Roportaj: Alî Aydîn Çîçek
Ma bixeyr dî, birêz Burhan Karakaş. Ma wazenîme bi kilmekî to nêzdî ra nas bikerîme. Burhan Karakaş kam o, kotî amo dinya û nika emrê xo kotî de rameno?
Ma bexêr dî. Ez Burhan Karakaş, gimgimij o. Serra 1979î de dewa Qurçike de amo dîyna. Ma way û bira yîme. Hetan sinifa 5. dewe de wende, ortaokule tever ra wende xelesne. Mi zaf waştêne unîversîte biwendêne, ama îmkanê ma çînê bî.
Têkilîye to û muzîkî key û senî dest pêkerde?
Domanîye ra nat muzîkî balê mi ontêne. O taw malimê ma bî, ey zaf rindek temur dêne piro, ez amêne ke firr derî. Mi xo be xo vatêne “Ez jî pîl bî, temur dana pira.” Serra 1995î de ez şîyo Îzmîr, karê konfeksîyonî de xevetîyo û mi ebê mayîşê xu yo sifte temur guret. Temur xo be xo çê de muso. Çend rey mi waşt kurs bijêrî, seba ke durumê ma dest nêda, nêşîme, caverda.
Serra 2001î şîme Îstanbul, çê kîre kerd. Êndî uja mendîme. Qurbetîye, hesretîye dest pêkerd. Mi uja pira-pira dest be nîvîsî kerd û kilama xu ya verêne Menale nîvîsne. Govendo de, şewanê dernego de mi amator muzîkî vîrastî. Derd û kedere, hesretîye, qurbetîye bîndestîye ma dayîme vatene. Mi hetanî nika 25 tenî kilamî nîvisnayî. Serra 2018î de jî albumê min o sifteyin Hetê Min o Çep vejîya.
To ra teber çêyê şima de tawa kes muzîkî de eleqedar beno?
Çêyê ma de sifte mi temur da piro, nika hîrê birayê mi zanê. Qijê ma tayê zêde ser ra xevetîno.
Ti ewro cuya xo Ewropa de ramena. Sebebê şîyayîşê to yê Ewropa çik o? Û reyna ti Ewropa de karê xo yê muzîkî şîkîna rehet dewam bikere?
Welat de seva ma îdarê xo ranayene bî çetin. Ez 2012 de amo Awrupa, 8 serrî yo Fransa der o. Zerê hefteyî de karê konfeksîyonî de xevetîno, şeme û bazar jî govenda de Zurna dan piro.
Waxto ke to teze dest bi nê karê muzîkî kerd, o taw der û dormeyê şima de kamcîn hunermendî bîyî, şima goşdarîya kamcîn hunermendan kerdêne? Û reyna ti hîna zaf têsîrê kamcî hunermendan de menda?
Mi domanîne de goştarênîya Arîf Sag, Muhlîs Akarsu, Musa Eroglu, Abdullah Papur, Guler Dumane kerdêne. Waxto ke bîme xort jî, nafa ma goş na ra Ahmet Kaya, Ferhat Tunç, Grup Yorum, Grup Munzur, Metîn-Kemal Kahraman, Mîkaîl Aslanî; tayê çî ke fam kerd goş na ra kurmancî, kirmanckî ser. En zêde Şîvan Perwer, Mehmet Çapanî ser.
Ti muzîkê xo senî name kena? Yanî tarzê muzîkê to çik o?
Muzîkê mi heremkî yo. Kilamê mi de zafêrî hesretîye, gurbetîye, bindestîya welatî, dej û kedere esta.
Muzîk seba to çî îfade keno û ti wazena bi muzîkî çi bikerê?
Muzîk dest û payê mordemî yo. Muzîk hesretî ya, gurbetî ya, seba meşte omid û roşnî ya. Tayîne ebe muzîkî anîme ca, tercume kenîme. Goşdaro rind xo zereyê nê kilamo de vîneno. Waştena mi, ebe muzîkî nê zonî tayê bîn raver berî. Her çîyê ke ma dima ênê, îna rê mêrasode rind biverdî.
Serra 2018î albumê to yo verên Hetê Mîn o Çep vejîya. No albumê to kede û karê çend serran o?
Serra 2001î ra hetanî 2018î kar û emegê 17 serran o no albumê mi.
Waxto ke albumê to vejîya. to şarê ma ra, bitaybetî şarê Gimgimî ra reaksîyonode senên guret?
Êndî kes goştarênîya albumo nêkeno, her çî platformanê dîjîtalo ser o dewam keno. Dîjîtal de kî gimgimijî zêde wayîr nêvejîyayî. Yanî YouTube ser ra kanalê ma hona 1.000 pîyayo ra nêverdo ra. Yanî durum nîya r’o.
Ma ke goş na albumê to ser, vînenîme ke kîlamanê to de hesrete û bêrîya rojanê verî, derd û keder, kul û bîrînî zaf derbaz benê. Çîra nîya r’o?
Coxrafya ma de bê waxt merdene, jan-derd, gurbete, feqîrîye, hesîrîye zaf a, hona kî esta. Ez îk pîyayêde goşe hîra nîyo, perrê teyrê bîşkîyo janê dey mi de kar keno. Seva dey ra kilamanê mi de jan, hesretîye, gurbetîye, kederîye zêda wa.
Album de kulî besteyî aîdê to yê. Ti hetanî nika çend besteyî vîraştî û teberê to de nê besteyî kamî wendî?
Albumê mi de des û ju kilame aîdê min a, juyê aîdê Mustafa Turalî ya. Mi hetanî nika 27 kilamî nîvîsnayî. Kilama Menale Yilmaz Çelîkî albumê xo de wende.
