Nê serranê peyênan de sîyasetê kurdan bi ziwan aver şino û mucadeleyê sîyasetê kurdan roje bi roje zî bi waştişê heqanê ziwanî xemelîyeno. Êdî heme waştiş û çalekîyanê kurdan de waştişê heqê zîwanî beno waştişo yewin. Seba no waştiş ra heme şaro kurd yeno têhet û piştî dano yewbînan. Hetanî nika, kerdêne nêkerdêne şar nêeşkayêne partîyanê kurdan bîyaro têhet. La waştişê heqê ziwanê înan xo bi xo ard têhet.
Çunke hem seba ajîtebîyayîş hem zî ro heqanê xo wayîr vejîyayîş ziwan wasitayêko zaf erjaye û zaf aktîf o.
Prosesê mucadeleyî de ma dî ke şar bi waştişê heqê ziwanî hîna zaf motîfe bi. Şaro kurd pêro pîya, qij-pîl, cinî-camêrd, ciwan-extîyar wayîr ro no waştiş ziwan û kulturê xo vejîya.
Ez bi xo texmîn nêkena ke tu waştiş hende ro kurdan tesîr bîyo û înan ardo pêser. Ez bi xo texmîn nêkena ke tu waştiş, sey waştişê ziwan û kulturî hende zor dayo dewlet û hukmatî.
Sey heme şaranê bindestan şaro kurd zî bi sîyaset beno azad, bi sîyaset reseno heqanê xo yê neteweyî. Yanî seba azadbîyayîş û seba xoserîye mucadeleyê sîyasetî şert o.
Labelê sîyaset tena bes nîyo. Ganî sîyaset bi heqanê bînan weye bibo. Waştişê demokrasî, waştişê perwerdeyî yê bi ziwanê dayîke, vera neheqî û îşkenceyan vejîyayîş, waştişê heqê serbest fikrîyayîş û qalkerdişî, waştişê heqê însanan ûsn… nê heme sîyaset weye kenê û şarî ajîte û motîfe kenê.
Dewletê kolonyalîstî gama ke welatê şarî zift kerdê/kenê tena cografyaya înan zift nêkerdê/nêkenê û tena erdê înan nêkerdê/nêkenê binê destanê xo. Binê erdê welatê kolonîyan de çi bibo, çi çinê bo sey mal û milkê babê xo dest nanê ro ser û goreyê menfîetê xo hukm kenê.
Ewro seranserê binê erdê Kurdîstanî de petrol, krom, asin, sifir ûsn zaf çîyê qîymetinî estê. Hetanî ewro nê çîyan ra yew kurd menfîet nedîyo. Nê çar dewletê serdest û kolonyalîstî nê çîyê ke hê binê erdê Kurdîstanî de bi se serranê ke sey mal û milkê xo şuxulnenê û bi xeyrê nê çîyan ekonomîya xo aver benê. Tena binê erdî de ney, serê erdî de zî çi bibo, çi çinê bo reyna ê nê dewlatanê kolonyalîstan ê! Ewro dar û berê daristanan, awa çeman ûsn. Her çî yê nê dewletan o.
Kolonyalîstan tena dest nêeşto cografya û zengînîya ser û binê erdê Kurdîstanî. Dest eşto ziwan û kulturê kurdan zî. Kolonyalîstan senî nê zengînîya her çar leteyê Kurdîstanî talan kerdê û hema zî talan kenê, wazenê eynî bi no şekil ziwan û kulturê kurdan zî talan bikerê û herinda ziwan û kulturê kurdan de ziwan û kulturê xo bi înan bidê qebulkerdiş.
Labelê nê dewletan kerdê nêkerdê ser nêkewtê. Badê ke nê çar dewletî bîyê hakimê Kurdîstanî mal û milkê kurdan raşanay, zengînîya binê erd û serê erdê Kurdîstanî kerdê xana xirabî, heme cayê Kurdêstanî kerdê xirb û verdê. La hetanî ewro kurdî teslîm nêbîyê û ruhê xo yê kurdîyatîye teslîm nêkerdê.
Ruhê kurdîyatîye ziwan û kulturê kurdîyatî yo. Nê dewletanê kolonyalîstan senî mal û milkê kurdan raşanay û tehrîbat kerdê, verê ra zî waştê û ewro zî wazenê sey mal û milkê kurdan ruhê kurdan, yanî ziwan û kulturê kurdan zî tehrîbat bikerê. Belkî bi çuwayê zorî, bi qanûnan, bi dek û dolaban, bi luyekî erdê înan teslîm girewtê, la hetanî ewro nêeşkayê ruhê kurdan, ziwan û kulturê kurdan teslîm bigêrê.
Kurdî tarîxê letekerdişê Kurdîstanî ra hetanî ewro ziwan û kulturê xo rê wayîr vejîyayê û fek ziwan û kulturê xo ra vera nêdayê.
Timûtim qedr û qîymet dayê ziwan û kulturê xo. Belkî nêeşkay talanê Kurdîstanî rê veng vejê. Zaf îşkence dîyê. Belkî nê îşkenceyanê xidaran ver a bîyê îtîrafçî û bîyê îxanetçî zî. Belkî ters û xewfê nê dewletanê bêwijdanan ra remay “terkî watan” bîyê û wareyê xo war de vera dayê û şîyê.
Labelê çi rey fek ziwan û kulturê xo ra vera nêdayê. Çi rey kultur û ziwanê xo teslîmê nê dewletan nêkerdê. 500 serrî yê ke Kurdîstan lete-lete bîyo. Beyntarê nê serran de Kurdîstanî tarûmar kerdê. La 500 serrî yê ke nê dewletî kenê nêkenê nêeşkenê ruhê kurdan teslîm bigêrê!
