Dêrsimijê ma her ca de vila bîy, labelê ma hertim ceribnenîme ke înan saye bikerîme. Na fay ma Prag de kek Denîz de heyat û fikrê ey ser o qisey kerdo.
DêrsimInfo (DI): Bira, ma bixeyr dî. Ti besekena xo bide naskerdene?
Denîz (D): Xeyr bi silamet, birayênê. Ez raver wazen ke vajîne sima ju (yew) çaxo newe kerd ra. Ma sima ra, karê sima ra zof rajî yîme.
DI: Ti weş be.
D: Birayênê, nameyê mi Deniz o. Ez hîris û di serrî der o. Dêrsim Pulur de amo dinya. Heta 15serrîya xo uza (uca) bîyo. Tepîya eskerî pîrik û kalikê mi û sarê bînî dewa ma ra estê. Ê kî amey Pulur. Eskerû ma rê rehet nêda. Ê şîy remay Manîsa. Ez uza di serrî mendo.
DI: Ti heta 15serrîya xo Dêrsim de bîya. Hele keremê xo ra tenê o çax ser o qisey bike.
D: Waxtêde rind bî. Durumê her kesî rind bî. Hama dewleta Tirkîya her çî kerd xirabin. Înû waşt ke ma xo ra vajîme tirk, ê ma rê çik ke vazêne, ey qebul kerîme. Ma henî zengîn nêbîyîme, hama her çî estbî. Hemgen, ardî, pendîr, sit, goşt, êmiş. Sarê ma yaranîye kerdêne, dewe pirr bîye. Milet giran-giran hesar (hişyar) bîbî, qîymetê zonê (ziwanê) xo zanayêne, qîymetê kamîya xo, vijêrê xo.
DI: Ti o wext çinayî ra qayîl bî uca?
D: Birayê min, awe û hewayê welatî ma rê bes bî. Boya herre, welatê ma ke şilîye ra dime boya da ci… Ax, zaf şîyo mi vîr. Ez 32 serre der o, hama hata nika waxtê mayê jêde na dewlete ma ra tirt. Ajî û stresê ke înû da ma, kesî na homet de kesî rê nêdo. Olvozê (embazê) ma amey kiştene, dewê ma amey veşnayene, înû zon kerd xirabin, ebe (bi) îtîqatê ma kay kerd. Ju mordemo (merdimo) ke jê (sey) Sey Rîzayî eşt darde. Ez sima ra se vajîne…
Ez nêwazen ke zerrîya sima lete kerîne. Pîrika ma her waxt vatêne, 38 ra tepîya zerrîya ma bîya parçe-parçe. Ê ebe na ajîya 1938î, henî bi qisawete û derd merdî şîy. Ez xo be xo van, ma qîymetê kokimûnê xo nêzana. Gerek ke ma ajîya înû tenê têver kerdêne, raver ke ê merd. Hama ma şîyîme çepgirîye (solcîye), îdeolojî waxtê xo kişt. Tirkû bira û wayî, doman û kalikûnê ma kiştî, zerrîya înû kişt, ma kî şîme ebe îdeolojîyî waxtê xo kişt.
DI: Na mesele giran a. Hama ma zaf şa benîme ke însanê ma giran-giran kûnê raya xo. Dêrsim ser o gurayîşêde rind peyda beno.
D: Heqa sima esta. Hama na mesela citefîl a. Asîmîlasyon ke na dewlete hona dewam kena, zaf rind amo plankerdene. Heto ju de bi mektebû ê domanûnê ma kenê tirk. Nê domanî des ya vîst serrû ra tepîya xo ra vanê tirk. Tayê xo ra vanê atatirkcî (atatirkperwer), tayê benê demokrat ya kî çepgîrê tirkî. Heto bîn ra kî sarê ma ke tenê hesar bîyo, înû keno lete.
DI: Ti nika Prag der a. Bira, Berlîn, Parîs ya kî Londra nêşîya, wa ameya Prag?
D: Ez Manîsa ra vejîyo, çike pîyê mi o waxt eşt zere. Înû kî tersê xo ra ez rusno Awusturya. Ê tersa ke ez kî şêrî koyû. Wa ez Vîyana de hîrê serrî uza mendo. Sarê ma, îdeolojî qayilê mi nêbî. Mi waşt ke enformatîk biwanîne û zonê xo, îtîqadê xo biramîne. Peynîye de şîyo Almanya sûka Nurnbergî. Ses serrî bîyo ke ez nika Prag der o.
DI: To tîya (îta) wenda.
D: Heya. Çar serrî enformatîk wendo û nika gurayîşê doktorênî nusnen.
DI: Dima kî tîya vindena?