Ti teberê temburî de kamcî estrumanan cinena?
Temur, zurna, tayê mey û tayê jî bilure dan piro.
Albumê to de îdarekar kam bî û aranjorîye kamî vîraşte? Û reyna, no album kamcî produksîyon ra vejîya?
Aranjor, yonetmen, qayd pêro Alîekber Kayîşî viraşt. Fîrma mi jî KOM Muzîk bî.
To hetanî nika kamcî album û xebatan de ca guret?
Nesîlden Nesîle ju album vejîya seva zonê ma. Mi ujka 2 kilamî wendî.
Ti rewşa muzîkê zazakî û muzîsîyanê ma senî vînena?
Verin de zon qedexe bî, kesî nêvatêne. Nika her kes kirmanckî vano. Bîyê zêde. Zêdebîyane rind a. Ama gere popîlîstenîye mekerê! Verde nê zonî ra wayîrênîye bikerê rind bî. Vanê no zon, kirmanckî sîndorê vîndbîyane der o, îson gere rind bifikirîyo!!
Muzîkî ra teber çi kar kena, se îdareyê xo nana ro?
Wertê heftî de depo de şofêrênîye ken, şeme û bazar jî karê muzîkî ken, şon govendo karê dawul-zurna ken.
Ez wazena çend persan jî derheqê zonî de pers bikerî. Ti derheqê kirmackî de çi fikîrîna? Seke ti kî zanena zonê ma sînorê vîndîbîyayîşî der o. Gelo ma û şarê ma, nuştox, şaîr, hunermend, sîyasetmedar û maye û pîyî vera asîmîlasyonê dewlete, na babete de gere çi bikerê, çi bikerîme?
Her zon wayîrê ju rengî yo. Zonê ma sîndorê vîndbîyane der o. Seva dey kî bêrê, ma pêro-pîya destê xo binê kemere kîme kilamanê kano bivînîme, arşîvo bivînîme bîyarîme wertê, buwanîme zêde kîme. Namê domano zonê ma piro nîme, domano de ebê zuwane ma qesê kîme, çêyê de zonê xo qesê kîme. Daha zêde binîvîsnîme. Kulturê ma ke, zonê ma ke bî vîndî, ma kî benîme vîndî.
Muzîkê zazakî ra teber ti weşananê zazakî taqîp kena? Yanî mavajîme zê rojname, kovare û kitaban…
Ez goşdarêde rind o. Muzîkê kirmanckî kam vajo, goşdarênîye ken. Bolgeya ke ma têder îme, rojname, kitav, kovarî nênê dîyene. Înternetî ser o wanen.
Naye ra tepîya, ti wazena hetê muzîkî ra çî kar bikerî? Yanî na babete de çi projeyê to estê?
Ez wazen kay û qeydanê ma yê govando rind bimusî, şaniko, kayê domano bimusî, bimusnî. Refê verênî ra bîjêrî, zêde kerî biresnî refo peyên.
Êyê ke zazakî û muzîkê zazakî de eleqedar benê, înan rê ju mesajê to esto?
Her çîyê ke karê muzîkî kenê, orjînalê zonî mexerepnê, ebe rindekîye zêde kerê. Hunermend, nîvîskar, kam wazeno no zon vînd mebero, bêrîme têlewe, zon ser a xevat bikîme. Ray û rêçe bimusnîme juvînî. Daha ravêr şîme.
Seba nê roportajî ez zaf sipas kena û xebatanê to de serkewtiş wazena.
Ez teşekur kena. Weş ûw ar be…
ÇEND KILAMÊ BURHAN KARATAŞÎ
MENALE
Li min menal menal lê hesîre
Li min menal menal lê xerîbe
Li min hesîrê çimo bîyê awxa dero
Serra parî zerê mi to rê gul û gulîstan bî wîy
Lê lê serra emser ax û zar o
Li min yarê yarê ti neyar a
Lê lê yarê yarê ti neyar a
Lê lê vejîya cirît bê hefsar a
Serra parî vatêne koyê qijî mi viraştê wîy
Lê lê serra esmerî teyna r’a
Li min meberbe yarê meberbe
Meberbe bêkes meberbe
Li min derdî amey derdî ser de
Ez nêkuna ra derd û kulanê xo ver
Li min mi hes kerde şarî berde
Qese û Qeyde: Burhan Karakaş
HETÊ MIN O ÇEP
Ebe çimanê sîya û beleko
Qayîtê na dînya keno
Felek teyna xo bipêseyno
Vajo, na dînya ez weno
Hetê min o çep de berxa m’
Adir-kile veşena
Diramê axwe biwazî
Zuwa benê der û çemî
No tal o yan bextê min o
Dest berzî kotî beno zuwa êno
Pelê dara payîzî va dano piro beno
Erzeno welatê dûrî merextar keno
Ujna kî omidê xo vînd meke
Kamcî aşme dima roje nêvejîya
Roje seva ma tîje vejîna
Kam jî şewe dima roje nîyama
Qese û Qeyde: Burhan Karakaş
HESRETA MI
Bîrîna m’ kur a, zaf xedar a
Her sewda eba xo zor a
Hemmê Arif (Ehmed Arîf) hesrete ra
Coka piranga helên a
Gul-sosina na welatî ya
Zê çîçega verê vor a
Wîy ez miren ti meberbe
Seva jû hesîra to ra
Bînivîsnî hewro ser ra
Şîlîye bom ser ra bivaro
Bînivîsnî tîje ser ra
Şevaq mi rê omid bîyaro
Ewro çîn a na suke de
Yan ez zêde wo ya ti kêmî ya
Qese û Qeyde: Burhan Karakaş
