezê ma. Îtika de kî mi dez û ajîyê dînû tomir ra ebe xoraverdene ra ard kerd veng, resna hêvîye. Na kî ju parçê vengê ma wo. Kerkûk ra ez şîne Şîngal, bawer û hêvî ken ke ju rozê raştîye de hurdemêna cayî kî benê hardê sarê ma. Ma nîya çênê ma yê êzîdî resenê hêvî û xelaşîya xo.
DI: Eserê tü yê bînî sonê kananê Dêrsimî ser. Mesela, ti reyê şîya hetê Çemê Sey Mamidan û uza ra Dereyê Laçî?
VM: Heya heya. Mi ke şüwara Çemê Sey Mamidan wendbî, henî xo be xo tomir guret destê xo û karakterê na helbestîye cerebna ke bîyarîne xo vîr. A taw de ke na kilame amê meydan. Tayê rozû ra tepîya kî waşt ke çêrê Dereyê Laçî bîyarî vîr, çêrê ke bêbext, xirt û ebe dez ginay hardo bimbarek ê welatî ro. Îtika de kî dez reseno hêvîye. Ju rozê kî hêvîye bena raştîye.
DI: Tabî, klîbê Nurî Dêrsimî de to onca qesewete arde ra zon. Çira tim naye ser o konsantre bena?
VM: Ma heyatê Dr. Nurî Dêrsimî kî xora ju trajedî ya, ju raya xirtîye û hêvî ya. Nîya dezê dey, kînê dey mi pîya ebe raywanîya kilmeke resna vengê hêvîye. Na proje ra tepîya mi gurê bîno kilmek kî yadîgarê Nurî Dêrsimî kerd. Rojava û xoverdayîsê dînû cewabê kurdû û hêvîya Dr. Dêrsimî ya. O hem dez hem kî xoverodayîs o!
DI: Seke to va, Elîşêr Efendî û Zarîfe Xanime kî projeyanê to de ca cênê.
VM: Heya! Ju rengê dezê sarê ma ra jü yo. Tonê bêbextîye, teynayîye xo pilesneno gonî û bêvengîye ra. Ê sirr û bînatê welatê ma yê.
DI: Û Sey Riza kî tabî…
VM: Ez wazen ke îtîka de eskera bikerîne ke, çike veng de problem bî, mi qaydê Sey Rizayî reya didîne de cinit. Hama vajî ke ke honde qayîlê mi nêşîye, çike otantîkênîya xo bîye vîndî. Zof xeyal ken ke ju rozê destanê dey bicinîne. Sey Riza royê Kirmancî yo û roştîya kirmancûn o.
DI: Peynîye de, ma dî ke ti teyna Dêrsim ya kî Vakurê Kurdîstanî ser o konsanstre nêbena, çim û gosê xo çarnena parçeyanê bînan kî. Mesela, Rojhelat. To Qazî Mihemedî ser o kî kilame cinite.
VM: Na ajîya giran a ke pêro lîderê ma destê dismenî ra canê xo do. Ha Dêrsim de, ha Rojhelat de. Lîderê ma ney heqe nêkerde. Qazî Mihemed Efendî kî henî yo. Dez û qesawete ebe qarîyayîs mi yadîgarê ci kerd.
DI: Juna nimûne: to “Sine de 11 qerşunî” viraştbî.
VM: Ju rozê ke mi sîtê sima de resimê cêncanê ke hetê Îranî Sîne de amebî qirkerdene, dî, zerrîya mi çîk da. A game tomir guret destê xo ke biresî ajî û dezê dînû. Hama ez zonen ke 11 şehidî kî ma rê hêvîye peyser dayî û nîya mi kî nîya peynîye de hêvî û cesaretê dînû musna. Pêro trajedîyê kirmancû de têsanîya hêvîye est a, ma gereke ke trajedî biresnîme hêvîye û raştîye.
DI: Ti wes û war be, bira. Qeseyê tü yo peyên ke esto, kerem ke.
VM: Sima kî wes û war be, Haq sima ra rajî bo, karê sima daîma xêre ser o bo. Serba roportaj û mobetê sima sima wes û war bê. DêrsimInfo ju karêdo dîrokî, ju raya bêemsale kerde ra, ma kî zonê xo ebe sima kerd pêt. Sima kî musna, dez û ajîya ke na sarî ant, tol nîyo. Sima kî na dez û ajîye kerd hêvîye û raştîye.
