TZP-Kurdî Çewlîg de, rojanê 30.06.2012-01.07.2012 de lehçeya kurdkî ya kirmanckî (zazakî) ser o konferansêk viraşt. Zaf cayan ra ziwanzanê kirmanckî beşdarê nê konferansî bîyî. Babetê konferansî yê ke ser o munaqeşe bîy zafane, babetê gramerî û rastnuştîşê kirmanckî bî.
No konferans, konferanso yewin o ke kirmanckî ser o virazîyeno. Her çalekî û organîzasîyonê neweyan de zaf-tay kêmanî virazîyenê. Hem hetê organîzasîyonî (şeklî) ra hem zî hetê teorî ra tayê kêmanîyê nê konferansî bibê zî mi gore zaf çîyê muhîmî vejîyê orte û tayê problemê rastnuştîşî û çareyê nê probleman tesbît bî.
Xora armancê nê konferansî zî tesbîtkerdişê problemanê kirmanckî û tesbîtkerdişê çareyê nê probleman bi. Reyna, mi gore nê konferansî heme problemê kirmanckî tesbît nêkerd, labelê tayê problemê muhîmî zî tesbît kerdî. Heme probleman ra çare nêdî, labelê tayê probleman ra zî çare dî.
Ez wazena verê çend çîyê ke mi mûhîm dîyê û mi tesbît kerdî, înan pêşkêşê şima bikerî. Nê çî heme zî derheqê rastnuşî de yî. Bêguman tayê babetanê bînan ser o zî munaqeşeyî virazîyê û meylê delegasîyonê konferansî bellî bi. Sey:
- Kirmancî (zaza/kird/dimilî) kurd ê.
- Kirmanckî (zazakî/kirdkî/dimilkî) lehçeya kurdkî ya.
- Alfabeya Celadet Berdirxanî ya ke kurmancî şuxulnenî, ma do seba kirmanckî zî bişuxulnê.
Nê tesbîtî bê munaqeşe ameyê qebulkerdiş. Bê nê tesbîtan derheqê rastnuştîşî de zî tayê çîyê zaf muhîmî tesbît bîy û goreyê mi delegasîyonî hetê qebulkerdişî ra meylê xo nawit.
- Îzafe de şaşnuştişê herfa “y”yî tesbît bi. Rastnuştişê îzafe de cayê na herfa “y”yî esta-çin a û senî nusîyena, mi gore ame fehmkerdiş.
- Zafhûmarî de rolê suffîksê “-î” yî û zafhûmarî de rastnuştişê nê suffîksî ame dîyarkerdiş. Reyna zafhûmarî de rastnuştişê herfa “y”yî ame munaqeşe kerdiş û mi gore şaş şuxulnayîşê na herfe îzeh bî.
- Qayde û quralê viraştişê çekuyan dergûdila munaqeşe bi. Mi gore îzehetê na babete de delegasîyon îqna bi. Kesê ke çekuyan virazenê, ganî, ziwananê “hînt ewropa” ra îstîfade bikerî, suffîks û prefîksê kirmanckî û etîmîlojîya çekuyan bizanê.
- Kirmanckî de karê pasîfî senî nusîyenî îzeh bi.
Bêguman nê babetan ra teber tayê babetanê bînan ser o zî munaqeşe virazîya. La çîyê ke mi tesbît kerdî û mûhîm dîyê nê çîyî bî.
Eke çîyê ke ameyê munaqeşekerdişî sey yew çime bêro arşîvkerdiş, zaf rind beno. Kesê ke biwazê do bieşkî sey çime tera îstîfade bikerî. Esas tesîrê nê konferansî do nika ra pey bellî (kifş) bibo. Embazê ke nusenê çendêk goşê xo şanayê nê konferansî, çendêk nê konferansî ra bawer bîyê nuştişê înan de do bellî bibo.
Eke no konferans fikrêumûmîya rê rayberî nêkero û zafane zî nuştoxê kirmancan nê perspektîfê konferansî ra ders nêgêrî û goreyê tercîhê konferansî qelema xo nêxebetinî, qîymetê nê konferansî nêmaneno!
