Plajê Brezîlya de

Baldarî: Wendoẍê ke 18 serrî ra qiz ê û 70 serrî ra pîl ê, mordemê ke cênîyê xo lewe der ê, cênîkê ke mêrdeyê xo lewe der ê, ma ê nê nuşteyî mewanê. Tepîya mevazê ke “Hesê Geme, semedê to ra bîyîme cîya, mêrdeyê mi tekit şî, cênîya mi reme felan”. Ez qet mesûlîyet nêcêno ha!

Mordem gune şaristananê newan û kulturanê bînan nas bikero, înan ra bimuso û cuya xo rengin kero. Nîya wusaro germ de ez onca koto teyara, mi nara verê xo da hetê Brezîlya, Rîo de Janeyro. Sûkêda rindek a û sixlet a. Tede dizd, zureker û zordarî zaf ê. Yanî, keyfê û hederîya mordemî pê rind yena. Bitaybetî, hetê plajê dergî zaf şî qayîlê mi. Sewa bîne ez tenê rew koto cile û rew wuşto ra, kincê xû yê renginî û be markayan dayî pira, lingan ra şîyo plaj. Marka muhîm a, çike îta de rengê çimanê sima ya kî stîlê porê sima pere nêkeno. Marka û rengê tîşortê mi henî yê ke mordem, yanî çênekî, 200 metre ra rind vînenê û wanenê. Neysa, wendoẍanê xo ra vajîne, ez ke sono, leteyê sarî çepê mi ra yeno, leteyê ci raştê mi ra yeno. Êyê ke çep ra vêrenê ra, hetê mi ser qayîtê raştî kenê, êyê ke raşt ra yenê, hetê mi ser qayîtê çepî kenê. Ti vana qey qayîtê maçê tenîsî kenê, sareyê xo nîya çep ra kenê raşt, çike nuşteyê serê tîşortê mi henî derg o ke mecbur manenê ke sareyê xo biçarnê. Mordem vano qey pêxamber amo, derya kerdo di leteyî, yê mi kî henî yo. Des mîlyonî brezîlyayizî werte ra bîyê cîya, raye danê mi. Mordemo biaqil zaneno ke ez semt o, derg o, wayîrê nasnameyê sîyasî yo, tewr muhîm kî kirmanc o. Honde kî beno. Tewr muhîm dewa ma, aşîra ma, Dêrsim de çêyêdo arîstrokrato berz bî. Naye reya virêne ez îta de keno eşkera. Mi rîyê çepgiranê welatî ra honde serrî nimit, êndî bes o. 

Peynîye de amo plaj, leminê, gama xû yê virêne eşta qum, a gama de hîrê mi şî. Ti vana qey sahneya moda ya, mankenî yenê sonê. Çitur ke hesê Alaska çem de xo maseyan dima erzeno her het, ez kî nêzano kame de qesey bikerî, qayîtê kame kerî. Çimê mi, destê mi cayê xo de nêvindenê. La nasnameyê min o sîyasî esto, nêwazeno ke sar pê mi bihuyo. Xo guret binê kontrolî, êndî giran-giran cêno, giranîya xo kî dest ra nêverdano. Birayê xo ra vajîne, se kerd nêkerd peynîye de êndî mi kamîya xû ya sîyasîye, dêrsimizênî, xirtîya Kurdîstanî kerde xo vîr ra, prensîbê mi kotî awa Mizurî vilêşîyê ra şîyê. Zê Yilmaz Guneyî gozagê xo tenêna kerdî ra, pirçê şêneyê mi êndî teber de bîyî. Dorê 300 metreyî ra dürî mi dî ke juya rindeka ḳeze dizdî ya qayîtê mi kena. Leteyê çimê xo çimê mi der o, leteyê çimeyê xû yê çepî kî pirçê mi der o. Ebe çimê xû yê raştî kî qayîtê deryayî kena. Di çimê mi kî serê daye de bîyî. Ju het ra tîjî, ju het ra na rindekîye, ju het ra kî faktoranê makekanê bînan ra ez araq dano. Lesa mi de adir fîyo ra ci. Êndî rengê kincê mi her ṗonc deqeyî vurîno. Sipê ra bî sür, tepîya bî çeqer, nika kî bî şîya. Se kerî, ez nêzdîyê 200 metreyê daye amo. Hona dizdî ya qayît kena, beno ke 400-500 kesî kî qayîtê na ḳeze kenê, her hal xo be xo pers kenê, na cênîke çayê qayîtê nê mordemî kena? Nêzdîyê 500 kesî kî qayîtê mi kenê, beno ke vanê, no mordemo dergo semt kotî ra yeno, çayê amo, sono kotî? Tabî tam nêzano çi fikr kenê, labelê her hal nîya r’ o. Neysa, sarî ke nîya qayît kerd, mi kî tayêna giranîye kerde, ez gamanê xo tayêna giran erzeno, sareyê xo giran-giran çarneno. 

