Emrê mi de nêno mi vîr ke welat de ez rojê, bi wastena xo, may û pîyê xo de, bira û wayanê xo de xatir biwazî, ê zî mi oxir bikerê. Nêno mi vîr, çike mi rojêda nîyanêne nêdîye. Ez zen kena ke kesî qasê ma xerib û xeribîye nêzaneno, nêdîye. Şaro ke bindest der o, şaro ke welatê xo de qederê xo bi xo ney, kes û dewletê bînî kifş bikero, xora ciwîyayîşê ê şarî normal nîyo. Ma û emrê ma normal nîyo. Çike qederê ma normal nîyo. Bi destûrê înkar û înkarkeran, bi wastene û vateyê înan, bi qanûn û nîzamê înan gerek ma biciwîme. Na zî rastîya ma nîya. Îta de ya ma rastîya xo seveknenîme, ya zî zurekerîye. Ya lanet, ya heysîyat. Lanetî xerepno, ma gerek virazîme. Dewleta tirke lanet û xirabîye ra qefelîya. Tarîx de çend reyî ama ke weşanîyo, sayeya mixenetanê ma de nêşanîyo we. Xezeb û xeribîye kewta para ma. Tarîxê ma de qirkerdiş, xeribîye, vilabîyayîş ebe înkarê dewleta tirke dest kerdo ci.
Eh! De ma naye zanenîme. Ma “zaf çî zanenîme”! Hama oncîya binê bandura dewleta tirke de yîme. Ecêb o, ecêb! Mezgê ma ya netewe xurt nîyo. Dormeyê xo de pers bikerê, çend kesî manaya roja 24. temmuze zanenê? Na roja ke qederê ma kerdo sîya, hesasîyetê ma çiqas o, şima vinenê. Kompleksê ma zaf xerepîyo. Roja roşanê înkarkeran, vate û mantiqê înan ma ra zaf xurt ê. Vengê ma vila yo, vateyê ma lete bi lete yo. Ma vila yîme. Binê qirkerdena kulturê înkarkeran de zereyê ma zaf bîyo tal. Ma seba dawa netewe juminî ra muxalefet kenîme. Zonê xo zî kenîme qedayê nê sîyasetî. Ma partîyanê xo û menfatê partîyan serê menfatê welatî de gênîme. Ju keso ke welatperwer bo, zaf “muhim” nîyo! Gerek partîya mi de bo!
Mentalîte nîya ya. Coka xeribîya ma zî zaf xorî ya. Ma rastîya xo ra bîme xerib, zonê xo ra bîme xerib. Xeribîye tenya welat ra vecîyayene, şîyena welatêde xerib nîya. Xeribîya xedere rastîya xo ra dûrîkewtiş o. Mordem ke rastîya xo ra dûrî kewt, sîndorê rastîya xo ra vecîno. Xora hedefê qirkerdena kulturî zî no yo. Ma şima nêvanê qey dewleta tirke 1920 ra nat şarê ma bi ters û bi zor ge-ge ruşne metropolanê Tirkîya? Ruşnenê ke ma bikume têmîyan, bibîme asîmîle, rastîya xo ra dûrî bimanîme. Dime ra zî vajê ke, “Ma êndî kewtîme têmîyan, zê goşt û aste yîme!”
Plan, dek û dolab zaf qilêr, zaf xorî yo. Çi heyf ke no plano qilêr zaf kewto ser. Eger ke Qemer Genç eşkera zurî keno, xo û rastîya şarê ma eşkera înkar keno vano, “Ma tirk lajê tirkî yîme”, oncîya ebe nê vateyê xo Dêrsim ra hondayê reyan gêno, êndî şima no xeribbîyayîş hesab bikerê. Înkarkeran ebe qirkerdena kulturî dara ma de torcên veto. Nika nê torcênê ke dara ma de vecîyê, dara ma birnenê. Dare vatîbî se, şima zanenê.
“Ax, ti pê mi nêşikîyayêne, hama çi heyf ke dimoçikê to mi der o.” Ma kamî ra se vajîme? ‘Dimoçikê torcênî ma de vecîyo ba-bawo!. De haydê, nika waxtê edebîyatê barajan û garajanê Mizurî û şanikê Qemer Gencan o. Nika waxtê emirdergkerdişê înkarî yo. Dimoçikê ma seba înkarkeran danê rastîya ma ra. Danê zonê ma ra, kulturê ma ra, edebîyatê ma ra, danê reng û vengê ma ra.
De piro dê!
Ju doman ke maya xo de çewres serrî visîyo, dima çewres serrî ke rastê maya xo bo, çiqas ke vajo “Dayê”, êndî a heskerdena maye zere ra vecîya. O hîs, o şewqat êndî zere ra vecîyo. Ma, çend çewres serran rastîya xo de visîyayîme. Ma rastîya xo ra bîme xerib. Dewleta tirke wextan, serran bi psîkolojî naye 1920an de bi plan viraşto. Mêrikan hesabê xo yê neway serran ravêr viraşto. Mêrikan zanitêne ke neway serran ra dime Qemer Gencî zaf vejînê.
Şima nika xeribîya ke ez qal kena, fam kerde? Eke şima wazenê rind fam bikerê, hewca nîyo derga derg bifikirê. Qayîtê dormeyê xo bikerê, qayîtê hal û merhaleyê wendoxan û “roşnvîranê ma” bikerê, bes o. Hesasîyet û heskerdena înan bi zonê ma çiqas ê, vera çiman der o. Vanê ke ju kes ke wazeno xo rind bivîno, gerek qayîtê eyneyî bikero.
Na zur a ba-bawo! Eyne de mordem çim û bûrîyanê xo, sare û porê xo, fek û bejna xo vîneno. Ma qalê çiman û bûrîyan nêkenîme ke! Qalê xeribîye kenîme. A xeribîya ke eyneyan de ney, bêvengîya rastîye der a. Eyneyê naye zî eleqedarî û heskerdena zonî ya.
Îlhamî Sertkaya
