Nustoxe û şaîr a mana hêcaye, ju şîîra xo de nîya vana:
Rojêk dêsî rijînê vengê to ra
Yew ber beno ra
Asmênê to de astereyî benê zergûn
Huyayîşê to de gulanî..
Û şîîrê bêwareyî resenê pelan
Bawer bike
Bawer bike… (Bedrîye Topaç)
Wulle bawer bike, ke şîîra to kî hêca wa. Mi ra gore derheqê hevala Bedrîye Topaçe de nusnayene re mordem re taye cesaret û taye kî kezebe lazim a. Wulle wakila mi, ez xo ser o vacî, mi de a kezeba hewle çîn a, la ez onca kî wazena çand çekuyan seba wakila xo Bedrîye binusnî.
Kesê ke nîya bi qelama destê xo kirmanckî (zazakî) xemelnenê û hem reng, hem kî can û roh danê ci nînan ra juye kî wakila Bedrîye Topaç a. Ma virendîye wakila Bedrîye nerzdîra nas bikerîme û hona ez bi nustê xo dewam bikerîne.
Bedrîye Topaçe kam a?
Bedrîye Topaç 1977 de Dêrsim de dewa Markasorî de ameya dinya. Panc serrê dibistane û di serrê wendegehê mîyanênî, yanî hewt serrî mektebê yatilî de wend. Serra peyêne ya wendegehê mîyanênî û lîse Anqara de wendî. Nuşte û hîkayeyê aye reya verêne 2011 ra dest pêkerd rojnameyê Newepelî û kovara Şewçila de weşanîyayî. Hîkayeyê ke verê cû nê weşanan de vejîyaybî, seba kitabî nuştoxe bi xo newe ra ser o xebitîyaya.
Kitabê nuştoxe yo tewr verên:
1-Bedrîye Topaç, Bero Sûr, Weşanxaneyê Roşna, Dîyarbekir, 2012, 72 rîpelî
2-Bedrîye Topaç, Wextê Heskerdişî, Weşanxaneyê Roşna, Dîyarbekir 2013, 72 rîpelî
(Çime:zazaki.net)
Seke şima kî bi kilmek bîyografîye nuştoxe cor wend , mordem vîneno ke nuştoxe zaf demê de kilm de kirmanckî re xizmete de hêcaye kerda. Kesê ke nîya zê Bedrîye der û dormê zonê xo de, der û dormê kamîya xo de, der û dormê kûlturê xo de, der û dor mê miletê xo de û qomê xo de ênê û şonê çihêyf ke zaf şenîke. Heya, est ê lê zaf şenikê. Seba ravêr şîyena zonê kirmanckî, edebîyatê kirmanckî, muzikê kirmanckî kî gere mordemê zê Bedrîye Topaçe ya kî cinîye zê Bedrîye Topaçe zêde benê.
Zonê kirmanckî û edebîyatê kirmanckî mohtacê qelema destê nê nustoxanê nîya hêcayan o. Zonê ma û edebîyatê ma ke roje ravêr şorone, saya serê nê kedkaranê nîya hêcan ra şono. Ez hênî bawer kena ke edebîyatê kirmanckî kî roje êy cayê xûyê muhimî cêno.
Na bara zonê dayike de destê kamî ra çi kar êno, wa kes xo pêyser nêcero. Bîlasebe nêvanê “Zonê
Dayike” Çike zon, dayike ra êno musayene. Tawo ke dergûş ame rîye dînya, bi virana maye, bi şit û qesey kerdena maye beno girs /gird. No sebeb ra kî kam seba zonê xo çi kar û sene xizmete bikerone kî naye ra rindî kî çîye çîn o. Zon teyna bi nusnayene ranêxelesîno. Bi qesey kerdene, bi qesey kerdene û rêyna bi qesey kerdene zonê xo re wayîr vecîme. Qesey kerdene çiqas ke muhima, nusnayene kî helbet honde muhima. Yane ravêr şîyene û raxelesîyena kirmanckî de rolê cênîyan zaf girs o. No sebeb ra wo ke cênîye ke îmkanê xo çîne binusnê, êy kî şîkîne bi domananê xo, bi der û dormê xo zonê dayika xo qesey bikerê.