Verçimikê xû yê tîjî yê markayinî kî mi vetî teber, kerdî gosanê xo ra ke amora şêrkerdoẍan bîye 1.000 kesî. Lazanê kutikî markaya verçimikan rindek girs nusne, labelê henî girs a ke ez besenêkeno verê xo bivînî. Ez zaf hêrs bîyo, heredîyo, tayê milqî mi fek ra vejîyayî. Honde pereyî dana ci, la besenêkena ke verê xo bivînê (badê cû, ez ke peyser şîyo Ewropa, mi gerreyê na marka kerd, la dime ra mi ra va ke, a kaxid a ke serê camî de bîya, mordem gune wedaro, juna markaya qijkeke binê nê etîketî de bîya. Ezo feqir kotî ra bizanî?) Mi ke ṭowa nêdîyo, nîya mecbur bîyo, verçimikî onca çimanê xo ra guretî kerdî cêba xo. Tabî, nîya amora şêrkerdoẍanê mi 1.000 ra gina 800. Beno ke tesîrê verçimikan 200 kesî bîyo. Nêzano çayê, la xafil de HDP ameye mi vîrî. Çitur ke HDP bê çepgiranê tirkan 1.000 rayî guretêne û ebe poştgirîya çepgiranê tirkan 800 rayî guretbî, halê mi kî henî bî. Ma çinayî ra ez nê plajê rindekî de onca koto polîtika… 

Bê verçimikan, ez 100 metreyî bîyo nêzdîyê çêneka ḳeze. Eke ez bîyo nêzdî, aye kî êndî pêro çimê xû ye çepî ra qayîtê mi kerd, dîrekt yanî, bê dizdênî. Tabî, mi kî naye ser hêzê çimanê xo kerd berz, nîya ebe %150 hêz qayîtê daye keno. Çimê mi zaf rind vînenê. 300 metreyî ra ez cênîka rindeke dos keno, kamîya daye analîz keno û notê xo dano. Dêrsim de vatêne qole eştene, ya kî welenge kerdene. La ê modern nêbîyî, nêzanitêne, prîmîtîf bîyî, neteweyî bîyî. Markeyî, verçimikî ûsn. nas nêkerdêne. Yê mi nêçîrvanîya modern a.

Tam wazeno çêneke de qesey bikerî, ju çêneka bîne xo kerd nêzdîyê mi û mi ra va ke “Pardon, nameyê sima yo xêr çik o?” Yanî nê plajî de ju serre pay de bivindîne, kes mi ra ju pers pers nêkeno, tam wazeno ke çêneke de qesey kerî, na hermete motîvasyonê mi ju persî ra rizna. Se kerîme, hêrs ra mi xeletîya ra va ke Ahmed o nameyê mi. Ez çi bizanî ke tirkî îta de kî estê. Va ke “Ay asaletenîzden, pirçlerînîzden bellî Türk olduxunuz”. Eke aye henî va ke ez qarîyo û va ke “Ez tirk nîyo, tirkî Asya ra yenê, pirçî dînan de yoxtur”. Na hermete henî tayê çekuyî, kardeşîz, kurd tirk o, kurd çîn o felan va. Yaw, eke bira yîme, way îme, çayê kirmanckî qesey nêkena? Eke bira yîme, gune zonê ma kî ju bo, henî nîyo? Ê birayîs û qorayîs û xurayîsî de xafil de ju polîse peyda bîye, qayîtê çimanê mi kerd va ke “Sima zaf-zaf xêr ameyî welatê ma. Çand heşteyî ya kî asmî meymanê ma yê?” Bê vindetîs be desan persî pers kerdê, çêneka virêna ḳeze 200 metreyî tenêna şîye dürî, cênîka tirke nêm metre ra hebê menda ke bikuyo fekê mi, polîse kî karê xo ca verdo, mi ra persan pers kena. 10 deqeyî ra tepîya mi va ke na tirke mi rê û nasnameyê mi rê heqeret kena, vana ez tirk o, kirmancî çîn ê. Xafil de polîse qarîye destê daye ra pêguret û a berde. Ez kî hur demîne ra vişîyo, xeleşîyo ra. Xoserîye, xelase û azadîye çiqas erjan bîya, nika mi tayêna rind fam kerd. Sima ke mi ra pers bikerdêne ke derê ez ebe na cênîka tirke birayênî-wayênî, otonomî, federasyon wazeno, mi caran qebul nêkerdêne. Çike teyna ebe xoserîya xo, azadîya xo besekeno şêrîne rêça na çêneka rindeka ḳeze. Ez eşkera kerîne ke daye ra pîya her çî qebul keno, otonomî kî bena, ulusdewlet kî beno, xoserîye kî bena, la faşîzm nêbeno.

