Gelê heval û dostan, seba ke çerxê asîmîlasyonî bişîkîyo, zonê ma zonê perwerdeyî bo û bawerîya ma kî azad bo, ma kirmancî ebi serran o ke verba asîmîlasyonî de mucadele kenîme. Heya, ma hona serkewte nêbîyîme, la wexto ke ma muqayese kerd, goreyê vizêrî ewro merhaleyêde rind der îme. Çimke nika ebi kirmanckî rojnameyî, kovarê kulturî, kitabê şîîran, hîkayeyan û kitabê romanî çap benê.
Warê edebîyatê Kirmancîye de xebatê min ê serran ra dima ebi nameyê “Aşma Zerde” jû kitabê min ê şîîran kî vejîya. Kitab hetê weşanxaneyê Famî ra ame çapkerdene.
Kitabê Aşma Zerde de çewres û hewt (47) şîîrî ca gureto. Nînan ra des û şeş (16) hebê xo deyîş, yanî beyt ê. Zobîna kî şîîrê lîrîkî, şîîrê dramatîkî, şîîrê pastoralî û şîîrê destankî teder ê.
Gelê dostan, seba ke kitabê mi redekte kerd û pîştî de mi, ez huzbarê şima de emegdarê zonê kirmanckî ra mamoste Lerzan Jandîlî rê, dima kî ancîya seba ke berpirsîyarîya çapkerdişê nê kitabî gurete re xo ser, pîştî de mi û ez teyna nêverda, reng û vengê Kirmancîye hunermend Mikaîl Aslanî rê çiqas teşekur bikerî kî şenik o. Nê kitabî de emegê her dîman kî bêpeym o.
Ez şexsê her dîman de, perune xizmetkaranê zonê Xizirî ebi hîsanê xo yê germinan selam kena û vana ke kam ke ebi ked û emegê xo verba asîmîlasyonî de sere wedarno û ebi ked û emegê xo mucadele keno, Xizir tey heval bo.
Roja ke mi şêmiga kirmanckî ra kelê xo birna, kewtane dergayê ci û îqrar da ci, a roje ra heyanî roja ewroyî naçîzane mi xo xizmetê zonê xo yê qedîmî ra nêşevekit. Qasê zanayena xo, raşt-şaş, zaf şenik mi dest ra çi ame, mi kerd. Bi raştîye, wexto ke mi hona dest bi nuştişê kirmanckî nêkerdîbî, mi nêzanitêne nîya dewlemend a. Nika ez vana ke bêqese zonê Xizirî yo qedîm xazîna wa. Nuqte.
Gelê kirmancan, mi xazînaya kirmanckî ra mucewherê ke guretî, naçîzane ebi qasê zanitena xo formê da ci û bi nameyê Aşma Zerde eserê ard ra meydan. Nê eserî ser a çiqas ke nameyê mi nivîsîyaye bo kî, mi gore na saete ra dima zê her kitabê kirmanckî yê ma perune kirmancan o. Çimke no kitab kî zê her kitabê kirmanckî verba asîmîlasyonî de serewedarnayena ma îfade keno. Asîmîlasyonî rê îtîrazkerdena ma îfade keno. Aye ra kî ez zaf bextewer a.
Porsipîyê ma ke armancê xo de bîyêne serkewte, “Ez na saete ra dima şorî heqîya xo kî, êndî çimê mi pey de nêmanenê” vatêne. Yanî, kamilanê ma serkewtişê xo ebi nê çekuyan ardêne re zon. No kitab deryayê kirmanckî de jû dilop a, jû gam a. Mi ke beşekerd, ewro ra dima, seba gama dideyîne û hîrêyîne cad kena. No barê vilê ma wo.
Zanîno, raverşîyayîşê miletan de edebîyat û hunerî rolêde muhîm kay kenê. Şaxa edebîyatî de şaxa şîîrê zaf-zaf muhîm a. Çimke ma zanîme ke xoverdayîş û netewebîyayîşê şaranê bindestan de tesîre şîîrê bêpeym o.
Bêşik, kitabê Aşma Zerde kî warê edebîyatê Kirmancîye de zê vîlikêda newîye zîl da. Ez bawer kena ke beyt û şîîranê ke tede ca gureto, verba zulmê asîmîlasyonî de rolêde zixm kay kenê. Ancîya ez hêvî kena ke kitab bi zerqê xo tarîtîya şewe de ray û rêça ma roştîkerdene de rolê xo kay bikero. Ma zanîme ke her kitabê kirmanckî hewnê şewşewikan heremneno. Ters û hêrsê şewşewikan bêfayde yo. Hewnê xo wa şoro biheremîyo! Bêşik, zerrîya ke şîîre piro nêgina, macîrê eşqîya û zê xaneyêde xirabe ya. La, zerrîya ke şîîre rê bîya mekan, şên û şa wa. Ez hêvî kena ke kitabê Aşma Zerde yo ke rolê xo kay bikero û zê gurzê Kawa mezgê bêbextîye û asîmîlasyonî de biteqo. Ancîya, ez bawer kena ke roşnvîr, entelektuel û hunermendê ma yê welatperwerî Aşma Zerde rê wayîr vecînê û ci ra îstîfade kenê.
Peynîye de ez vana ke kitab pîyê mi Kazimê Mexsudî, maya mi Xase rê, Înstîtutê Ziwan û Kulture Kirmancî (Zaza) ÎKK e.V. Berlînî û endamanê înstîtutî rê, dima kî emegdarê zonê ma yê vileçewtî û hermewaradeyî rê wayîr vecînê û seba raxelesnayena na xazînaya ma mucadele kenê, înan rê dîyarî bo.
Beytanê (deyîşanê) kitabî ra jû nimûne:
AŞMA ZERDE
Xeyma sîyaye m’erze ma ser,
ma qutar ke, aşma zerde.
Rew roştîya xo b’erze ma ser,
ma sitar ke, aşma zerde.
Halê ma bavokê to yo,
aşma zerde, aşma zerde.
Aşma zerde, aşma zerde,
qomî tenge de meverde.
Şewşewikî tarî wazenê,
ma bê roştîya xo meverde.
Halê ma to ra aseno,
ma sitar ke, aşma zerde.
Mineta Îbrahîmê Xaşxaşe to ra,
ma m’erze dergayê xo ra.
Şerê mewran û şimiran ra
ma qutar ke, aşma zerde.
Aşma zerde, aşma zerde,
qomî tenge de meverde.
Şewşewikî tarî wazenê,
ma bê roştîya xo meverde.
Halê ma to ra aseno,
ma sitar ke, aşma zerde
