Cano, min şinawito ti mishefan nusenê. De… yeno vîrê min, to nêzanayêne vacê “A”. Ewca ra ma ameyê etya. Aseno badê ti ma ra kewtê dûrî, bi qey ti mektuban binusê, to xo dayo wendiş û nuştiş. Bereketê Homayî pêro bo, to hol kerdo. A mektuba to ma rê şirawite, min limita, hema zî di kulîna dêsî, mîyanê boxçike de, ne ez rebena Homayî zana biwanî, ne zî jo keso di kuçeyê ma de biwano, ez nas nêkena. Mi cinîyanê kuçeyê ma ra persa:
– Taxey ma de kam eşkeno ena mektube min rê biwano?
Va:
– Di taxey ma de se hebe mezûnê zanîngehan estê. Çirê, bi çi ziwan a?
– Bi ziwanê ma ya.
– Wele ma yewêkew anayin nas nêkenê. Heme bi ziwanê Atatirkî wanenê, la bi ziwan’ xwi nêzanê. La cênîka dêrsimice kirêçîya ya axçika armenî ya, zaf kitaban wanena, şo ya hete, belkî bizano to rê biwano…
Willayî ez şîya.
Ez şîya Dermana dêrsimice het. Yewa barîya şîrîne, çimê aye hewa ne. Koyanê Mazgirdî de qame daya, di wendegeho şewîne de wendo. Wetaqê aye de yew refê kitaban heta verê fekî pirr bi… Keyfê min ame, min xo ra va: Go Dermane bizano mektuba min biwano… La çîyo bîn ke bibî, bala min ante, dirûvê Atatirkî û yê keşîşê ke xaç di milê ey de, di serê rîyê kitabanê Dermana dêrsimice de bibî. Wexto ke ti îta bî, to kitabê Dr. Nûrî Dêrsimî motîbî min, min nas kerdê, la min o di refikanê cinîka dêrsimice de nêdî. Ez ro ci wer di bîya, hela mewlûdê Xasîyê ma esto… O zî çinê bi. Min ci de qisey kerd, aye eşt ziwanê Zekî Murenî. Min te ra va qey ti ziwanê xo nêzana? Bi min huya. Va:
– Ney, ziwanê ma pereyî nêkeno, bîyo belayê sereyê ma.
Ez korpoşman gêraya a, ameya keye. Min xo ra va: Yê ma sunîyanê kurdan Homayî doqmaqê ke day serê sereyê ma ro, ma peye verday, yê qizilbaşanê ma hêrê doqmaqî pêser o day mîyan sereyê înan ro û erd de kerdê war… Ziwanê dadî û babîyê înan fekê înan ra vet, eşto mîyanê lingan…
Ez nêzana çi wele sereyê xo ro kerî. Nêzana bi qey ena mektuba to biwanî, newe ra şinî kursan, yê ke beledîyaya ma akerdê? La awayo ke a dewica cîrana ma vatê, ez şorî ê kursan zî veng o, mamostayê înan zî bi ziwanê Atatirkî, yê pîneyinî dersan danê. De ti rayîrêkê bişane vernî min, evdala Homayî, qey Elay… Ez kamcîn rayîre de vaz dî?
Di hewtserrîya xo de, gama ke to a qatlixa lacîwerte dayêne xo ra, hema zerrîya merdimî ra ameyêne ke merdim di rey pêser o to maçî kero. Ti a girêdane de zaf şîrin asayêne. Ez enka vacî, la belkî ti vacê, ana nêbî… La ti zanê, ez zêde û kêmî nêvana. To nêzanayêne min maçî bikerê, min ti musnay, de vace ke zur a? Ya reya ewlîne ke min ti maçî kerdî, zey vizêr yeno vîrê min. Badê a maçî ti zîq ewnîyay min ra. Zegir ti min ra vacê: “To heya enka çirê miç bi min nêdaybî tehmkerdiş?” Min zana ke bi to weş ame. Ti cayê xo de lalîgan mendî. Badê mi ti maçîkerdiş musay. Hendî to fek min ra veranêdayêne… Ti bi min wa bîyêne sîçirike. Zey vergê veyşanî ti dimayê min gêrayêne, heta to leweyê xo kerdê hît… Ez to rê çikûze nêbîya… Min ti di yewî de gerre zî nêkerdê. Di mîyanê min û to de zey sire mende.
Pîrika min Seyre vate, kêna Şêxî vato: Misehf nuştiş, newe ra viraştiş, karê hişê merdiman o. Merdimî bi hunerêko arzî kitaban nusenê. Çîyo nêameyo nuştiş, ê newe ra nusenê. Ti zî o kar kenê. Destê to terrn bê. Şew û roc Homa to de bo. Hunerêko newe bikero ê giştanê to. Wexto ke ez rûqalê Homayî de, di mîyanê îbadet bena, to rê duayan kena…
A roce xuça to ez çarşî, Xanê Hesen Paşayî de dîya. Ma a şaneşîna corêne de niştî ro, tede awa sûsî şimite. Min ra va:
– Birayê min bîyo gêc…
Ewil ez tersaya, min va, qey bira çîke bîyo. Min va:
– Kînga?
