Memurê rastîye kam ê? Ez şima ra ver de vajî ke “memurê rastîye” çin ê. Çike rastîye “memur” qebul nêkena. Ebe vateyo bîn vajî, memurê rastîye rastîye bi xo ya. Çi heyf ke welatê ma de êyê ke xo “memurê rastîye” hîs kenê, zaf ê. Xora, coka ma zaf raver şîme! Dormeyê xo de yew kesî ra seba yew babete pers bikerê, her hal şima vînenê ke o kes, a kese, xo her babete de pîspor/e hîs kenê û êndî dore nêdanê şima. Şima poşman benê ke ci ra çîyê pers kerdo.
Mi xo zanit, nêzanit, ê kesê ke peyê perdan de xo cor de hîs kenê û tenya nasîhatan danê, înan ra zereyê mi germ nêbî. Wextê îlegalîteya ma de nê kesê nîyanênî zaf bîy. Emegê xo çin ê, destê xo nêkenê binê kemere, hezar rastîya şima nêvînenê, tawo ke şima kar de yew şaşîye kenê, vecînê meydan. Nêvecînê meydan, tenya vengê xo kenê. O wext heqê ma esto ke ma ci ra vajîme “De bê ma emegê to kî bivênime.”
Ê nênê vanê “De şima mi vînenê, se kenê? Şima kar bikerê, ez îta de xeletîya şima kontrol kena.” Ma xeletîya xo, şaşîya xo kî vînenîme, qet kes meraq mekero. Mesele a nîya. Wa ê kesî naye bizanê ke ma êndî xam û doman nîyîme. Ma rind zanenîme ke kamî ê ke kar kenê, xeletîye û şaşîye kî kenê. Kamê ke xeletîye û şaşîye ra bitersê, xora kar nêkenê. Ê kes ê ke kar û barê ma de rindîye û serkewtene wazenê, wa bêrê ma pîya kar bikîme, emeg bidîme.
O ney, no ney, ma se bikîme?
Mi yew maqaleya ke nameyê xo “Psîkolojîya mordemê bandure û halê ma” nuştîbî, wendoxî zanenê. Derdê mi polemîk nîyo. Derdê mi zonê ma yo. Seba nê derdî hewca nîyo ke ez peyê perdan de vindî, ne quretîye, ne kî xo “memurê rastîye” bizanî, hîs bikerî.
Ez sareyê şima medejnî, mesajê mi “wayîrî” girewto, ma bêrîme babeta xo ser. Welhasil, wendoxê hêcayî, kes memurê rastîye nîyo. Karê ma, memur bîyene kî nîya. Seba şaşîya mi rexne çimanê mi ser, rexne ke mebo, mordem şaşîya xo se bizano?. Ebe destşrê şima vajî ke yew rojnameya rojane (ke zonê ma de bibîyêne) mi her roj yew maqale bese bikerdêne binusî. La ewro çin o. Keyepelan de kî her roj nuşte çi heyf ke nêbeno. Derdê ma, keyfê tayîne, tew! Kam bi sefa, kam bi cefa. Verê hezaran de eşkera, di alinceyê ke pankartan de rast nênusîno, ez aye ra şaş bena manena, tayê kî, peyê perdan de mabênê hezar alincanê mi de ebe sareyê derzîne yew-di herfanê xeletan ra gêrenê. Rind o, bigêrê, weş bê, ez eşkera ya, ma şima kam ê?
Ez ke kar û emegê şima mevînî, “rastîye” kotî ra bizanî?
Ma şima gol ercenê û remenê, heqê ma çin o ke ma kar û kayê şima bizanîme, bivînîme? Seke Kurdîstan de, tawo ke ma dest kerd karê sorişgerîye, mîraso ke ma pê kar bikîme çîn bî, goreyê tecrubeyê şorişanê welatanê bînan de mecbur mendîbîyîme, karê ma yê kirmanckî kî nîya bî. Vate û qiseykerdişê maya mi bêşik seba gramer û rastnuştiş bes nêbî. Maya mina rebene zonê ma de mekteb û perwerde nêdîyê ke! Ebe no hal ez ge-ge tayê kesan ra seba ke zonê ma zanenê pers bikerî, zafêrî vanê “Heya, ez zonê ma zanena.” La, tawo ke ma tayê xorî qisey kenîme, ez vînena ke ê zonê ma tenya nas kenê, nêzanenê. Mi ke qalê xeletîya înan kerd, na rey vanê ke “Ma ti qasê may û pîyê mi zanena? May û pîyê mi nîya qisey kenê.” De kerem kerê! Mordem nêşikîno ke ci ra vajo “May û piyê ma dersa gramerê zonê ma dîyê?”
Yanî goreyê înan ê kî endî memurê rastîya zonê ma yê. Di hewte yo ke mi Hollanda de reyna dest bi dersa zonê ma kerdo. Yew roje yew telebe mi ra zonê ma û tirkî de yew ferheng ard. Mi qayîtê ê ferhengî kerd ke çî bivînî? Zaf şaşîyî estê. Nameyê xo “kitab” o, yanî kar bîyo kitab. Yanî şaşîya ke ez qal kena, “keye-çê-keyneke-çêneke, ju-yew” û nînan ra kamcîn rast ê, nîyo. Şima ra çend nimûneyî bidî ke şaşîya ke ez qal kena bêro fahm kerdene :
- Tısavana (“Ti se vana” – Hem xelet nusîyayo, hem hîrê çekuyî kerdê yew çekuye)
- Az tora haskon (“Ez to ra hes kena” – Ma no “az” êndî kêy beno “ez”? Edatî êndî çekuyan ra cîya menusîyê? Tora – To ra – haskon – hes kena)
- Yew kasete ser o nameyê kilame nîya nusîyayo: Demırvac. Temam, ez fahm kena, no fekê Çewlîgî yo, la hîrê çekuyî bîyê yew çekuye. Qet ke nêbo, ebe fekê Çewligî rast binusîyo: De mi r’ vac’ – De mi ra vaje.
Ma se bikîme ke nameyê xo “kitab û kasete” yê. Di kitabê şîîran û yew romanê zonê ma de ver de mi nuştê, nika tayê cayan de şaşîya xo vînena. Xeylê wext o ke ez wazena zonê ma de romano dîyin binusî, seba ke wendoxan rastê şaşîyanê muhîman mekerî, seke ebe derzîne çale bikîne, henî ver de fikirîna, wazena heta rastîye, ya kî nêzdîyê rastîye bibî wayîrê tecrubeyî. La, ez qet xo “memurê rastîye” nêvînena. Rastîye vana ke “Şima de cad, mi de mirad.”
Ez xeyred û cad kena ke rastîye miradê mi bikero. Ez zê zonê ma nêweş û perîşan a. Weşîya mi, weşîya ma, girêdayeyê weşîya zonê ma yo. Şima naye ra vanê se, şima çi fikirîne, ez nêzana. Ez nezan nîya, ez nêzana. Mekîme têmîyan.
Îlhamî Sertkaya
