Petrol, zerrno sîya, hona erjaye yo, labelê henî jê serranê 1960, 70 û 80an sereke nîyo. Enerjîyanê alternatîfan hêzê petrolî kerd kêmî. Heto bîn ra kî ebe doskerdena teknolojîya Off-Shore, yanî binê awe de kinitişê petrolî, hêzê OPEC peyser erzîya. Ebe nê teknolojîyan rezervê girsî ameyî dîyene, jê petrolê deryaya vakurî. Nîya ebe usûlê frakîngî Amerîka û Kanada de rezervê neweyî amebîyî rakerdene. 

Semedê fîyatanê nizman ra, Rûsya, Erebîstanê Seûdî û Venezuela binê problemanê giranan der ê, çike ekonomîya înan giran petrol de girêdaye yo. Dewletê ke endamê OPEC ê, ceribnenê ke sermayegozarîya sektor û endustrîyanê bînan bikerê. Çike dewletê jê Erebîstanê Seûdî û Rûsya her serre jêde petrol eksport kenê, fîyatê petrolî serra 2015 de 115 Dollarî ra gina war o heta 25 Dollaran. No taw erja petrolî dorê 50 Dollaran der a. Labelê vayîya petrolî zaf lewîna, çike xeylê spekulatorî ceribnenê erja petrolî seba faydeyê xo bivurnê. Nîya beno ke petrol ju hewte de werteyê 49-60 Dollaran de bifetilîyo.

2020 de DYA Erebîstanê Seûdî ra jêde petrol vezenê

Trendo ewroyên ra gore serra 2020 de DYA yê Erebîstanê Seûdî ra jêde petrol bivezê û serra 2030 ebe Kanada benê welatê ke net petrolî eksport kenê. Heta nika her di welatan kî zaf petrol nêherînaybî. Sebebê ci o yo ke eyaletanê Dakotaya Vakurî û Teksas de, Kanada de kî Alberta de hîna rezervê girsî estê. Heto bîn ra kî nêzdîyê Brezîlya de rezervê petrolê off-shore ameyî dos kerdene.

No semed ra dewletê jê Erebîstanê Seûdî û Rûsya ceribnenê ke girêdayîşê xo yê petrolî kêmî bikere. Coka rakerdişê budçeya 87 mîlyar Dollaran ra tepîya, Erebîstanê Seûdî ebe programê xo Vision 2030 wazeno tesîrê petrolî butçe ser o bivurno. Ebe na game, Erebîstanê Seûdî wazeno heta 2030 fonanê xo yê sermayegozarî biresno girsîya 1.600 mîlyar Dollaran.

Welatî tesîrê xo yê teberî kêmî bikerê

Pêro welatî ceribnenê girêdayîş û tesîrê xo yê teberî kêmî bikerê. Rûsya û Çînî no fenomen rind dîyo. No semed ra emser ju şîrketê teknolojîya avîyonîkî (teyara) ebe nameyê AECC na ro. Ebe kapîtalê 7 mîlyar Dollaran û ebe 100.000 karkeran dewleta Çînî plan kena ke hacet û motorê teyarayanê girsan virazo. Ebe na gama stratejîke, Çîn wazeno cayê xo yê teknolojîya avîyonîkî pêt bikero û nîya Ewropa û DYA ra tenêna xoser bibo. Dewleta Çînî teknolojîya berza komplekse ser o ceribnayîşê xo dewam kena. Di hewteyan ra ver Çîn ju peyko ke mordem besenêkeno komunîkasyonê ci pêhesno, o rusna feza. Eke na gama serkewte manena, Çîn beno ju pêşengê komunîkasyonê kwantûmî û teknolojîya Înternetê ameyoxî.

Kurdîstanê Başûrî: teyna petrol seba ekonomî bes nîyo

Problemê nîyanênî kî serê Kurdîstanê Başûrî de estê. Teyna petrol seba ekonomîya ameyoxe bes nîyo. Teknolojîya newîye û endustrîyê înovatîfî motorêde muhîm seba raverşîyayîşê ekonomî yo. Heto bîn ra kî herînayîşê xeylê beran Tirkîya ya kî Îran ra, yewna hetê na xeletî yê. Pêtkerdişê ekonomî û endustrîyê zereyî hem ameye petrol ra keno xoser, hem kî herînayîşê teberî û waroginayîşê dovizî keno kêmî. Kurdîstanê Başûrî besekeno, jê Rûsya, Erebîstanê Seûdî ya kî Kanada, ebe sazgehanê înovasyonan, unîversîteyan, poştdayîşê şîrketanê fînansmananê neweyan û ardişê kapîtalê teberî xo raver bero, raya çareyê xo bivîno.

Nuşteyo peyênRoşnaya Tîrêjî dana Ewroyî ro
Nuşteyo verênÇaxê ma çaxê têkoşînî yo
Uşên Ferat
Uşên Ferat Dêrsim de ameyo dinya û heta 13serrîya xo uca de mend. Perwerdeyê unîversîte ra dima sey pisporê fînans û ekonomî gureya û hîna gureyeno. Xebata kirmanckî de nuşteyanê xo de giranî dano mewzûyanê fînans û ekonomî ser.

1 ŞÎROVE

  1. Çi holo ke dersiminfo esto. Şima karo weş kenî. Şima ekonomi ra, sinema ra, siyaset ra xeber danî ma. Sewbina pel zî estî seba zazakî, labelê cayê dersiminfo nêgeni. Ez karkerê û nuştoxî dersiminfoyî ra zaf selam kena, şima pêro berxudar bibin.

CEWAB BIDE

Keremê xo ra şîroveyê xo binuse
Keremê xo ra nameyê xo binuse