Aye va:
– Şar şîyo Ewropa, hemeyê birc û sarayan virazenê, koşkê qatqatî nay pêser, birayê min zey yê ewlîyayanê dewrê verî dewicanê mar ê bazbendan, hemalîyan nusneno. Qulûlikan têdima rêz keno. Merdim gêc nêbo, ana keno? Yew zî nêzano bazbendanê cê biwano. Bajaricanê ma bizanayne, hemalîyê yê biwendêne, ma ga vacin, de qe, çî nêbeno. Mishefan bi ziwanê Feqîyê Teyran, Ehmedê Xasî nusneno. Tûtanê hezanican ziwanê Xasî kerdo xwi vîrî a… Pê emel nêkenê. Wexto ke tûtê merdimî wayîr ro çîyê merdimî nêvecî, kam wayîr vecêno? Qey Homayî yew nêzano biwano… Şar kar û emel’ xwi rê keno, ew nişto ro wextê xwi veng xerc keno. Çîyo ke nêro wendiş, yew nêzano biwano, de ti vace, qey nusneno?
La ez bi xuça to hewaya, min te ra va:
– Melê, melê, ew zano se keno… Malê dinya varan beno pêro, herey cê beno, qirêjê destan o, şoyeno… La çîyo birayê to nusneno, varan pê nê’şkeno… Qebalikan de maneno…
Cano, ez bawer a to a roce nêkerda xo vîr a?… A roca ma şî sere Fîsqeya. Awa çemê Dîcle ma bin ra bi xurmînî vaz dayêne. Pêlî dayêne pêser. Zey tezbîhanê zikrê dadê to, verê çimanê ma de, dûrî kewtê û bîne barî, zey derza muyan, ya merdim pê fekê çiwalî derzeno. Ne serê ey, ne zî binê ey asayêne. Hema herekîyayêne, vindertiş nêzanayêne. Awa ke tîcî maçî kerdêne, zey eynike bereqnayêne. Weverê çemî de zebeş û kelekê qiraseyî asayêne. Her yew qasê Qaqayê Manqa, sereyê Silêmanê Sindî bi. Çardaxa haydarî bostanê zebeşan milê vakurî de bi. Kelekvanan kelekê xo kolî bar kerdîbî, cor de zey tîra fekê kevanî mîyanê awe de asayêne… Ê xergelanê mîyanê çemî bi herran kûm antêne, dimayê herran de bîbî rêza Etehîyate. Di binê ê barê giranî de vengê tirranê herran ameyêne dîyarê Fîsqeya… Gama ke ma ewca ra gêray a, verê hênîya Şêran de ma bi a tasa zencîrkerde awe fekê şêran ra werde. Badê werdişê awe, to waşt bi a tase awe berzê û min hît kerê. O eskerê tirkî yo ke vernî qerargahê cendirmeyan de pawan bi, ewnîya to ra, to ey ra fedî kerd û ez destê to ra feletîyaya…
Homa to ra razî bo, binuse, binuse. Ma to ra nêvanê menuse. Binuse û dinya bi ma û xo pîya bihesne. Vace, banîyê edebê ziwanê ma çikêrîn o? La bi ziwanêk binuse ke hezanicî û dêrsimicê ma zî biwanê, te ra fam bikerê. Ma zî xo ra kewtê dûrî, la dêrsimicê ma zêde xo ra kewtê dûrî. Şarî rê masan xo rê kesan gênê. Di mîyanê ma û înan de, bi resenan, misasan ferq esto…
Wexto ke ez qey wendişê mektuba to şîya keyeyê a cinîka dêrsimice, aye min ra va:
– Vewre û varan dewanê Dêrsimî ser o varay, di binê aw û qeşeme de mendê… Di mîyanê adirê nekesan de, nêeşkay derbasîya xo bikerê, heme remay… Vergan manga û bizanê înan werdî, kutikanê vêşanan ê di kuçan de bêwayîr mendîbî zî pîzeyê heranê înan dirana. Wexto ke merdim înan vîneno, zereyê merdimî bi înan veşeno. Perperîşan ê. Homa heqê îna bigîro. Gama ke ez şina Dêrsim înan vînena, zereyê min înan rê peretêno.
O bajaro to ma rê verda û kewtî dûrî, bîyo dewêka pîle… Tenê çîyêke esto ke ma xo pê bajarî hesibnenê… O ca de heme bîyê bajarî… Ziwan, ziwanê xo kerdo xo vîr a, bi ziwanêko pînekerde, nata weta arêdaye qisey kenê, bîyê bajarî… Goştarî kelamanê Zekî Mûrenî kenê: Ellerim buyle boş boş mi kalacaksin… Kawis Axayî nas nêkenê. Dewê ma zî bîyê mozelanê eskerî… Kîngerî û beng di mîyanê erdan û wêranê bananê ma de bî zergûnî, di mîyanê dêsê banan de koremaran leyîrî vetê… Go enî dewicê mayê rebenî şorê dewe, di mîyanê ê kîngeranê teleyînan, leyîranê maran de çi wele sereyê xo ro kerê? Ziwanê xo kerdo xo vîr a û şar nêverdano çar hebî bizanê sîyan zî weye kerê. Zozanî sênc kerdê, neqebî nayê pa…Vanê:
– Şima nan danê firaranê serê koyan…
A haaa cano, rewşa ma ana ya. Bi qey tûtanê dewanê ma ziwan kerdo xo vîr a, binuse ke siba-disibay merdim bieşko bikero vîrê înan, ci ra vaco:
– Lawo, ana ana…
Xurşîd Mîrzengî
