Ajansê xeberan ê erebî Al Cezîra (Al Jazeera) derheqê kurdan de analîz viraşt. Analîzê xo de Al Cezîra bi kilmekîye tarîx û sîyaseto nikayin ê kurdanê vakurî ser o vindena.
Tarîxê kurdan ser o yeno nuştene ke kurdî împarotorîya osmanîyan ra tepîya amey asîmîle kerdene. “Badê ke Mustafa Kemal Atatirkî osmanîyanê zafetnîkan ra ju (yew) şar ard raver, îslamîst û kurdan muxalefetê ey kerd. Harmeyo rast ê Kemalî, Îsmet Înonuyî, qiseykerdişê xo yê serra 1925 de va ke ê pêro nîjadanê Tirkîya arê bikerê û tirk bikerê, çike ‘tirk zaf ê, hêzê grûbanê bînan çin o. Mîsyonê ma yo ke pêro ke tirk nîyê, tirk bikerîme.’ Şaro ke duşt de vejîya, ame qir kerdene.
Şarê kurdî ke tarîxê Komara Tirkîya ya newîye xeylê reyî sereyê xo dard we, rastê rejîm û cuntayade çîpe bîyo. Aye ra dime Tirkîya resmî kurdî înkar kerd û nasnameyê înan qebul nêkerd nameyê “tirkê koyan” na kurdan ra. Binê bandura tirkan de kurdan day pêro, PKK ameye ronayene. Serra 1984 ra tepîya 40.000 ra zêde însanî amey kiştene. Zon (ziwan) û kulturê kurdkî kî qedexe bîyo, hetta ewro parlamento û perwerdeyo resmî de xebitnayîşê kurdkî qedexe yo.
Aye ra kî dot meqaleyê Al Cezîra de yeno vatene ke no wext şaro kurd wazeno ke mesela xo bi otonomî û xoserîya demokratîke hel bikero. Al Cezîra ra gore Erdogan sîstemê kemalîstan ra tenêna dûrî yo, coka xeylê kurdan heta nika destek da ey. O kî problemê şarê kurdî jê (sey) problemêde ekonomîk ney, wa jê (sey) meselade etnîke qebul kerd. Aye ra Erdoganî rakerdişo kurd îlan kerd û televîzyonê dewlete bi kurdkî da ronayene. Naye ra teber tena tayê gamê qijkekî yê kulturî eştî.
Heto bîn ra kî analîz de nusîno ke hukmatê Erdoganî bi seyan sîyasetkarê kurdî eştî hepis. Demê kampanyaya weçînitişî de Erdoganî reformê sîyasî yê kurdan ser o ney, wa raverşîyayîşê cografyaya sosyo-ekonomîk a kurdan ser o vindet. Ey va, ‘Mesela kurde ney, problemê komelê kurdî estê.’
Duştê naye de partîya kurde BDP otonomîya kurde û perwerdeyê bi zonê (ziwanê) kurdkî ra nêtexelîna. Weçînitiş ra tepîya kurdî wazenê ke hukmatî nê di gaman bierzo. Eke ney, Al Cezîra ra gore tehlukeyê herbêde girs tey yeno viraştene.
