New partîyê kurdan Dîyarbekir de ameyî têlewe û “Platformê Ziwanê Kurdkî” awan kerd. Nê partîyî HDP, DBP, OSP, PSK, KDP-B, KDP-T, PAK, ÎOP û Însîyatîfê Azadî ra yenê pê û bi kampanya xo wazenê ke ziwanê kurdkî Kurdîstanê Vakurî de bibo ziwanêde resmî û cuya rojane ya kurdan de vila bibo. Seba naye 10. teşrîna peyên a 2018î de Dîyabekir de yew kombîyayîş viraşt.
New partî seba ziwanê kurdkî pîya gureyenê
Sloganê kombîyayîşê Komxebate “Ewro ziwanê ma yê dayîke, meşte netewa ma” bî. Tede xeylê parlamenter, endamê partîyan, nuştox, şaîr, ziwannas û aktîvîstî beşdar bîyî. Qiseykerdişan de sîyasetmedar û ziwannasan muhîmîya ziwanî ser o vindet. Vervatoxê PDK-T Şerefxan Cizîrî qiseykerdişê xo de va “Eke ma ziwanê xo vîndî bikerîme, ma yê netewa xo kî vîndî bikerîme”.
Komxebate de waştişo ke ver bi asîmîlayonê ziwanê kurdkî tedbîrî bêrê girewtene, ame ra ziwan. Pêro partîyî hemfikrî bîyê ke gerek keye, kuçe û her cayanê cuye de kurdkî bêro qiseykerdene. Qiseykerdişan ra dime xebatê atolye bi hîrê grûban ameyî ronayene.
Roja 13. teşrîna peyêne de Platformê Komxebate netîceyê xo vilawekêda resmîye de da zanayene. Vilaweke* na ya:
“Roja 10. teşrîna peyêne 2018 Dîyarbekir de partîyê siyasî, roşnvîr, nuştox, akademîsyen, ziwanzan û delegasyonêko hîra pîya ameyî têlewe. Komxebate de beşdaran vînayîş û pêşnîyazê xo seba platformî pêşkêş kerdî. Komxebata ma zafreng û zafveng vîyarte. Warê ziwan û meseleyanê pabesteyan de beşdaran fikrê xo vatî û zemînê sîyasetî ser o vînayîşê xo pêşkêş kerdî, nîqaş û analîz kerdî.
Peynîya komxebate de nê nuqteyanê cêrênan ser o qerar dîya:
Heqê însanan ser o zaf fikrî estî. No weş zanîyeno. Eşkera yo ke ziwanê merdiman kî heqêko însanî, komelkî û tebîî yo. Bi ziwanê dayîke perwerdebîyayîş kî reyna heqêko însanî, cematî û tebîî yo. Heqê însanan hetê xeylê sazîyanê mîyannetewîyan ra qebûl bîyo. Mîyanê Belgeyanê Miletanê Yewbîyayeyan de, Yewîya Ewropa de, Deklerasyonê Heqanê Însanan de, metnanê dînî de, Quran de heqê ziwanî zaf zelal formule bîyê.
Xeylê ewnîyayîş û fikrî na babete de pêşkêş bîyê.
Ewro dinya de her milet, kom û şexsîyet bi ziwanê xo îftîxar keno. Bi ziwanê xo eseran virazeno; tîyatro, muzîk, sînema, perwerde, edebîyat, medya, cigêrayîş, xizmetê dînî bi ziwanê dayika xo keno. Nê eser û aktîvîteyî benê kulturê millî û mîyanê însanan de hemparîyêk awan kenê. Seba ke eserê ziwanî nasname û estbîyayîşê merdiman o, ziwan bîyayîşê miletî bi xo yo. Eke ziwan destê merdimî ra şêro, merdim asimîle bibo, wextî reyde miletbîyayîş kî hewa nîyeno. Na raştîye ewro eşkera verba kurdanê Tirkîya vinderte ya. Ya kurdî cade wayîrê ziwan û kulturê xo vejîyê yan kî do ver bi çinbîyayîşî şêrê.
Eke ma Rojhelato Mîyanên de nêwazenîme bibîme qetilê miletêkê qedîmî, gerek ma wayîrê ziwanê kurdkî vejîyîme. No îradeyêko însanî, şaristanî û tarîxî yo.
