Rojawan reyna îhtîyacê yewîye ma rê musneno

Di hewteyan ra ver, roja 09. teşrîna verên a 2019î de, artêşa tirkan bi hetkarîya çeteyanê înan ê îslamîstan, reyna erzîyaye Kurdîstanê Rojawanî ser. Kurdan rind xo ver ro da, labelê di hewteyan ra dime îstîqbalê Kurdîstanê Rojawanî hîna binê tehluke der o. Tirkîya hem DYA hem kî Rûsya ante hetê xo ser. Ma kurdî? Eke çîp yew nêbenê, her çî beno vîndî.

Erzîyayî aştîya Rojawanî ser

6. teşrîna verêne de serekkomarê Tirkîya û dîktatorê wextê ma, Recep Erdoganî, telefon de bi serekkomarê DYA Donald Trumpî qesey kerd. No qeseykerdiş ra dime Trumpî qerar da ke pêro leşkerê DYA ke Sûrîye û Rojawan de estê, înan peyser bianco. No qerarê Trumpî teyna seba kurdan ney, la seba wezîranê ey kî surprîzêde girs bî. Sey netîce, tirkî bi desto çîp û bi çepikanê pêro partîyanê tirkan erzîyayî Kurdîstanê Rojawanî ser. Seke Efrîn de kerd, na fay kî çeteyanê “Artêşa Sûrîye ya Azade” gurenayî û bi teyaranê xo hewa ra destek da nê çeteyanê îslamîstan. Şervananê YPG camêrdkî xo ver ro da, artêşa tirkan û çeteyan di hewteyan de besekerd şaristananê Girê Sipî û Serê Kaniyê û dormeyê înan îşgal bikerê.

Bê destekê hewayî şansê YPG û YPJ şenik bî. Şervanan sey qehremanan welatê xo duştê îşgalkerdoxan de seveknayî, la dişmen her roje gamêna eşte. Bi seyan cengdarê kurdan kewtî şehîd, nêzdîyê 400.000 kesî rîyê cengî ra remayî, mecburî welatê xo terk kerd. No ceng de hêrişkaran çi kerd çi nêkerd: teyarayanê cengî yê Tirkîya xeylê sîvîlî kiştî, tede kî yew konvoyê rojnamegeran. Amnesty International ra gore Tirkîya çekê qedexeyî, bitaybetî çekê kîmyayî, sey fosfora sipîye, gurenayî. Tesîrê nê çekanê fecîyan resiman de yeno dîyene. Vengê domanê 13 serran, Mihemed Hemîdî, ke vîdeoyê de “Bawo, bedenê mi veşeno” qîrayêne, hîna goşê însanî de zingeno. Bi seyan sîvîlî merdî, înan mîyan de tewr tay 18 domanî. Hîna zaf bîyî dirbetinî. Çeteyî kî kerdenanê xo yê zaliman gênê vîdeoyî ser. Ê serebirnayoxê vizêrî ewro reyna şaristananê ma kenê talan û wêran, şarê ma îşkence kenê û kişenê, seke bi sîyasetmedara kurde Hevrîne Xelef kerd. Boyna, semedê hêrişanê Tirkîya ra xeylê hepsîyê DAÎŞ ameyî raverdayene. Beno ke esnayê cengî de hîna zaf benê serbest. No hêriş de aştîya Rojawanî ameye xeripnayene. Çîyo ke ma xo rê viraşt, rijîno. Sucdar teyna Tirkîya ney, la DYA yê kî.

Bêbextîya amerîkanan girane bîye

Na bêbextîya amerîkanan girane bîye. Verê cû, gerreyanê tirkan ser o amerîkanan kurdan îkna kerd ke mevzî û tehkîmatanê xo yê sînoran wedarê. Soz dabî ke înan do kurdan biseveknê û nîya Tirkîya bahaneyê hêrişî nêvîno. Sey garantî, leşkerê amerîkanî û yê tirkan pîya sînor de nobete girewte. Labelê, bi qerarê Trumpî yo ke leşkerê amerîkanî xo peyser biancê, garantîya kurdan kî şîye. Sozê DYA bî puç û artêşa tirkan hêrişê xo ard ca. Neçarîya xo de kurdan dişmenê xo yê kanî, artêşa Sûrîye, silayîya Rojawanî kerde. La eke artêşa Sûrîye bena seveknayoxa Rojawanî, hema bellî nîya. Fîyatê naye do bêro.

