Nê demanê peyênan de mîyanê şarê ma de, mîyanê sazgehanê ma de ziwan û kulturê kurdan ser o zaf qisey û qalî benê. Nê mijûlîyayîşî de şarê ma zafane zî seba ke ziwan aver şêro yewbînî şîret kenê. Heşar kenê. Wîna bîyo ke şarê ma sîyasetî ra zafêr ziwan û kulturî ser o munaqeşe keno.
(Proseso peyên di-hîrê aşmî yo dest pêkerdo. Nika şarê ma hîna zaf nê prosesî qisey keno. Qestê mi demê hema-hema di-hîrê serrî yo.)
Hetêk ra nê meylê şarê ma ra, hetêk ra zî îmkanê nê demî ra merdim şikîno ziwanê xo geş bikero û aver bero. Ewro mîyanê nê îmkanan de kesê ke vajî ma nêeşkenê bi ziwanê dayîka xo biwanê û binusê tena xo xapênenê. Wa nata-weta kesêk q..e nêerzo û wa xo rê mex(h)nan peyda nêkero!
Kesê ke biwazê dinya Homayî kitab û materyalê ziwanî vînenê. Eke zerrîya înan xebata ziwanê rê biwazo eşkenê her tewir ferheng, alfabe, kitabê gramerî û kitabê edebîyatî bivînê.
Hetê dewlete ra êdî teda-meda nêvirazîyena. Ma zaf serranê dijwaranî dîyo! Ê rojê ke seba yew kovara kurdkî, seba kitabêkê kurdkî şarê ma îşkence bîne û cezayê hefsî girewtêne, pey ra mendî. Yanî ewro dewlete kesê ke biwazê xebata ziwan û kulturî bikerê, qarişê înan nêbena.
Gelo, na rewşe de bi nuştoxan û bi wendoxan û bi heme şarê xo reyde seba wendiş û nuştişê kurdkî ma kurdî nêeşkenê yew disîplîn ronê û goreyê ê disîplînî hereket bikerê.
No xusûs de îmkanê ma zaf ê: Nuştoxê ma estî, şarê ma na mesela ser o xesas o û meyl dano ci, her ca de materyalê ziwanê ma zaf ê, qanûn de bibo-çinê bo dewlete qarişê ma kesî nêbena. Tam nêbo zî êdî ma eşkenê warê ziwanî de însîyatîf bigêrî. Ma eşkenê heqê xo yê meşrû bişuxulnê.
Hema ma pêro pîya ma vajîme nika ra pey ma kurdkî nusenê û ma kurdkî qalî kenê! Kam do çîyêk vajo? Kam do se kero?
Verê nuştoxê ma yê ke vanê ma kurdê û bi kurdkî nusenê wa bê kurdkî bi ziwanêko bîn nênusê. Ez ewnîyena nê nuştoxanê ma ra ge-ge medyaya sosyalî de, rojname û kovaran de bi tirkî nusenê.
Çend nuştoxê ma estê ke xo kurd vînenê û xo kurd danê şinasnayîş, la timûtim bi tirkî nusenê. Nuşteyê nê kesan zî mîyanê kurdan de yeno wendiş. Xizmetê nê kesan nêşino kurdan rê. Hetanî ke zirarê înan reseno kurdan!
Kesê ke bi tirkî nusenê wa baş bizanê ke asîmîlasîyonî rê xizmetê xo esto. Her wext ke însanê ma bi tirkî wanenê, no wendişê înan mezgê înan de cayê kurdkî teng keno.
Mi gore o wext vîyart şi. Êdî hewcê nuştişî yê bi tirkî nêkeno.
Na mesela meselayêka hende şenike nîya. Ziwan û kulturê ma tirkî ra zaf anto. Mezgê ma yê neteweyî kerdo têmîyan. Ziwanê ma ma fek de lal kerdo, nêverdo sey tabîîyê xo têbigêro.
Tayê weşanxaneyê ma, tayê sazgehê ma hema zî qina tirkî tepiştê misêwa panel û konferansan organîze kenê û nê panel û konferansan de kurdî ra zafêr ca danê tirkî. Yew moda dest pêkerdo nê panel û konferansan de ser û binê qala înan “Perwerdeyê Diziwanî” yo. Yanî mektebanê kurdan de zî program û mufredatê perwerdeyê kurdkî zî ganî “Tirkî û Kurdkî” bo.
Yena a mana ke “tirkî” fek ma ra verado zî, ma fek tira veranêdanê!
Raver siyayis rindo, labele endî beso, çike peynîya raversiyayisî çîna. Gereke ke endî waxtê zonê bîyero, qisey bo. Hata ke ma birayena mayê delalî Tikrî ra durr mesime, hata ke zone mayê delal zone birayê delal tirkî ra durrî nesi, waxte sarre ma, waxte zone ma nîno. Ez nîya qayit ken, kamo ke televîzyonê, sîyaseta, kamelê Tirkî ra durrî vindene, yenera xo serr. Kurdê basurî nîya kerd, xo nîya xelesna. Belka ju roze mak beme bakil û xoser… Wesiyede bimane
”Zon, seba însanî hacetê de bêqûsûr o. ” Alî Beytaş no vate xo na keypelêde 11 Gulan 2012 ardbî ziwan, nuştbî. Sîyaset kî ebe qêydeyêkî kultur xo mîyan gêno ra. Kultur teyna ebe debîyat û hûnerîyanê bînan nîyo. Sîyaset zî qeydeyekî bikultur o. Serê erda ra çik estbiyayo pêro pîya xo gorê bikulture xo rewşa xo esta, ebe şeklo û şemalê kî xo pêda keno. Eno ca.
Kulturê siyasetî ciwînŷa şarî de caye xo weşî(zedo) yo….
Selam û rez.