Ez û roman, ma bacarê Mersînî de bîyîme nasê jûbînî. Ma xeylê wext henî yewbînî de nîyada vinetîme. Kitabanê kirmanckî mîyan de kitabêde xeylê qalind bî. La kifş bî ke zereyê xo de xeylê çîyê muhîm û meqbulî estê. Ma pîya standê kitaban de vinetîme û ameyîş û şîyayîşê însanan de nîyada. Ne romanî mi ra ne kî mi roman ra çîyê pers kerd. Ma tam hîrê rojî “Çocuk Parkî” ya Mersînî de vinetîme. Ne kesî mi ra ne kî hevalê mi romanî ra çîyê pers kerd. Kifş bî ke qewmê zazayan wendiş ra hes nêkerdêne. Şanê roja hîreyî, ma “Çocuk Parkî” ra xatir waşt û şîyîme komela Kurdî Der.
Romanî mi ra, mi kî ey ra hes kerd. Çend rojan ra dime mi dest pêkerd û wend. Roj bi roj nasîya min û romanî bîye xorîne. Ez bîyo hevalê romanî, qehremanê zereyê romanî kî bî hevalê mi. Wext vîyart, nasîya min û qehremananê romanî xo vurna û ma bîyîme sey yew dost. Ez ge-ge bîyo birayê Sosine, ge-ge bîyo birayê Gulîzare. Mi ge-ge Memê Xase ra xuye kerd, ge-ge bi halê ey xemgîn bîyo. Ge-ge mi Cemê sûrî ra nefret kerd, ge-ge ci rê xemgîn bîyo. La merdişê Cemê sûrî mi rê xeylê zor ame. Ez ge-ge bîyo hevalê gerîllayan, mi koyan de raywanîye kerde, ge-ge merdişê înan rê zereyê mi bî lete. Mi xo xo de va: xwezikêna gerîllayî memerdêne. Xwezikêna zayîyatê xo dahîna şenik bîyêne. La no destê nuştoxî der o. Ma nuştox vatena mi keno, pîyê mi.
Hîkayeya romanî bêqusur a. Rêzkerdîşê qehremana û tekîlîya xo bêqusur a. Ca bi ca babetê hîkaye jûbînî ra bi astare ameyê cîyakerdiş. Xwezikêna cîya mekerdêne. La ez nêeşkîno karê nuştuxî ra qisey bikerî. Xora o zano. Yê mi teyna ke vatiş o.
Ez bawer keno rîpelo 161. de cayê qehremanê “Rizo Sûr” de “Memê Xase” nusîyo. Belkî kî ez xelet o.
Roman, herçiqas ke tayê bidetay nusîyo kî, bêqusur o. Qalindîya xo belkî kî wendoxî tersnena. La demo ke ame wendiş, wendox tersê xo birneno û beno nasê qehremananê zereyê romanî.
Mi to ra zaf hes kerd, romanê “Sosine û Gulîzare”. Heq zarawaya to de bo. Heq çekuyanê zereyê to de bo. Heq ziwanê zereyê to de bo. Heq dest û payanê nuştoxê to Îlhamî Sertkayayî de bo.
Destê to tern bê, birayo delal. Zaf sipas keno.
Not: Ma, ma eşkenîme şarî ra vajîme “biwanê”. Xora ê zanê.
Birêz Alî Bektaş; Zanîno ke, to roman xorî bi xorî wendo. To nusno ke”Ez bawer keno rîpelo 161. de cayê qehremanê “Rizo Sûr” de “Memê Xase” nusîyo. Belkî kî ez xelet o.”
Ney bira, xelet nîyo, ti rast vana. Çi heyf ke, mi nameyê qehremanan ra na şaşîye kerda. La çi heyf ke, redaksîyonî zî na şaşîye nêdiya û henî çap kerdo. Ez hesasiyêtê to ra, zaf spas kena. Ziwanê ma de roman wendîş, karê ziwanî û wendîşî hes kerdene yo. To de, na heskerdene esta. Na heskerdena to, moral dana ma. Ziwanê ma, saya şima de, candar beno, ravêr şono. reyêna wazena vajî ke; nusnoxî, îlam ke xelet nusnenê.Çike nusnoxî, adapteyê babete û nutîşî yê. Rast kerdene karê redaksîyonî yo. Ziwanê ma de muşgulatê redaksîyon hîna esto. Se bikime ke; ez nêşikîna hem binusnî, hem redekte bikerî. Na şaşîye zaf kewt hewnê mi, la ez omid kena ke, rojê ke çapê didîne bibo, na rast bena. Mordemê sey şima, entelektuelê sey şima weş bê. Şima seba ziwanê ma, zaf hêja, muhim û lazim ê. Spas kena.
romanê zone ma wes ê bıwane bıde wendene !!