Werteyê mi û çêneke de (çêneka tewr virêne, aya ḳeze) nika onca 100 metreyî estê. Araqdayîs ra beno ke mi ewro 10 kîloyî dê. 

Peynîya peyêne de hîrê saetan ra tepîya ez onca amo nêzdîyê daye, mi fekê xo kerd ra va ke “Sima sodir den qayîtê benî kenê”. Xo be xo xo ra qarîyo, her tim nîya r’ o! Sima ke ebe tirkan hevalîye kerde ya kî dînan de qesey kerd, zonê xo kenê xo vîr ra, çike ê kirmanckî nêzanenê. 10 sanîyeyî tepîya mi mezgê xo kerd top ke a kî qayîtê mi kena. Bala xo serê lesa mi de bîye, çêneke nîya sareyê mi ra heta linga mi, ez dergaderg analîz kerdo, va ke “Ti îtalyan a?” Kirmanckî ney, îngîlîzkî pers kena. Gos û çimanê wendoẍanê xo medeznîne, la ez be xo îngîlîzkî kî rind zaneno. Xo megoynîne, ma ez ṗonc zonan zê kirmanckî rindek û zelal qesey keno. Mi daye ra va ke “Pîyê mi arêyiz o, labelê maya ḳalikê ḳalikê mi îtalyan a. Waxtê xo de Sîcîlya ra bar kerdo şîya Dêrsimî. A kî arêyiza Sîcîlya ya.” Mezgê çêneke tenê bî têwerte, hama zerafet û semtîya mi hal xelesna. Mi va ke eke waxtê tî yo qîymetin esto, ju ca de ronişîme, pîya wîskî ûsn. bisimîme. Ebe kêfweşîye va ke heya beno. Zerrîya mi o taw perre ra şîye asme û onca peyser gine qefsîngê mi ro. 

Dormeyê ju masa de niştîme ro, garsonî ra ebe destê xû yê çepî ra jê nîşanê serkotene di wîskî musnê. Ma no mîtîngan de kerdêne, la xebera ma wîskî ra, dîplomasîye ra çîne bîye. Nika nê îşaretî plajê Brezîlya de kenîme, no raverşîyayîs o. Hebikê menda ke çimanê mi ra hestirî dilope kerê. Îta kî tenê polîtîka ser o qesey keno, çike cênîk û çênekî mordemanê polîtîk û entelektuelan ra zaf has kenê. Xafil de mi ra ebe zonê temase pers kerd “Quantî annî haî?” No kamcîn zon o, ez kam o, na kam a, wîskî çayê nêamo? Henî ez koto têwerte ro. Daye ra xeletîye ra kirmanckî pers kerd “erê to se va?” Mi çekuyî tenê kerdî dergî ke zê îtalyankî biginê gosanê daye. A game de wîskîyê ma resa û ez xelesno ra. Bardaxanê xo kutê bardaxanê jubînî ra “saude” û “weşîya ma rê” vato. Ṭamê wîskî yo giran û wes mi ont xo zere. Çimê mi êndî dormeyê daye de zê hêlî firêne, çerexîyêne. Tîkê mendo ke reya virêne cuya xo de vajî ke sarê na dîna bira yê, way ê. 