Baş zanîyeno ke kurdî Tirkîya de sey hemwelatî bac danê dewlete, leşkerî kenê, heme îcabê hemwelatîbîyayîşî anê ca. Reyna eşkera yo ke kurdî bi hewayêko aktîf beşdarê sîyaset, cuya kulturî û berardişî kî benê. Kurdî ewro Tirkîya de 25 mîlyon ra zêde yê. Labelê çi heyf ke heta nika kurdî nêbîyê wayîrê heqanê kolektîfan û ziwanê kurdkî (kurmancî û zazakî) zî mekteban de nêbîyo ziwanê perwerdeyî. Ma sey hemwelatî dewlete ra wazenîme ke ziwanê kurdkî (kurmancî û zazakî) mektebo verên ra heta unîversîteyan bibo ziwanê perwerdeyî. No heq –bêcîyayî– yê pêro kurdan o.
Eşkera yo ke domanê kurdan ewro bi ziwanêko xerîb perwerde benê. Herçiqas ziwanê tirkî ziwano resmî bo kî, reyna kî seba domananê kurdan tirkî ziwanêko xerîb o. Kurdî wazenê bi ziwanê maya xo perwerde bibê. No her hewa yew heqo însanî, cematkî û tebîî yo. Semedo ke heqê ziwanê kurdkî normalîze bibo, ters û astengî verba kurdkî hewa nîyê, gerek ziwanê kurdkî bajaranê kurdan de kîşta ziwanê tirkî de bibo ziwano resmî zî.
Ma kurdî dewlete ra wazenîme ke ziwanê kurdkî (kurmancî û zazakî) bibo ziwanê perwerdeyî û ziwanê resmî. Senî ke sazîyanê dewlete de wextêk TRT Kurdî bî ra, senî ke ewro zanîngehan de beşê edebîyat û ziwanê kurdkî estê, kurdkî mekteban de bîya dersa weçînayîye, eynî hewa gerek ziwanê kurdkî bibo ziwanê perwerde û ziwanê resmî û qanûnê esasî de ca bigîro. No heqê ma heme kurdan o û gerek lez bêro ca.
Heto bîn ra gerek kurdî kî wayîrê ziwanê xo vejîyê û ziwanê xo bikerê yew leteyê nasnameyê xo. Ziwanê kurdkî mîyanê cematê kurdan de gerek bibo ziwanê heme tewir têkilîyanê komelkî. Ziwanê kurdkî gerek heme têkilîyanê rojane de qal bibo. Kurdî gerek bi ziwanê xo tîcaret bikerê, sîyaset bikerê, çalakîyanê kulturî virazê; karanê roşnvîrî bi kurdkî bikerê, wayîrê kulturê xo vejîyê, qîymet bidê kedkaranê ziwanê kurdkî. Yanî gerek kurdî yewbînan de bi kurdkî qisey bikerê, bi kurdkî bidê û bigêrê.
Beledîyaya ma zî gerek seba raverşîyayîşê kurdkî rayîr rakero û paştgirîya kedkaranê ziwanê kurdkî bikero.
Nê sebeban ra, ma sey partî û hereketê Kurdistanî, ma Platformê Ziwanê Kurdkî awan kerd. Na xebate gerek wextî reyde hîra bibo û şax bido. Ma waşt ke na xebate verî Diyarbekir de dest pêbikero û dima zî pêro bajaranê kurdan û metropolan de, bi eynî armancan hîra bo. No têgêrayîş wa mîyanê kurdan de bibo têgêrayîşê şarî. Semedê nê armancî, ma Dîyarbekir de yew komxebate viraşte. Ewro ra dima gerek şarê ma, sazîyê sîvîlî, roşnvîrî, medya û partîyê sîyasî pêro pîya wayîrê na xebate vejîyê.
Ma kurdî gerek meseleya ziwanê kurdkî bi dîqet dekerîme rojeva cematê kurdan.
Platformê Ziwanê Kurdkî – 13.11.2018
(Azadî, PAK, PSK, PDK-T, PDK, ÖSP, PIA, HDP, DBP)”
* Vilaweke goreyê meylê DêrsimInfoyî redakte bîye
