Kîloyo rast ê wucudî seba weşîya însanî zaf muhîm o. Eke merdim (mordem) zêde goştin o, rîzîkoyê nêweşîye beno zêde. Bitaybetî welatanê dewletîyan de xeylê nêweşîyî semedê zêde kîloyan ra yenê meydan. Merdimo modern xo henî zaf nêlewneno, cixara û alkol şimeno, yanî qayîtê kîloyê xo nêkeno. No semed ra 1960 ra tepîya her serre para nêweşîyanê sey (jê) qenser, dîabet, krîzê zerrî, tansîyon ûsn. bîy zêde. Goreyê cigêrayîşan sirf Ewropa de yê merdiman ra 52,9 % zêde kîloyê xo esto, cinîyan de na reqeme 35,6 % ya. Înan ra 22,5 % yê merdiman û 23,3 % yê cinîyan bi (ebe) tewirêde ciddî goştin ê, yanî nêweş ê.
Pekî kîloyê şimayo îdeal çik o? Cewabê nê persî hesabê BMÎ dano. BMÎ, bi îngilizkî Body-Mass-Index, dergî û kîloyê xo ra yew (ju) reqeme hesab keno. Tablo de şima şîkînê netîceyê BMÎ vînenê. Hesabkerdiş de dergîye û kîlo ra teber kî cinsîyet û serre muhîm o. Merdiman de reqeme werteyê 20-25 de û cinîyan de werteyê 19-24 de normal a.
| Kategorî | BMÎ (kg/m²) | Mana | |
|---|---|---|---|
| Zêde Zar | < 16 | Zar | |
| Zaf Zar | 16 – 17 | ||
| Şenik Zar | 17 – 18,5 | ||
| Normal | 18,5 – 25 | Îdeal |
|
| Kîloyin | 25 – 30 | Zêde Kîlo | |
| Şenik Goştin | 30 – 35 | Goştin | |
| Zaf Goştin | 35 – 40 | ||
| Zêde Goştin | ≥ 40 |
Yanî, sey (jê) misal, eke merdim 26 ra zêde reqeme cêno, kîloyê xo zaf o. No sîstem hertim bêqusur nêgurîno, mavajîme eke însan spor keno û zêde masûlkeyê xo estê, beno ke reqemêda girse cêno hama goştin nîyo. Domanan de kî BMÎ tam qetî nêgurîno.