Kurdî timûtim wayîr ro ziwan û kulturê xo vejîyayê. Çi wext qala ziwanî bîya, sey xîret û namûsê xo miqatê ziwan û kulturê xo bîyê. Çi wext seba ziwan û kulturî mucadele bîyo xo tepay nêdayê.
Kurdan rew ra yo, seba Kurdîstanêko xoser û seba azadî û xoserîya xo, hema-hema heme leteyanê Kurdîstanî de dest bi mucadeleyêko aktîf kerdê. La hetanî ewro çîyêko ke ma pê şa bîbê, hema nêfîno dest. Hetêka xayînîya dewletanê Ewropa, hetêka çimsûrîya nê çar dewletanê kolonyalîstan û hetêka zî bêîtîfaqîya kurdan.
Sey nê sebeban, hema zaf sebebî estê ke şaro kurd ser nêkewto. La nê sebeban ra sebebo hîna muhîm bêîtîfaqîya kurdan o!
Heme şarê bindestî wexto ke mucadeleyê xoserîye dayê, pêşengê nê şarî sey yewbînî nêfikirîyayê. Şaro kurd zî no mucadele de beno ke sey yewbînî nêfikirîyo. Heta beno ke sîyasetmedarê kurdan û partîyê kurdan zî pênêkerê. La çîyêko balkêş esto ke şaro kurd nê sîyasetmedaran ra û nê partîyê kurdan ra timûtim îtîfaq waşto, timûtim yewbîyayîş waşto. No waştişê îtîfaq û yewbîyayîşî zaf şaîr û edîbê kurdan zî eseranê xo de nuşto. Sey Ehmedê Xanî, sey Cîgerxwînî…
Ewro Kurdîstanê Vakurî de ma vînenê ke yew mucadeleyêko tuj esto. La çi heyf ke no prosesê mucadeleyê xesas û tujî de zî sîyasetmedar û partîyê kurdan nênê têhet. Xo mîyan de yew îtîfaq nêvirazenê, destê xo zerrî ra dergê yewbînan nêkenê, yew fek ra heqanê xo nêqîrenê, binê xeyman (konan) de têreyde nênişenê ro… Şar ewro zî sey verê cû reyna wazîfeyê xo ca ano û yewîtî wazeno û îtîfaq wazeno.
Badê ke DDKO xo mîyan de parçe bi û fraksîyon û rêxistinê neweyî ronîyay û nê rêxistinan dest bi cîya-cîya mucadeleyan kerdê, ê wextan zî şarê ma nê kesan ra yewîtîye waştêne. Ewro zî fekê şarê ma abeno vano, yewîtî. La çi heyf ke nê partî û sîyasetmedarê ma ra derheqê yewîtîye de hes nêvejîyêno.
La nê çalekîyanê peyênan de zerqê roşnê nêzdîbîyayîşî aseno. Şima zî vînenê, ewro mîyanê mucadele û tekoşîna kurdan de tevgerêkê “bêîteatîye” esto. Partîya DTPî seba çar waştişan dest bi çalekîya “Bêîteatîya Sîvîlan” kerda. Mîyanê nê waştişan de waştişê “Bi Ziwanê Dayîke Perwerde” zî esto.
Hetanî nika partî û sîyasetmedarê kurdan caran nêamey têhet û mucadele û tekoşîn de paştî nêdayê yewbînan. Labelê nê mucadeleyê “Bêîteatîya Sîvîlan” de partî û sîyasetmedarê bînî şîyê nê xeymê çalekîyan û paştîdayîşanê xo dîyarê fikrêumûmîya kerdê.
Ez winî texmîn kena, seba ke mîyanê nê çar waştişanê partîya DTPî de waştişê “Bi Ziwanê Dayîke Perwerde” esto, nê kesî coka şî paştî dayê partîya DTP î. Verê cû zî reyna seba waştişê heqê ziwanî paştîdayîş virazîyaybi û waştişê heqê ziwanî nê partîyan nêzdî yewbînan kerdîbî. Reyna wexto ke boykotê wendegehan virazîyaybî û wexto ke seba bi ziwanê dayîke kampanyaya îmzayî virazîyaybî, heme partîyan paştî dayîbî nê çalekîyan.
Tîya de ez wazena rolê ziwanî bi şima bidî qebulkerdiş. Hetanî nika kesê ke nêameyêne têhet, ewro seba ke qale ameya qala ziwanî ser o, yew tepay (pey ra) nêmaneno. Çunke şarê kurdî qîymetê ziwanî fehm kerdo. Şaro kurd, seke mi cor de zî nuşt, ziwan û kulturê xo rê sey ruhî vîneno. Şaro kurd ziwan û kulturê xo rê sey xîret û namûs vîneno.
Ez sîyasetmedaran û partîyanê kurdan ra çîyêk wazena: “Zereyê mucadeleyê sîyasetî de wa cayê ziwan û kulturî timûtim bibo”.
Ziwan ruhê ma kurdan o. Ziwan xiret û namûsê ma kurdan o. Ziwan pîrozê ma kurdan o. Ziwan astuna kurdîyatîya ma ya. Ma kurdî, ma her çî xo da, ma mal û milkê xo da, ma îşkence dî, ma terkî watan bî, gonîya ma rişîya, ma kişîyayê, ma talan bî, ma rumetê xo şikit ma bi qorucî, ma bî îtîraf çî…
Labelê ma ziwan û kulturê xo nêdayo û ma nêdanê!
Ziwan xiretê ma yo, ziwan namûsê ma yo, ziwan ruhê ma yo.
Ziwan ma ano têhet. Ziwan mucadeleyê ma keno yew. Ziwan heme kurdan ano pêser. Ziwan ma resneno hedefê xo.
Mehmud Nêşite