Wendoxê Dersiminfoyî zanê; derheqê romanê Îlhamî Sertkayayî “Sosine û Gulîzare” de mi zî nuşteyêk nuştbi. No nuşte zî keyepelê Dersiminfo de weşanîyabi.
Labelê amancê nê nuşteyê mi, tehlîl-mehlîl nêbi. Badê ke mi romanî wend mi waşt ke ez embazan rê nê romanî tawsîye bikerî wa xo rê biwanê. Verê ke ez Dersiminfoyî rê bieşrawî nîyetê mi Facebook bi. Çunke mi goreyê ortamê Facebookî nuştbi.
La mi peynî de dî ke no nuşte propogandayê wendişî ra zîyade sey yew nirx sey yew tehlîlêko şenik îfade bîyo. Êdî mi facebookî ca verda û mi Dersiminfoyî rê şawit.
Esas; ma kirmancan mîyan de hema tehlîlkerdişê hunerê edebîyatî destpênêkerdo. Herçiqas derheqê hîkayeyan de tay çîyî nusîyayê zî ê nuşteyî goreyê îlmê edebîyatî ra tehlîlî nîyê.
Roman û hîkaye û şîîrê ma zî sey roman, hîkaye û şîîranê şaranê bînan hewceyo ke bêrê tehlîlkerdiş.
Mi gore di tewirî amancê wendişî esto. Yew amanc seba wext vîyarnayîşî yo. Wendoxî seba xo rê wext bivîyarnê yan zî seba keyfî wanenê.
Amancêko bîn zî profesîyonelî yo. Amancê nê wendişî cîya yo. Nê kesî seba ke ê huneran binirxnê seba ke tehlîl bikerê wanenê. Coka nê kesî wendişî rê zaf xesas ê. Bi baldarî wanenê. Hetanî ke tay tira zî di rey wanenê. Nê kesî rexnegir ê. Mecburê ke bi dîqet biwanê.
Kesê ke nusenê zî yanî kesê ke edîb hesibîyenê û bi edebîyatî eleqedar ê, ez vana ê zî bi fehmê profesîyonelî wanenê.
Eke ez bêra derheqê na mewzuya ke birêz Elî Beytaşî seba romanê Sosine û Gulîzare nuşto, ez zî wazene verê vaja ez fikrê Îlhamî Sertkayayî pare kena. Şaşîya ke rîpelê 161. bîyo ganî nêbîyênê. Derheqê nê romanî de keso ke tewr verê nuşto belkî ez a, la mi zî na şaşîye nêdîya. Seba mi zî no nêdîyayîş qusur o.
Şima zanê hem nuştiş de hem zî wendiş de ganî merdim sakîn û aram bo. Ganî merdim her tewir stresan ra dûrî bo. Eke merdim waneno se ganî merdim tam konsantrê wendişî bibo, eke merdim nuseno se ganî merdim tam konsantrê nuştişî bibo. Eke merdim konsantre nêbo şaşîyê winasî do miheqeq bivirazîyê.
“Şima zî vînenê mewzuyê nê nuştişî dîqetkerdış o, la reyna zî cor de şaşîyêkê virazîyo. Alî Beytaş bîyo Alî Aktaş.”
Birêz Mehmud nêşite;
Karê nusnoxan;nustîş o. Karê redaksîyonî; redakte kerdîş o. Karê nîrxnoxan; nîrxnayîş o.
La çi heyf ke, Kar û barê Kirmanckî nusnoxan, se ke ti zî zanena; di qatî çetin û zehmet o. Yew nusnox, nêşikîno, nusneyê xo redekte bikero. Kırmanckî de, redekte kerdene, kemî ya. Ziwanê ke rew ra bîye stande, ê zî nusneyê nusnoxan redakte kenê. Bawer bike, mi nê romanî di reyî zî kontrol kerd. Yanê ez şikîna vajî, mi ‘hîrê reyî nusna’. Ancîna zî ilam ke, verê çimanê mi de, tayê xeletî vîyartê. Zaf çetin o karê nusnayîşê Kırmanckî. Rexnekarî û nîrxkarî, zîKirmanckî de zaf çîn ê. Heya; ez eşkera vajî; Ez nîrxkar a zî. La mordem nêşikîno nusneyê xo binîrxno. Nê romanî, verî ti, dime ra birêz Alî Beytaşî gorê zaneyê xo nîrxnê. Mi wastê ke, (qaşo) ‘edebîyatvanê kirmanckî yê bînî zî’! Binîrxnêne. La ney! Hela yew kes esto ke, (qaşo xo edebiyatvanê Kirmanckî hesibneno) mi ra nusno vato ke;’ Mi romanê to wend. Heta nême ameya, mi dî ke redakte rind nîyo, mi cavirda’! No mordem o ke naye vano; ‘redakteyê ‘VATE’ yi zî qebul keno. Halê ma, psîkolojîyê ma, nîya yo, kek Mehmud! Coka ke, ez qîmet dana şima û birêz Alî Beytaşî ke; şima bi zerîya weşe, eleqedarê nusneyê Kirmanckî yê. Yanê bi desturê şima vajî; şima leqe nêkenê, sey hobî zî nêvênenê. Şima, bi zerîya xo eleqedarê kirmanckî yê. No, seba mi, zaf qîmetin o. Mi, heta nika, hîrê eserê Kirmanckî nîrxno. La ez ê xo neşikîna binîrxnî. Reyêna şima ra, eleqedarê şima yê Kırmanckî ra, zaf spas kena.
