Deyndarê Maçêke – Xurşîd Mîrzengî

Canê, yeno vîrê to? Wexto ma şîy Qewsê Pirê Des Beyrayî, Zîyaretê Qirxler Daxî? Sîyanê zîyarete bi berkolan wa kewz girewtîbî… Ma duayî kerdî, kanco kerreyê zîyarete maçî kerdî, nîno vîrê min. La zana agêrayîş de ma şîy dîyarê Bedenî. Serê Bedenî ra deşta Dîyarbekirî ma ra weş asayêne… Bi qey ke wisar bî, dinya rengîne bî. Merdim nêeşkayêne ê rengan bimaro. Sewz, zergûn, kesk, xumrî û sûr di mîyan de zal bi. Wexto merdim dîyarê Bedenî ra ewnîyayêne, awê çemî zey tîra ti kevan ra verdê, na tîk bi bereqnayîş dekewtê binê pirdî. Gama ke ma kewtî mîyanê Birceyê Nançûçe, ma rastê lîsê hechecike amey. Di verekeyî lîsî de, çar leyîrî. Leyîran va qey ma go werd bid’ înan, fekê xo qasê fekê çiwalî kerdê a û wîçwîçî kerdêne. Hechecika qicike, bi o mezgo qickek, xo rê bi qirşikan û percikanpar ra pêrar ra bi hûner lîs viraştîbî. Bi cebleyê fekê çemê Dîcle teyna bî. Zey mîmaranê wendan, înanê unîversîtan lîs weşik mûnitîbî.

La ê min û to…? Çi ya?

Ti cayke, ez cayêko bîn, ma cêra dûrî. Feleke bi çepelê ma girewtî, ma her yew virvirnay cayêkê na planete…

Gama ke ma serê Bedenî ra amey war, to verê ma şa Koşka Seneme (Gazî koşkî). Gama ke ma resay mîyanê Baxçeya Koşke û roniştî, Huseynê fare binê a dara gilyaze ra bi “hahî” dest kerd pa, zey şalûlê bilûrvanî vengê ê di zinarê pey Koşka Seneme de veng da, zimeya, bî çende vengî û ro ma acêrîya… Ma bi a kelame xenî bî. Zerrîgirewtiş ser o vatê, ana nîya? Vatê: “Ez o bi qey to, har gêc bî şorî ko… Ezo nameyêkê xêzî bikerî û bişirawî ew Cor…”

Yeno vîrê to, ney?

Şan de, gama ma ke amey keye, min eywana corêne de maçêke (paçî) to ra dizna… Ti bi a dizdî min hewa ya… Bi qey ti nêda mi ro, ez remaya… Şewî yê Mîhracî yan yê Beratî bî? La zana, şewêka pîroze bî. Qurano min wendo, hende serrî kewtê mîyan, ez vana qey vizêrî bî… Tahmê a maçî hema zî di qeracê lewanê min de paldaye yo, zey gezemînê mexeran… Vengê çirika hewze mîyanê hewşî ameyêne. Lembayî pacaya wetaqê mayê pîlî tavistîbî. Mela Ehmedê Xasî, Mela Beran û çend kesê bînî meymanê bawê min bîy. Wetaqê ma meymanan ra heya verê fekî pirr.

Serê sibayî, ma têde şî kuçeyê Kilîseya Meyrema. Menca xaçpereste fekê beyrayî de, serê suxfêrê berayê Dêrî de roniştîbî, temaşeyê kaykerdişê tutan kerdo. Domanan daybî pêro, yew bermayêne, êyê bînî ewnîyayêne. Yew nêhewayêne.

O çax bîyêne, to pêçîyê xo mîyanê giştanê min de limitî? Taneyê gîştanê toyê naricîyinan hema zî movikanê giştanê min ra nêvecîyayo, tede hewî xo ano vîrê min, pê aw dano.

Ma verê beyrayê Dêrî ro virtî ra û ma şîy keyê merdimanê ma, ê ke keyê înan di binê Bedenî cayê feqîranê Dîyarbekirî de bî. Ma serê pelasa sîya, yê mûyanê bizan de niştî ro. Homa keyê feqîrî raşano… Ma rê tasa sifrîne de doyo tirş ard. Yê germê Dîyarbekirî ra to sole kerde tasa doyî.