D: Heya, îta vinden. Hama rozê son dewa ma, son bonê (banê) kalikê xo onca (ancîya) virazen.
DI: Key sona?
D: Key ke eskerê tirkî destê xo uza ra virnenê, ez kî son uza. Zerrîya mi besenêkena ke onca dewa ma de Dêrsim de eskerûnê tirkû bivînîne. Heto bîn ra kî eskerîya mi kî esta. Hama ez nêwazen ke înû rê ju kî eskerênî virazîne. Na ordîye ma ra sey hazarî doman, veyvikî, kokimî û cêncî kiştê. Na ordîye zonê ma dard we, îtîqatê ma rejîl kerd. No sebeb ra miren, hama înû rê eskerênî nêken.
DI: Ma raver ra va ke meseleya şarê kirmancan giran a. Pekî, şarê çekan na meseleya ma ser o se vanê? Ê zanenê ke ti kirmanc a?
D: Heya bira, zanenê. Ez xora xo ra van kirmanc. Raver nas nêkerdêne, hama nika zanenê ke sarê ma kam o, ma kamcî ajîye onite (ante) û ma çayê nîya gurbetîye der îme. Zaf rindîya înû ez dîya. Ma ra zaf has kenê.
DI: Bira, hevala ti çekij a, a se vana?
D: Badê ke mi meseleya ma aye de qisey kerd, haskerdena aye zaf bîye jêdîye. Milet ke aye ra pers kerd, a kî vana a kirmanc a û Dêrsim ra yena. Pîyê xo eskerîya çekûn der o. Ge-gane çê de yaranîye kenê vanê, eke ordîya ma bibo qiwetine, sonê welatê ma tirkûn ra onca cênê. Naye ser o huyîme, tenê kî beme mirozin.
DI: Labelê ti ziwanê (zonê) ma rind zanena. Ma her rey newe ra benîme şaş ke şarê ma ziwanê ma rind zaneno, hama qesey nêkeno. Êndî (êdî) ma kî vanîme ke ziwanê xo 70 serran ra tepîya hişyar bikerîme.
D: Fikrê mi kî henî yo. Ez her saete sîteyê sima der o. Tayê xeberû di reyî, hîrê reyî wanen. Her rey çekuyê ke şîyê mi vîr, yenê mi vîr. Maya xo de hewte de di-hîrê reyî telefon ken. Ez tirkî qisey nêken. Des serr ê ke ez tirkî qisey nêken.
DI: Prag de çi qayîlê to beno?
D: Îsanê xo zaf rind ê, zaf ardimkar ê. Tayê perûn dima sonê hama xeylê kesû hona îsanîya xo vîndî nêkerde. Ney ra teber Unîversîteya Pragî qayilê mi beno. Şaristanê Pragî her cayê xo de rindek o. Leweyê awe de son fetelîn, xeyalê Dêrsimî ken.
DI: Persê peynîye: fikrê to ra gore ma se bikerîme ke şarê ma ziwanê ma zaf qisey bikero?
D: Gama juyine a bîye ke deyîrbazûnê Dêrsimî zonê ma de albumî vetî. Ma hata 1990 zanitêne ke ma tirk îme, hama herb ra pîya ma hesar bîme ke ma kirmanc îme. Ju Dêrsim de ney, Îraq de, Îran de, Surîya de kirmancî estê. Na zaf muhîme bîye. Tepîya deyîrbazûnê Dêrsimî zonê ma de kilamî vatî. Ma hesar bîme ke zonê kalikûnê ma tirkî nîya. Gama dîyine kî rojnameyê kirmanckî ye Înternetî ya. Sima na gama dîyine kerd ra. No çîyêde tarîxî yê Dêrsimî yo. Gama hîrêyine çarnayîsê fîlmûn o û ebe na game ra ju televîzyonê kirmanckî yo. Nînû ra paralel gerek ke Dêrsim de her ca de mektebê kirmanckî bêrê rakerdene. Komelûnê Dêrsim de ju zon bêro qiseyerdene, no zaf muhîm o. Beledîya de, partîyûnê kirmancûn de êndî zonê ma bêro qiseykerdene. Na xoserîya girse bena. Gerek ke her îdeolojî bi zonê ma bêro viraştene, qiseykerdene.
DI: Weş be, war be, bira. Ti wexto xoyê qîymetin ma de pare kerd. Ma zaf şa benîme ke her cayê na dinya de dêrsimijê delalî sey (jê) to estêe. Ma kî zanenîme ke no ziwan, kultur û îtîqat bi qeretîya ma vîndî nêbeno.
D: Sima kî wes bê. Her waxt leweyê sima der o. Zerrîya mi sima der a.
