Beno nêbeno, zemanê di qijikî benê û nê di qijî halînê xo serê hêjîrêre de virazenê. Wextêko derg bî ke ê uca de ciwîyayêne û xeylê çêlikê înan bîyî.
Rojêk, marêde sîya û gird ame û koka dare de xo rê halîn viraşt. Keyfê qijikan nêame ke maro sîya bîyo cîranê înan, labelê çîyêk zî destê înan ra nêameyêne. Qijike hakî kerdîbî û wextêk ra tepîya çêlikê înan zî hakan ra vejîyayî. Çêlikê qijikan zaf bîyî û înan bi baldarî ê weyê kerdêne.
Rojêk qijikî halînê xo ra vejîyayî û şîyî ke seba çêlikanê xo werd bivînê. Mar zî qula xo ra vejîya, pilosîya dare ra û şî zereyê halînê qijikan û çêlikê înan werdî. Wexto ke qijikî agêrayî halînê xo, çêlikê xo nêdî û bîyî şaş û mat mendî, nêzanitbî ke çi ameyo çêlikanê înan ser. Derûdormeyî ra persayî, labelê tewr kesêk nêzanitêne çi ameyo çêlikanê înan ser. Qijikî zaf bermayî, labelê dima qerar da ke reyna çêlikan bikerê û êdî înan baştir weyê û qorî bikerê.
Mengî derbaz bîyî. Qijike hakî kerdî û wextêk ra tepîya ê reyna bîyî wayîrê çêlikan. Nafa qijikan baştir çêlikanê xo de nîyada û hayîya înan tim çêlikanê înan ra bîye. Hertim înan ra yew halîn de mendêne û oyo bîn zî şîyêne werd peyda kerdêne û seba çêlikanê xo ardêne halîn.
Rojêk, qijike dî ke maro sîya pilosîyo dare ra. Qijike terse û seba hetkarîye kerd qijî û wijîye û derûdormeyê xo ra hetkarîye waşte û çi dest ra ame kerd ke wa maro sîya nêro cor. Labelê ser nêkewte û marê sîyayî reyna heme çêlikê ci werdî. Qijike zaf bîbî perîşane, bermaye û jîvaye. Qijikê bînî zî ameyî û cehd kerd ke marê sîyayî bikişê, labelê mar bi leze halînê qijikan ra vejîya û şî kewt koka dare.
Qijike bermaye heta ke pîyê çêlikan ame. Wexto ey heşna ke marê sîyayî çêlikê înan werdê, zaf tede deja. Ey cehd kerd ke cinîya xo aram bikero, labelê qijike bermaye û vat:
“Ganî ma tîya ra bar bikerê!”
Mêrdeyê qijike zaf bîbî xemgîn û vat ke:
“Wexto derg o ke ma tîya de ciwîyenê. Zaf zor o ke ma tîya ra şîme.”
Qijike vat:
“Eke ma nêşîme û tîya de bimanîme, kam do ma marê sîyayî ra bisevekno?”
Pîyê çêlikan cewab da:
“Ganî ma rayîrêk peyda bikerê ke ê marê sîyayî tîya ra bivejê û ci ra biraxelisê. Luyo pîr hevalê ma yo û zaf jîr û zana yo. Ma şîme leyê ey û ci ra hetkarîye biwazê.”
Qijikî firayî û şîyî leyê luyî û her çî ci rê qisey kerd. Qijikî bermayî û ci ra vat:
“Keremê xo ra hetkarîya ma bike. Eke ti ma destê ê marî ra ranêxelisnî, ma do bêçareyîye ra halînê xo ra bar kenê.”
Luyo pîr tayê fikirîya û dima vat:
“Şima mecbûr nîyê ke halînê xo ra fek raverdê û tîya ra şorê. Seba ke şima destê marî ra raxelisê, ganî ma çareyêk bivînê. Eke şima sey mi bikerê, bêguman o mar do bêro kiştene. Nika goştarîya mi bikerê! Şodir xatûnê koşkê paşayî şonê ke xo bişuwê. Hîna ke ê nêkewenê awe, ê zerrn û sêm û kincanê xo yê vayan xo ra vejenê û kaleka çemî de nanê ro û xizmetkarê înan zî dûrî ra qayîtê zerrn û sêm û kincanê înan kenê. Ganî şima şorê uca û cayê ke ê zerrn û sêmanê xo nanê ro, uca xo wedarê. Wexto ke hayîya xizmetkaranê înan çî-mîyan ra çin bîye, gerdenîyêk yan zî çîyêkê vayayî bigê û fir bidê. Ganî şima bikerê qereqere heta ke xizmetkaran ferq kerd şima zerrnê înan diznenê. Ê do peyê şima ra bêrê heta ke zerrnanê xo şima ra bigêrê. Şima zî ver bi hêjîrêre fir bidê û zerrnan bierzê zereyê qula marî!”
Qijikan qerar da ke sey vatişê luyê pîrî bikerê.
Roja bîne ê şîyî kaleka çemî û ê pawitî. Xatûnê koşkê paşayî ameyî û, seke luyê pîrî vatibî, zerrn û sêm û kincê xo xo ra vetî û kaleka çemî de nayî ro. Qjikan zerrnan de nîyanêda. Yew gerdenî zaf bala înan ante. Qijike gerdenîyo vaya girewt û perîye ra. Mêrdeyê ci zî kerd qereqere û kewt dima ci. Bi qereqerayîşê qijikî, xizmetkaran fam kerd ke qijikî zerrnan diznenê û bi leze kewtî bi dima înan ke gerdenî înan ra bigêrê.
Qijikî rasterast ver bi hêjîrêre firayî û înan gerden berd eşt zereyê qula marî. Xizmetkaran cehd kerd ke bi çuyanê destanê xo yê dergan gerdenî qula marî ra bivejê. Peynîye de maro sîya bî aciz û kerde visevise û qula xo ra vejîya. Wexto ke xizmetkaran maro sîya dî, tersayî û bi çuyanê destê xo da marî ra heta ke maro sîyayo pîs merd! Dima kiştişê marê sîyayî, xizmetkaran gerden girewt û uca ra şîyî.
Wexto ke maro sîya uca de merdbî, qijikî zaf bîbî keyfweş û êdî mecbûr nêbîyî ke halînê xo uca ra bar bikerê. Înan luyê pîrî rê zaf sipas kerd û heta peynîya cuya xo uca de ciwîyayî.
Kurmanckî ra açarnayox: Alî Aydin Çîçek
Çime: Beydeba, Kilîle û Dimne, Weşanên Morî, 2018, r. 28-33