Qey ez eşkena xo vîr ra kerî?

Ay maçîya ke to serê xalîçeyê sedireyê ma de bi deyn daye min, ez hema zî to rê deyndar a, ana nîya? Ti bi nameyê Homay kena, ro min megîre haaa… Deyndar deyndarî nêxeneqneno. Ti rewş zana, ez înkar nêkena. Ez eşkena deyn û fayîzê cê zî bidî… Eger pera nêresî zî ro min helal ke, ez nêwazena rîreş şorî rûqalê La Mekanî… Ez kena nêkena, paştîya min di binê barê derdan de nêbena raste. Ya gere merdim nêro na dinya, yan zî ke ameyo, lazim o gurmînî te ra bîyaro, veng bido… Loma ez vaz dana. Dîyaya ke merdimî deyndarê maçêke verdo, deyndarê maçî ke merdim nêro dîyayêka anayine, se rey baştir o. Ana nîya, ez xulam? Eger ez rast nêvana, ti mi rê rastî ke qey Homay…

Yeno vîrê to, ma bi tutitî (domanî) mareyê xo têde birnayêne? Ti bîyêne veyve, ez bîyêne zama. Ma xo rê merasimê keyeyî viraşto… La xeynê ma heyî yewî te ra çinê bî. Qey merdim ê wextan dano bi mal û melalê na dinya? Vaya înan esta? Bê temezîyan û şehran zî rengî bîbî, de vace ana nêbî, bêmiradê? Qey ez zûrî kena? Xo Homayî ra meke, rastî vace…

Yeno vîrê min, rocêke to rîyê min pironcikî kerd, şemaqêka veyvikan şara min û to goşê min ant… Xaltî Helîma zî di wendişê elîfbêtke de rey-rey goşê min antê, ez xerîbê goşantişî nêbîya. Min zanayêne, tawanê ke tede esto. Ez hêrs nêbîya. Bi qey ke ez pepûkê to bîya. Bêhemdê xo min persa:

“Se bî?”

To va:

“Çirê ti destê xwi kenî verekê min? Eyro, hema ma mareyê xwi nêbirnawo…”

Ez bi xulamê ê lewan, vatişêke roşnê ê fekî ra. Marebirnayîşê ma çiqas ramit, bi qey Elay? Merdim bêrewa bo zî, qarşê yare de merdim sucê xo qebul keno. Bi qey ê qerqaş çimanê to, ez eşkena heme emrê xo di kaneyê kerran de êrxatî bikerî, mîyanê okyanûsan de masevanî bikerî, canê.

Xora aşma gulane bî, ana niya? Yanî wisar. Min zî wisar ra hes kerdo, la to di reyî mi ra zêdeyêrî wisar ra hes kerdo. Ti şîyêne mîyanê gulîstanê daya min û to veng dayêne min. Ma mîyanê gulîstanê hewşê ma de firîşteq kerdo, xo jobînî ra limitê. Kamî qazanc bikerdê, çi biwaştê, zey yê bî. A roce mi ra şî, to qazanc kerd. Seke to va, ma ana kerd… Di binê a lema vila nesrîne de, ma xo têkaleke de kerd derg… A maçîya ke min to ra deyn kerdîbî, to min ra waşte. Verî ke ez deynê xo bidî, daya to ma ser de ameye… Zey cendirmeyêka wayîrê sîlehî ma ser metekîya. Qey cilê to di hetê binî de bîbî gemarî… Maya to qîyamete kerde ra, bi xezeb min ser de ameye, mi ra va: “Bêmirado emrkilm, to çirê keyna min anta mîyanê vilan, cayo nepa, binê enî leman?”

Ziwanê min nêgêra ke maya to ra vacî: “Heeew, qey min kênaya to gaz kerde? Ma firîşteq kerd, aye mi ra berd, aye se va, min zey aye kerd…”

Xurşîd Mîrzengî