Ferhengê “Grûba Xabate ya Vateyî” de yewendes nameyê golale estê: gûlale (m), gûlala gîyî (m), gûlala rêxe (m), gûlala silî (m), gagole (m), moza gîyî (m), moza rêxe (m), buxicik (n), lulikê silî (n), loxa gîyî (m).
Zaf cayan de ti ra “kêze” yena vatiş. Seke şima wendoxî zî zanenê, golale û kêze makîya ci ya. Seba ke ma het de no îdyomo ke nika ez kena babeta nê nuşteyê xo, kêza maye şuxulnenê. Coka mi zî na kêza maye şuxulna. Nê ferhengî de “gûlale” ameya nuştiş. Labelê dewa ma de varyantê “golale/golaleke” şuxulnenê. Seba ke metaforê ci folklorîk o mi zî sey dewa xo nameyê na kêze nêxeripna û mi sey eslê xo şuxulno.
Yew xusûsîyetê na golaleka gîyî esto, bîyo îdyom
Kêze yan zî golale/golaleke nameyêko pêroyî yo, umûmî yo. Labelê yew kêza silî esta, ma het ti ra vanê golaleka gîyî yan zî golaleka silî. Nameyê na kêze bi tirkî “bok böceği” yo. Kurmancê mintiqaya hetê Silîvanî zî ti ra vanê “Moza Rêxê”.
Yew karekter yan zî xusûsîyetê na golaleka gîyî esto, bîyo îdyom û mintiqaya ma Licê de vajîyeno.
Na golaleka silî timî ha mîyanê silî de ciwîyena. Yew misqal silî gêna û kena mîyanê çar linganê xo û hêdî-hêdî mîyanê silî de tan dana û çarnena. No misqal sil zî sey guda vewre vera-vera gird beno. Golaleke çend çarnena, gude zî bineyna bena gird û hema-hema bena qasî gozêka şenik e.
Labelê na guda silî çend bena girde hende zî bena girane. Senî beno verê na golaleke kuweno yew qeyme. Êdî aye zî mecbur manena na gude şana xo ver û ver bi qeyma tanî dana ci. Tanî dana, dana biney hevraz ra kuwena dîyar. Qeyme ra tandayîşê gude zor beno. Ci rê qewet lazim o. La çi heyf ke qewetê golaleke qimê tandayîşî nêkeno
Golaleke nêeşkena gude tan bido, la ewnîyena ke gude haya ro pey (peyser) lêrî bena û yena. Seba ke gude nêro û aye ser de nêşoro hema leza-lez xo dana kişte. Gude lêrî bena û yena gulaleke ravêreno û şona.
Golaleke reyna newe ra dest bi viraştişê gude kena. Reyna gude bena girde, bena sey yew gozêka şenike. Û reyna golaleke a gude şana xo ver û qeyme ra tan dana. Reyna a gude ro pey lêrî bena û yena golaleke ra ravîyarena û şona. Golaleke reyna guda silî virazena, guda silî zî reyna qeyme ra ro pey lêrî bena. No gure wina heta-heta dewam beno û şono.
Mintiqaya ma de keso/a ke kede bido çîyêk û ti ra encam (netîce) nêgêro, înan ra vanê “Yê şima renca golalek a”
“Yê şima renca golalek a”
Nika no îdyom tena seba keda însanan ê ke venge şona, înan ra nêvajîyeno. Mîyanê cemetê ma de seba sazîyanê sivîlan û sazîyanê sîyasîyan zî vajîyeno.
Renca ma “renca golaleka silî ya”.
