Ziwanê Dayîke Ser o – Mehmed Seyîtalîoglu

Ma ke cuya tebîetê derûdormeyê xo de nîyada, ma tede çi vînenîme? Ma bala xo danîme ser ke çi vengûvaz esto, qalê çî kenê, senî vanê? Pêro çî veng vezenê, xo anê ziwan. Ebe çim û burîyan, ebe dest û tilîyan, ebe dû û dumanan, ebe gogerçînan, ebe kutikan, ebe fîtikan, ebe resiman, ebe nuşteyan… Vatişê xo çi ano çimanê ma ver? Çi ano aqilê ma? Çi resim virazîno cuya ma de? Qiseyê ziwanî mîyanê mezgê ma de çiqas yenê pêser? Şikînîme nê persanê nîyanênan derg kerîme.

Cuye de her çî aver şono. Çarix-pûçê rêsênî, cita gayan, xizag, huye û zengene… Welatê ma de pancas serran de nê çî vurîyay. Herinda nînan de çi şuxulnayêne?

Nê persan kî cewab keme. Şarî kamcîn çî xo rê nînan mîyan ra çînito we? Na weçînayene ebe keyfê peyayî nîya! Werteyê miletî de, cuye de merdim rehetîya xo de qayît keno. Mesela, şarî xeylê wext o ke ga û kotan caverdayo, motorê cite gurenayêne. Kinc û kolî, hetanî werd, tas û koçike, zaf çî vurîyay. Muhendîsanê ziretî çîyo newe ard. Çîyê kulturê bax û bostanan pêro şarî rê benê zanayena newîye. Nameyê nê çîyan cayê xo ziwan de kî gêno. No şuxulo newe de çekuya xerîbe yena nas kerdene. Her koma meslekan xo mîyan de dewlemendîye ana. Westayî, hunermendî raştî û çewtîya ziwanî ser o emeg danê, pirojin kenê anê sifreyê ma ser. Ma ebe no ziwan fikirîme.

Domanî ke amey dinya, ebe heje-meje benê pîl. Sîgmund Freud psîkoanalîz ser o fikirîno, vano‚ ‘‘Merdim şeşserre bî, se ra 80 xo vîneno, beno temam.”  No vatiş mi xo ser o kî dî. Rojê ez keyeyê waya xoya pîle de meyman bîya. Keyeyê înan Edena de bî. Mi wendegehê malimîye de wendêne. Wendegeh de mi mandolîn kerdîbî xo dest. Keyeyê waya mi de saz dardekerde bî. Mi saz kerd xo dest, ez newe dana têlan ra. Waya mi va, “Wey bawo, ti sey apoyî dana pira!” Hetanî a roje mi qet nêcinaybî. No veng qij de goşê mi de mendîbî. Têla sazî de o veng erzîya mi ver. Çi ardîbî mi vîr? Qij de qeyd bîyo. Ez henî fikirîno ke ma her çî de ebe no dem keme pêser, wexto ke ê gurwî de amey têrî, o çî aqil de şuxulîya, dest û payan de yeno huzbar. Domanîya ma de ebe senî lorikî, senî folklorkî amey vatiş, o çî ewro de ma “ey” îme.

Kirdkî, des-pancês serrî ra yo ke dest kerdo ci, nuştene şenîk bi şenik yeno huner. No huner ebe destê hunermendan virazîyêno. Mîyanê şarî de ebe çimo rast dîyayene, heskerdiş ebe aqil û feresetê hunermendan yeno ca. Cor de, asmên ra nêno war! Cuya şarê ma de esto, hunermendanê ma tesbît kerdo, dîyo. Sey zerrn û sêm ardo mîyanê wela baxçeyê ma de ramito.

Goreyê felsefeyê nê rayîrî ra her çî koka xo ser o werzeno ra, hac dano, beno zergûn. Koka na şaxe mîyanê şarê ma de ya. Armancê mayo verên no yo ke koka ma ser o senî şêl esto? Verî, heşarê nê şêlê ziwanî bîme. Biwanîme, binusîme. Lorik û qeydan, roniştene û raweştena xo de saz bikîme. Kay û kelebutê domanan ra bigêrîme hetanî cematê camêrdan û cinîyan de ebe ziwanê maya xo bişiqîme, pêro baskanê xo bihejnîme.

“Kam o ke seba zon û kulturê ma, seba tarîx û nasnameyê ma, seba muzîk û hunerê ma xizmet û fedekarênî keno, sere û çimanê mi ser cayê xo esto. Gere şarê ma kî pîyanê nîyanênan rê wayîr vecîyo û destek ci do” (Wusênê Gestemerde). Wayîr vejîyayane dewlemendîya ziwanê ma ya.

Mehmed Seyîtalioglu