Tayê pisporan wextê pandemî de ardbî ziwan ke tendansê globalîzmî semedê korona ra beno kêmî. Raştîye de şarî xo cuya cayîye de sînor kerd, tehmê welatê xo ancîya doş kerd. Xo ra kî teberê welatî vejîyayîş qedexe bî. Merdim vîneno ke bitaybetî şarê Asya êdî hende cehd nêkenê ke bêrê Ewropa ya kî Amerîkaya Vakurî.
Globalîzmo yewin peynîya 1800î ra heta 1914 dewam kerd û dime ra netewî kewtî tê, herbê serdinî kî heta 1990 tendansê globalî cemednayî. Rijîyayîşê dewletanê komunîstan ra tepîya dîwelan sînorê xo kerdî ra û nîya globalîzmo dîyin qewimîya. Enformasyon, bazirganîye û raywanîye pêro dinya de bîyî populer. Welatê dinya yewbînan rê entegre bîyî, demokrasî raver şîye.
Labelê tayê serran o ke cuya globale de dîktatorî ya kî otokratî peyda bîyî. Pêro welatan de demokrasî û azadî peyser şîyî. Weçînitişan de sîyasetê populîst û dîktatoran ser vejîyayî. Rûsya û Çînî kî na raye girewte. Komunîzm û îdeolojîyî Çîn de êndî kaxite ser de mendî. No tendans kî -merdim krîzê Ukranya de kî rind vîneno- ancîya peynîya globalîzmî arde. Dinya werteyê DYA, YE û Çîn (bi Rûsya) de bîye letîye. Kultê serekan Rûsya, Çîn, Macarîstan, Tirkîya, Venezuela û tayê welatanê bînan de cayo berz girewt. Nê dewletan kî yewbînan ra hes kenê û nêwazenê ke yewbînan rexne bikerê. Nê semedî ra dewletê sey Tirkîya, Çîn ya kî Hîndîstan heta nika nêkenê ke yew het bicêrê (Rûsya ya kî Ukranya). Nê welatî manenê ro yewbînan, sîyaseto populîzm dima şonê. Kultê lîderan tede zêde r’ o û dişmenê demokrasî yê. Henî aseno ke nê dewletî ameyox de kî yenê têlewe û werteyê xo de kî bazirganîye kenê. Nîya welat û şarê xo kî dinya ra birnenê, kenê dûrî.
Na aşme de kî dagirkerîya Rûsya bi Ukranya ma rê reyna musna ke belkî trendê globalîzmî êdî bêro peynîye. 30 serrî tepîya henî aseno ke globalîzm wadê xo qedêneno. Refleksê dewletanê rojawanî yê giranî duştê dagirkerîya Rûsya de polarîzasyonê dinyaya newîye ma rê musnenê. Şarê dinya kî peyê ney de vejînê. Labelê fîyatê ci giran o.
Globalîzm cayê xo yew dinyaya zafpolarine (zafqutubine) rê ca verdano. Henî aseno ke DYA, YE û Çîn (bi tayê welatanê Asya yê bînan) hîrê qutub ê. Merdim binê na raştîye xiz bikero ke Rûsya, Brîtanyaya Girse, Awusturalya ya kî Japonya bi xo besenêkenê yew qutube bibê.
Merdim ke qayîtê Çînî bikero, vîneno ke Çîn bi DYA û YE ra her serre dahîna kêmî bazirganîye keno, zêdêrî giranîya xo dano welatanê Asya yê bînan. No kî teorîyê zafqutubîya dinya ser o kemerêda bîn a.
Çi esto ke ganî merdim eşkera bikero ke peynîya globalîzmî reyde enflasyon dahîna zêdîno û raverşîyayîşê ekonomî kî beno giran. Dewletî aktîvîteyanê ekonomî yê zereyî mecburî kenê pêt.
Heto bîn ra kî dewletê rojawanî êdî seba karkeranê ercanan mecbur nêmanenê ke welatanê sey Çîn ya kî welatanê Asya yê bînan de fabrîkayanê xo ronê. Çike pê otomasyon, çapkerdena 3D û teknolojîyanê neweyan ê besekenê beranê xo bê karkeran virazê. Na raştîye nîşanê zafqutubî yo bîn o. Mîsal, xeylê markayê DYA çend serran ra dima ancîna cêrenê ra DYA.