HESKERDÎŞ
Hamnan o. Rojan ra rojê, ez vere dêsê keyeyê pîyê xo de ronîşteyo û deftera deste xo de çekuyan nuşnêno. Raqimê dewa Kuzike derdorê 2300ê der o. Hewa hebekê honik o. Mi nîya da ke dewij kek Wusênê Sadiqî hurdî-hurdî huyno û bi gamanê paytaxan ver bi mi êno. Mi rewşa ey ra texmîn kerd ke mi ra qetî çîyê pers keno. Mi helbet persa ey nêzanitêne. Lê demo ke dewijan xo mîyan de qisey kerde, ez ley înan de nîştê ro û mi not girewtêne. Kek Wusênî her tim rûyê mi de nîyadêne û huyêne, lê mi ra qet çîyê pers nêkerdêne. Na semed ra mi persa kek Wusênî zaf-şenik texmîn kerdêne.
Ame û ley mi vinet. Dergaderg qelema destê mi de nîyada û huya va:
-Nênê xoceyê mi, mi qidayê to, çiko ti nîya vere dês û duyaran de nîşena ro û saw û so ra nuşnena. Xêr a?
Ez huyo:
-Tawa çîn o keko.
Mixê deste xo soynayî jûbînî ra:
-Nê nê, ez qida. Reyna ti çîyê ro cêrena hela çîyo? Mi ra kî vaje. Wullahî ez mereq keno.
Mi nîyada ke Kek Wusên bêcewab nêşono, mi va:
-Ez çekuyanê ziwanê ma ro cêreno, keko.
Şaş bî û mend:
-Hewww! Tew tew tew! Hetanî nika mi qet kes nêdî ke zonê ma ser o bixebetî yo. Ma nika ti zonê ma zana binuşne mi qida?
Ez, xeylî kêfweş bîyo:
-Heya kek Wusên, ez tayê becer keno.
Mixê deste xo kuya raşteyê vere xo ro, sereyê xo ver û pey ser ard û berd:
-Heya birayê mi heya. Her çi heskerdîş ra îbaret o.
Ez zaf-zaf kefweş bîyo:
-Heya kek Wusên, buwar bike ez merdena xo wazeno, lê merdîşê zonê xo nêwazeno.
Destê xo verê xo de ardî pêser û sey esker vinet:
-De binivisne bawo, heq dest û payanê to de bo, va û ver bi merga xo şî.
Vengê pilepila xo vay mîyan de hetanî ley mi amêne:
-Heya birayê mi, her çî heskerdîş ra îbaret o, kam vano çi wa vaj o.”
***
Mexsedê mi cewabdayîşê kesî nîyo. Ez cewabdayîş ra kî hes nêkeno. Lê merdim gere raşt bêro naskerdîş û xo kemeran ra hevz bikero. Ez rexneker nîyo, lê edebiyat ra û edebîyatê ziwanê xo ra bêhemd hes keno. Mi romanê bira Îlhamî ra hes kerd. Çoka ke çime mi ver ra çend xeledî derbaz bî, mi ê xeledî ardî ro zon. Ez reyna vano, deste to tern bê bira îlhamî.
Bira Alî Beytaş;
Ez fikrê xo zelal vajî; Gorê mi, wendoxî, mamosteyê mi yê. Ez, saya nê mamosteyan ra, fikrê xo, nustîşê xo, romananê xo ravêr bena. Mi reyê, yew wendoxo ke romanê mi wendbî, ci ra pers kerd;
-To romanê mi se dî? Fikrê to çik o?
Ey va; ‘Romanê to zaf weş bî’
Nê cuwabî ra, ez zaf keyfweş nêbîya.
Eger ke nê wendoxî, qalê kemasîya mi bikerdêne, bawer bike ez o waxt keyfweş bîyêne.
Mi ra; ‘pesênayîş’ ney, rexne kerdîş, kemasîya mi misnayîş lazım o.
No, karê wendoxê ke bi zerîya xo wanenê yo
Sey to, sey şima
Şima weş bê