Xeyalê dergî, qeseye kilmî ma nîya be ṭamê hemgenî 3-4 bardaxê wîskî kerdî war, giran-giran ameyîme xo ser. Çar bardaxan ra dime ma êndî çekuyê kirmanckî, îtalyankî û îngîlîzkî kenîme têwerte ro, hîrê zonî kerdê ju (entegrasyon asîmîlasyonî ra rind o). Hermete çar çimanê xo ra qayîtê pêro çimanê mi kena, mi rê henî aseno ke awa çimanê mi de azne kena. Tenê solin a tabî, la awa deryayî kî henî ya. Êndî nêzaneno azne zanena nêzanena. Eke bixeneqîyo, dürî nîyo ez sono aye xelesneno ra. Însanîyet zerrî û aqilê mi de hona nêmerdo.

Zêde derg mekerî, karê sima esto. Ebe di bêçikan mi onca nîşanê serkotene viraşt û garsonî ra musna. Garson kî ya ma ra yo ya kî çepgir o ke xafil de fam kerd, ma rê hesab ard. Çêneke destê xo eşt çanteyê xo. Mi va ke ti mi bikise, o ra dime nê hesabî bide! Mi sareyê xo tenêna kerd berz û dewam ra va ke hata nika qet cênîke masaya mi de hesab nêdo. Cênîke destê xo çanteyê xo ra kerd dürî. Cêba xo ra ju ruj (çîyo ke kenê lewanê xo ra) vet, nîya kerd fekê xo ra, tenê tada û dormeyê lewanê xo ra giran-giran fetelna. Tepîya di lewê xo ardî pêser ke reng rind pa bo. Çîyê nîyanênî ez rind zaneno, çike xêlê welatî fetelîyo û xêlê kulturî nêzdî ra nas kerd. Aye xafil de lewê xo kerdî lewanê mi ser, lewe na mi ra. Wes bî, nêzaneno ṭamê lewanê ayê bî, ya kî ṭamê rujî bî, labelê şî qayîlê mi. Eke vanê no kapîtalîzm xirabin o, ez zaf qarîno. Zonê tirkî ra her çî rê dismenênî kerdene asan a. La zonê kirmanckî de ṭamê her çî, ṭamê wîskî, ṭamê rujan, ṭamê lewan wes o. Vatena mi, raver zonê dayîka xo bimuse, tepîya kapitalîzm rexne kerê. Neysa, nê sîyasetî bikerîme zereyê dolabê cemedî, karê xo de nîyadîme…

Mi hesab da, ez nêzano ke çand Dollarî kerdî zereyê destê garsonî. Garson heta teber ma de ame, çêberê taksî kerd ra, ju balîşna kerde peyê mîyaneyê mi û ma dima nîya 200-300 metreyî voştî. Mi sima ra va ke no ya ma ra yo ya kî çepgiranê îtayî ra yo. Ez nîya ju sanîye qayîtê mordemê kerî, a game de kamîya dey, vîyarte û ameyoẍê dey vezeno teber. Na çêneke kî 300 metreyî ra werteyê honde kesan de dîye û analîz kerde. Nêwazeno ke xo bigoynî, labelê na taybetmendîya mi pêt a û cayêdo berz cêna. Ezo ke sima de nîya qesey keno, şoforê taksî kî lazê çinayî dormeyê ju meydanî de tur erzeno, ez qarîyo mi va ke ma bere otêla Marrîottî. Eke mi henî va, şofor çaketa xo kerde raşt, gozaga mîntanê xo girê de, be di destan dîreksîyon pêguret. Çêneke kî ju metre ra dürî ra lesa xo sane şêneyê mi ra. Mi kî – her hal refleks o – parsûya xo ṭon de hetê daye ser. Cuye de markeyî nîya muhîm ê. Dîplomasî de, sîyaset de, her ca de. Ju çekuya “Marrîottî” atmosferê zereyê taksî o dem vurna. Êndî aẍayê îtayî ez bîyo.

Peynîye de ameyîme otêle, hîrê-çarî lazekan ma dîyîme û voştî verba ma. Juyê ci çanteyê mi guret, juyê çaketa mi, mordemê hîrêyinî kî fotorê mi kerd destê xo. Serba çarinî ṭowa nêmend, be destê ṭal dime ra henî xo kas kerd. Di teneyî verê ma ra sonê, di teneyî kî peyê ma ra yenê. Çêneka sosine û delale hermeyê mi der a. Ameyîme resepsîyonî.

