Krîzê fînansî yê serranê 2008 û 2009 ra ver sermayegozarî tersayêne ke pereyê xo bikerê banan (bonan), çike borsa ya kî pîyaseyanê bînan de qezenc daha rind bî. Labelê krîz ke ame, salixî û musayîşê însanan kî vurîya. Tersê enflasyonî ra ver bitaybetî Ewropa de sermayegozarîyê jê (sey) zerrn, sêm, ban (bon) û emlakî zaf bîyê populer. No semed ra hîrê serrî yo ke erja banan (bonan), bitaybetî Almaya û Fransa de, bîye berze. Heto bîn ra welatanê jê (sey) Îrlanda, Îngilîstan û Spanya de erje bîye kêmî.
Persê sermayegozarîya ban (bon) û emlakan o yo ke merdim (mordem) vadeyo derg de kotî ban (bon) ya kî dayîre bicêro. Cewabê nê persî zor o û xeylê faktoran rê girêdaye yo. Faktoro juyin (yewin) perspektîfê ekonomîya welatî yo. Merdim (mordem) ke biteferuat qayîtê nê faktorî bikero, vîneno ke sermayegozarî welatanê jê (sey) Yunanîstan, Îtalya, Portugal ya kî Belçîka de rîzîkoyê kêmîbîyayîşê ekonomîye girs o. Mîsal, Yunanîstan de texmînan ra gore hasilaya brut a zereyî par ra gore 3% bena kêmî bi 226,5 mîlyarî Dollarî, kêmîya butçe kî 120 % yê hasilaya brut a zereyî yo. Nê di faktorî kî seba herînayîşê emlakan tesîrêde negatîf kenê no welat ser o.
Faktorêde bîn kî raverşîyayîşê erja kîrayanê welatî ya. Welato ke tede kîrayî serre bi serre bîyê zêde, uca (uza) herînayîşê ban (bon) û emlakan kar ano. Welatanê jê (sey) Awusturya, Çekîstan, Macarîstan û Ukranya, bitaybetî paxtext Kîev de, kîrayî çîp-çîp benê berz. Spanya û Portugal de kîrayî hurendîya (herinda) xo de vindenê. Hetê ra kî Îrlanda û welatanê baltîkan de kîrayî serranê peyênan de ginay war ro.
Analîzê viraştişê bananê (bonanê) neweyan musneno ke tayê welatan de virênî de xeylê dayîre semedê spekulasyonan ra ameyê viraştene. Seba ke ê welatan de xeylê emlak û dayîreyî ameyê herînayene, her serre hîna zaf banî (bonî) amey viraştene. No durumo spekulatîf Spanya û Îrlanda de ame rast kerdene. Nika pêro welatanê Ewropa de heta 2013 viraştişê bananê (bonanê) neweyan beno kêmî, sirf Polonya îstîsna yo.
Raverşîyayîşê demografîya welatî kî faktorêde muhîm o. Rewşa serre, omrê însanan, girsîya çê (keye) û xaneyan gerek rind bêrê analîz kerdene. Prognozan ra gore nufusê Ewropa beno kêmî, beno kokim. No kêmbîyayîş Ewropaya rojhelatî de zaf giran bellê beno. Texmîn beno ke no trend heta serra 2050 dewam bikero. Ewropaya rojawan û vakurî de nufusî heta 2050 zêdîyêno. Tayê welatan de kî nusuf zaf çîp beno kêmî, mesela Letonya û Lîtvanya de nusuf heta serra 2050 do 20% bibo kêmî. Almanya de dorê 15%, Macarîstan de 10%, Portugal û Estonya de 8% û Îtlaya de kî 5% yê nufusî bibo kêmî. Duştê naye de nufusê Îrlanda, Swêd, Îngilîstan, Spanya, Norweç û Fransa beno zêde. Kotî ke nusuf beno zêde, uca (uza) de kî erja ban (bon) û emlakan bena berze.
Juna (yewna) trend kî şaristanbîyayîş, yanî roniştişê miletî şaristanan der o. Ewro Ewropa de 73% yê şarî şaristan de niseno ro, na hûmare do heta serra 2050 bivejîyo bi 85%. Tena Almanya, Lîtvanya û Letonya de no trend beno giran. Milet ke yeno şaristanan, kîra û erja banan (bonan) kî benê zêde. Na rewşe Îrlanda, Norweç, Îngilîstan, Luksembûrg û Fransa de zaf eşkera yena dîyene.