Bellî yo ke Erdogan û rejîmê ey çinkerdişê Rojawanî rew ra plan kerdo. Heto bîn ra bellî yo ke destpêkê emserî de artêşa amerîkanan û Trump kî haydarê nê planan bî û înan planê tirkan tesdîq kerd. Sîyasetê Erdoganî qurnaz bî: game bi game DYA ra çîyêk waşt. Trumpî kî her game qebul kerde, ge telefon ser o ge kî qeseykerdişan de. Verê veran, waştena Tirkîya ver kurdan xo rojawanê çemê Firatî ra ant peyser, xora hedefê hêrişê Efrînî no bî. Badê, qalê “mintiqaya tamponî ya 32 kîlometreyan” bî. Badêna, ame waştene ke kurdan tehkîmatanê xo wedarê. Peynîye de kî hêriş ame. Emşo adirbesto ke hewteyêk ra ver îlan bî, reseno peynî. Erdogan kî bi Putînî ame têlewe. Nîya aseno ke Rûsya waştişanê Tirkîya rê rîayet kena. Reya bîne, îstîqbalê Rojawanî destê dagîrkerdan der o.

Bê yewîye çare çin o

Seba ma kurdan nê cengî ancî musna ke koyan ra teber qet hevalê ma çin ê. Herçiqas ke çapemenîya dinya û vengê xeylê kesanê muhîman dest da ma û piştgirîya xo musnaye, rastîye de teba nêvurîyayo: hêrişê tirkan dewam kerd û hêzanê dinya ma caverdayîme. Nê hêrişê dewleta Tirkîya sempatîya dinya arde kurdan û Kurdîstan ser. Dinya êndî kurdan nas kena û înan ra hes kena.

Herçiqas ke dinya seba kurdan amade ya, ancîya yewîya sîyasetê kurdan peysermendî ya. Cîzre, Kerkûk, Efrîn û nika temamîya Rojawanî ma rê musnenê ke dişmenî besekenê bi stratejîya parçekerdişî kurdan kontrol bikerê. Heta ke kurdî nîya eqalîyetêde parçekerde manenê, tim bindest manenê. Bi seserran o ke tarîxê qirkerdişî bî qederê ma û heta ke kurdî yew nêbenê, no tarîxo gonin xo tekrar keno. Şarî mîyan de yewîye pête bîye, ma pê îftîxar kenîme. Rojhelat ra heta Başûr bi hezaran kurdî vejîyayî teber û kuçeyî kerdî pirr. Kurdîstanê vakurî de îmkan zaf çin bî, bê rayberîya sîyasetmedaranê kurdan o parçeyê welatî hema bêveng mend.

Labelê ganî partî û serekê kurdan bêrê têhet û yew raye ra şêrê. Ewro Rojawan rastê hêrişan beno, Başûr qayît keno. Meşte Başûr o, bîro Rojhelat o. Kurdê çar parçayanê Kurdîstanî ke yew nêbîyî, cayê dişmenan rehet o. Senî ke Îsraîl serranê 1940an de teyna duştê Îngilîstan û ereban de da pêro û raya xo teyna kinite, gerek şarê kurdan kî ney bimuso û bêqerarîya xo ra bitexelîyo. Ganî kurdî hêzê xo ra bawer bikerê. Ma ewro vînenîme ke şervananê Rojawanî naye ra gore hereket kenê, no çîyêde pozîtîf o. Eke ma hevalê yewbînan nêbenîme, peynîya peyêne de koyî kî sitar nêbenê. Xoverrodayîşê Rojawanî her parçeyê Kurdîstanî rê nimûne bo.