Ajansa Firatnewsî (ANF) bi nuştox Kadîm Laçînî de qisey kerd derheqê serewedaritişê Qoçgîrî de roportajê viraşt.
Roportaj de mewzû serewedaritişê Qoçgîrî bî. Persê ser o eke no serewedaritiş oyo verên ê miletê kurdî bî, Laçînî cewab da ke ne serewedaritişo verên ne kî peyên bî. “Qoçgîrî ronayîşê komare bê kurdan qebul nêkerd. Badê ke osmanîyê ke 600 serrî 24 dewletan ra ameybî pêra, dewlete naye ro, kurdan kî aşt ke dewleta înan bibê. Labelê qewetê kurdan ci nêreşt, bêteqet mendî.” Laçînî ra gore senaryoyê ke o wext ameybî kay kerdene, bi senaryoyo ewroyên yew o. “Hîna ma sey yew milet qebul nêkenê.”
Laçîn vano ke serekê kurdan ewro sey verî, hîna yenê kiştene ya kî eştene hepisxane. Sey Riza, Alîşêr û Zarîfe ke o wext de ameybî kiştene, cayê mezela înan hîna bellî nîyo Ewro kî cayê meyîtanê xeylê hezar cêncanê kurdan bellî nîyo. “Meydananê çopî de, baxçeyanê qereqolan de cêncê ma amey wedaritene binê hardî. Yanî qetil û qurban yew o. Labelê kurdê kanî, kurdê koledar û xizmetkarî êndî çin ê. Zanayîşê netewe yê şarê kurdî, xoserîya xo dest kena ci.”
ANF ra gore semedo tewr muhîm ê serewedaritişê Qoçgîrî betalkerdişê wadê xoserîya kurdan hetê Atatirkî ra bî. Laçîn dano zanayene ke 10. gucige 1922 de parlamentoyê Anqara de planê xoserîya şarê kurdan bi nimitkî ameybî qisey kerdene. Atatirkî no plan Amerîka û Îngilîstan rê îzeh kerd, heta ke peymana Lozanî ra dime, 29. oktobre de, bi Mîsakî Milî sîndorê neweyî yê Komara Tirkîya yenê antene. O taw hîna vatişan ra gore Komara Newîye yê tirk û kurdan a. “Naye kî bi mebusê Dêrsimî Dîyab Agayî yo ke Îsmet Înonuyê ra şîyo Lozan. O ra dime serra 1924 de qanûno bingeyî yo newe yeno nuştene. Uca de êndî derheqê kurdan de yew çekuye nênusenê û înkarê giran dest keno ci.”
Dewamê roportajî de Laçîn ano ra qal ke Qoçgîrî de kî waştişo bingeyên xoserîye bîye. Bi vateyêde bîn, cografyaya Qoçgîrî û Dêrsim de waştişê otonomî vejîya. Perwerdeyê kurdkî, bi ziwan û kulturê xo xoser ciwîyayîş, yewîya heyatê ekonomîkî, şaristan û qezayan de viraştişê bananê şaredarîye, weçînitişê endamanê beledîya, roniştişê walîyan hetê wekîlanê kurdan, Anqara de qebulkedişê parlamenteran ke Kurdîstan de yenê weçînitene, nêgirewtişê bacî Dêrsim û Qoçgîrî ra, azadîya medya û çapemenîye, garantîya heqê şarê kurdan qanûno bingeyî de, wedaritişê eskerîya mecburî goreyê Laçînî waştiş û hedefê serewedaritişî bîy.
Laçînî ra gore na seserra peyêne nê waştişî hîna nêvurîyê. “Dewleta tirke 90 serran de qet gamê ver nêeşte. Semedê eştişê tayê gaman kî gonîya kurdan ra bîyo.”