Bedrîye Topaç, derheqê zonê ma de hêyanî nîka xizmete de hêcaye kerde. Bi şîîran û bi hîkayenê xo reng û gonî dê kirmanckî. Seba ke çerxê arêyê zonê kirmanckî bicêro, a yê xêle awe onte nê arêyî. Demê de kilm de mîyanê di-hîrê serran de, emeg û keda xo di kitaban de arde pêyser. Zonê dayika xo ra heskerd û ci re xizmete kerde. Heskerdena ke vanê na bîye. Çike, a raştî kî eşiqê zonê xo bîbî. Derheqê zonê ma kirmanckî de zaf çîye rindî ardbî ra zon û ju roportajê xo de kî nîya vat bî: “Ziwanê ma dirbetin o. La dirbeta tewr pîle ma bi xo daya ziwanê xo ro. Ziwan eşq o. Ziwan eşqê ma yo tewr verîn o. Ey ma ca nêverda, ma ey rê xayîntî kenê. Mi bi xo kî dî ke ez kî sey her kesî dirbetan dana ziwanê xo ro; ez sewbîna ziwanan ra hes kena la ziwanê xo vileçewt verdena…”
Raştî kî no husûs de mi kî çand rêy na çekuye arde ra zon û nusnê. Mi kî zê wakila Bedrîye, ju nustê xo de: “Zonê ma kirmanckî mi ra gore hîrê derbê zinarî guretî. Derba tewr girane asimîlekerdoxan ra gurete. Derba dîyine çi heyf ke şarê man ê kirmancan ra gurete. Derba hîrêyine kî zazayan ra gurete.” nîya arbî ra zon û nusnay bî.
Ez bawer kena hêyanî nika derheqê Bedrîye Topaçe de zaf çîye rindî amayî vatene û zaf çîye rindî kî amayî nusnayene. No derheq de nûstoxê manê hêcayî; Îlhamî Sertkaya yî kî ju nustê xo de nîya nusnay bî: “Bedrîya Xanime de roştîya edebîyatî esta. Mi bikeyf nê hîkayeyî wendî. Gelo Bedrîya Xanime ebe na qelema xo ya dewlemende rojê zî yew roman nusena? Ez bi xo zaf wazena ke na qeleme bişuxulîyo, henî wazena ke şikîna aye ra rica zî bikerî. Zonê ma edebîyatê xo ra vêşan o. Emrê to derg bo Bedrîya Xanime! Ebe qelema to ya xurte, ti weş be!” (Çime:dersiminfo.com)
Qet bêgûman, hevala Bedrîye nê vatenanê nîya rindan heqe kena. Ez gûman kena ke wakila Bedrîye seba miletê kirmancî hona xêle xizmete kena. Wa Xizir saata weşe û emro derg bido, qa roje nê, roje kî roman nusnena.
Mi kitabê nûştoxe yo verên “Ber o Sûr” bikêyf weşîye wend. Lê no kitabê şîîran “Wextê Heskerdîşî” hona mi dest nêkewto. O kî roje nê, roje kûno ra ma dest û na keda nûştoxe ra kî bêgûman îstîfade kenîme. Ez gûman kena ke şarê ma kî bi roştîya keda kedkaranê ma, rayê de rinde cêno.
Bi çand çekuyanê rindan nê nustê xo naca de bixelesnî û vacî “Waxt, Wextê Heskerdîşî yo. Waxt, waxtê kirmanckî wendîşî yo. Waxt, waxtê kirmanckî nustîş yo. Waxt, waxtê kirmanckî qesey kerdşî yo …”
Wusêne Gestemerde
Berlin, 19.09.2013
Ni xebere rinde ma îtade waneme, bira wusene tu raşt wa vana waxte amo romani ebe kirmancik nuşteme. Wa Bedrîye Topaç kilame wes ama meydan ez zaf rind wînon.
Ez zazakî.net taqîb kon u wanon. Ma wena hewne xorir ra ustera, dewlete tirk dizdenîye morfîom do ma ma bîme kut. Sona kot so uzade sare kimancu este îy pere ebe tîrkî qesekene, na dinyade ze sare ma cîno. Ma zono xo terg kerd ebe zone dîsmenu qese keme.
Nu însan re beno derd, tabîke îyeke na hal vînene.
weşîyede bîmane
Eylas bira;
Tayê kesî rewna heşarê serê xo bîye, lê çi hêyf o ke nê pîyayê nîyanenî kî şarê xo de, zone xo de, kamîya xo de dişmentîye de zaf xedare kenê. Şarê ma no Kirmanc xo re wayîr nêvecîno, seke wayîr nêvecîno hênî kî zerar dano der û dormê xo.
Çiqas ke dewlete ma asîmîle kerdîme kî gere ma na noxta de êndî mevindîme. Ma, êndî ê pirenê asîmîle kerdîşî bidirnîme û berzîme. Êndî taye çî kî ma û şarê ma dest derê.
Weş û war bimane.