Mabênê Îsraîl û Tirkîya heta nika zaf rind bî. Bi (ebe) hemkarîya eskerîye û ekonomî di welatî heta aşma verêne yewbînan (jubînî) de zaf rind bîy. Tirkîya welato muslumano vêren bî ke Îsraîl sey (jê) welatêde xoser tensîb û nas kerd. Bi serekwezîrê Tayyîp Erdoganî serra 2003 de Tirkîya xisimîya xo bi Îsraîl dewam kerde. Labelê paralel Tirkîya bi cîrananê xoyê muslumanan werteyê xo kerd rind. Heta ke Îsraîl serra 2008î de mintiqayanê ke hetê Hamasî ra ameyêne kontrol kerdene, bombarduman kerd, têkilîya mabênê di mutefiqan rind bîye. Feqet a serre ra tepîya werteyê di welatan game bi game bî xirabin.
Roja 29. çeleyê 2009î foruma ekonomî şaristanê Swîsî Davos de girêdayîşê Îsraîl û Tirkîya qirfîya. Qiseykerdişê serekê Îsraîlî Şîmon Peresî ra dime Erdoganî yew qeseyo giran kerd û vat: “Şima kiştene ra zaf rind fehm kenê. Ma zanenîme ke şima çitur domanan kişenê.” No qeseyê xoyo kilmî ra tepîya Erdoganî sahne ra tekit şî.
Oktobreyê 2009î de Tirkîya seba manevrayêda ordîye Îsraîl, DYA û Îtalya silayîye kerdîbî. Silayîye hetê Îsraîlî ra ancîya (onca) ame peyser girewtene. Wezîrê karanê teberî yê Tirkîya ê rojan de şîyo Halep, uca (uza) meseleyanê sînorî û hemkarîya eskerîya werteyê Tirkîya û Surîya ser o qesey bîyêne. Çike Tirkîya kotêne ci, Îsralî betal kerd, DYA û Îtalya kî hetê xo ra na manevra eskerîye bi Tirkîya betal kerd.
Fîlmê tirkî “Ayrilik” (“Cîyayîye”) werteyê Îsraîl û Tirkîya tenêna kerd xirabin. No fîlm de ame musnayene ke Îsraîl senî domananê Filîstînî kişeno. No semed ra wezîrê karanê teberî yê Îsraîlî Avîgdor Lîebermannî va ke, “Musnayîşê fîlmê nîyanênî televîzyon de, dişmenîyêda girs a.”
Oktobreyê 2009î de Erdogan şî Îran û waşt ke hîrê “birayan” Tirkîya, Îran û Sûrîye bîyaro têlewe. No zîyaret qet qayîlê Îsraîlî nêşî, çike Îran heta nika bîyayîşê Îsraîlî qebul nêkeno. Hetta dano zanayene ke “do Îsraîlî xerîta ra pak bikero”.
11. çeleyê 2010î de Îsraîl Tirkîya ra heyfê xoyo yewin (juyin) girewt. Seba fîlmê “Ayrilik” Îsraîlî veng da sersefîrê Tirkîya Ahmet Oguzî. Wezîrê Îsraîlî Danny Ayalonî destê xo nêda sersefirê tirkî û o cayo nizm de da roniştene, cayê wezîrê Îsraîî nêzdîyê 30 sm berz bî. Serê masa de sirf alaya Îsraîlî bîye.
13. çeleyê 2010î de Erdoganî raya Moskova ra şî. Uca de Erdoganî rexne kerd ke blokkerdena hedefê nukleerî yê yew welatî (qalê Îranî keno) têduştîye nîya, çike yê welatê bînî (behsê Îsraîlî keno) çekê atome û nukleerî destê xo der ê. Welatê erebî no qese ser o zaf şa bîyêne, la Îsraîl ney.
31. gulana 2010 de komandoyo Îsraîlî keştîya Tirkîya ard binê kontrolê xo û no hêriş de 9 tirkî amey kiştene.
Çime: Süddeutsche Zeitung