Talîye mi rind şî, resepsîyonîst mordem vejîya. Mi ra “Oi, como vai você” va. Mi kî be kilmî “boa” va ke destê xo herbî bicêro. Mordemekî va ke ez sima rê odaya qata tewr berze eyar keno. Çekuya xû ya pêyene hona nêqedênabî ke ju çêneka azebe peyê dey ra vejîye û qeseyê mordemekî birna, dey ra zonê dînan de çîyê va, naye ser o mordemekî xatir waşt şî. Hebikê mendîbîye ke ma kilîtî bicêrîme ke a game de na çêneke vejîye. Sima kî texmîn kenê, nika na mi ra hazar persan pers kena. 13 persan ra tepîya va ke pasaport. Wazeno ke cêba xo ra bivejîne, nêvejîno. Çike Gîorgîo Armanî cêban tenê teng birneno. Axir mi pasaport cêbe ra vet da ci, va ke resimê sima zaf semt o, Alaîn Delon şîyo ro sima. Çêneke biaqil a, bellî yo. Pasaport kopî kerd peyser da mi, hama karta ma ya oda hona ma nêda. Ebe çimanê xo îşaretê çêneka leweyê mi kena, bûrîyê xo henî kena berzî. Kena cêr-cor, cor-cêr. Qayîtê mi kena, reyna dizdî ya îşaretê çêneke kena. Erê wa-wayê, temam ez zaneno ke zor o, hama qusurî de nîyamede, ez nêşîkîno xo ṗare kerî. Nika dora na çênek a. Eke tepîya enerjîyê mi bimano, ez yeno to de qesey keno. Resepsîyonîste onca çim-burîyanê xo lewnena îşaretê çêneka ḳeze kena. Ya sebr! Nika kî çimê xo kena bilqî, hasa sima rê, cayê çênek ê cêrî musnena ra mi. Mi qayîtê rîyê resepsîyonîste kerd, rîyê daye perpirişîyêne ra. Yanî, vatena ci ayb a, la temam ti karte bide mi ez kî zaneno ke se bikerî. Nika çayê musnena ke? Ma bom nîyîme yanî.

Kerd nêkerd, nîya ju saete ra tepîya a karta oda de ma, ma jubînî ra xeleşîme ra. Çêneka ḳeze û ez, ma kotîme asansor, verê ke çêberê asansorî bîyî ca, mi qayît kerd ke çêneka resepsîyonî henî pexil-pexil qayîtê ma kena û nenûkanê xo kî pîya wena. Çêberî bî ca ca nêbî, na ḳeze zeleqîya mi ra. Henî maç kena henî lewe kena pa ke hîrê mi şî. Mordem aye kî fam keno, mordemeko biaqil, semt û mêrxas dîyo, qet caverdana? Asansor hona nêvindeto, mi ebe di destanê xo a onte lesa xo ser. Destê mi kî lewîyayî, ma nîya têvirare yîme. Xafil de ez qorrê xo ser o çîyê hîs keno, cêr ra yo, huşk o. Na çi qarnaşî ya? Telefon îta se keno? Mi çêneke ra pers kerd “To çayê telefonê xo kerdo zereyê tumananê xo?” Na ḳeze qayîtê mi kerd, verê ṭowa nêva, dima huya, fekê xo kerdo ra çîyê va. Aye ke qesey kerd, ti vanê qey waxt bîyo giran her çî hêdî-hêdî reseno mezgê mi. Xafil de ez şîyo ser! Hîrê mi onca şî. Wuyyy leminê! Wîy dayê, wîy bawo!

Aye qeseyê xo qedêna nêqedêna, çêberê asansorî a game de bîyî ra, mi xo eşt teber, ez remo. Nêrdîvanan ra mi xo eşt cêr, huyayîsê resepsîyonîste hawo gosanê mi de, ez remo hata ke otêle ra 10 km koto dürî, ez voşto. Ju otêla bîne eyar kerde, lesa xo, bitaybetî lewê xo 2-3 saetî şütî. Ju mordemo bîn ke bibîyêne, fam nêkerdêne pîya şîyêne oda. La mi be biaqilîya xo, a game de mesele fam kerde û xo xelesna. Bom û xêẍ nîyîme yanî.