Kitabo newe yê rojnamegerî Nurî Firatî “Aslında Kürtler Yoklar” (Eslê xo de kurdî çin ê) de rîpelê gonin ê generalê tirkî Mustafa Muglalî benê eşkera.
Mustafa Muglali semedê “33 Kurşun” (33 Qerşunî) hetê rayaumûmî ra ameyêne nas kerdene, labelê enformasyonanê tezeyan ra gore “Teberutê 33 Qerşunan” îcrato peyên ê Muglalî yo. Seba no qetlîamê xo tayê kişleyê Kurdîstanî nameyê Muglalî girewtê.
Rojnemeger û nuştox Nurî Firat bi kitabe xo na mesele ser o vindeno. No kitab newe de hetê weşanxaneyê Aramî ra ame neşr kerdene. Nurî Firat kitabê xo de nuseno ke îcratê Muglalî tenê “33 Qerşunî” nîyo, ey Licê, Dêrsim û tayê şaristananê bînan ê Kurdîstanî de kî xeylê kurdî qir kerdo.
Muglalî raver 1926 de Dêrsim de eşîra Qocakî rê “operasyonê terbîye” viraşto. No operasyon de teyare, top û tifongan ra xeylê dewî amey vesnayene û xeylê kurdî amey qir kerdene. 28 teşrîne 1926 de Muglalî emrê xo de nîya nuşt: “Peyê her kemer û kuçî de, binê her dare de, zereyê her eskeftî de endamê eşîra Qocakî amey saye kerdene û kiştene.”
Kitab de yeno nuştene ke peyê qetlîamê Şêx Saîdî de Muglalî eşîranê kurdan ra ke Mûş, Çewlîg, Pali, Kulp, Licê, Pîran û Sîlvan der ê, xeylê sîvîlî day kiştene. No operasyon hîrê sefhayî de ame viraştene. Sefhayo juyin (yewine) de koyê Faso, Lîs, Hasur, Zengê Sor, Murtazozan û Botan de operasyonêde gonin ame viraştene. Naye ser o Muglali cumleya nîyanêne nusena: “Ma dî ke verê ma de dewijan dewê xo kerdîbî tal (tol). No semed ra ma zereyê sîmeran, kolî, hêga, birr û eskeftan de her ca saye kerd û uca (uza) ra xeylê cinî, doman û merdimî (mordemî) arê kerdî. Înan ke besenêkerd çeka xo desta bicêrê, uca (uza) de amey kiştene.”
Kitab ra gore sefhayo dîyin ê operasyonî 10 rojî dewam beno û nê des rojan de xeylê dewî yenê veşnayene û xeylê hezar kesî yenê kiştene. “Dokumanê sererkanê pêroyî ra gore nê 10 rojan de 60 dewî amey veşnayene û 450 kişîyay. Hîrê operasyonan de 280 dewî amey veşnayene û 2.000 ra zêde kesî kişîyay.” Îcrato bîn ê Muglalî de 31 kurdî raya dadgehî de nêzdîyê Licê de yenê kiştene. Qelqelîya de kî 33 dewijê kurdî hetê Muglalî ra qir benê.
Dewleta tirke Muglali yad kerdo. Meyîtê ey serra 1988 de bi qeraro taybetî û bi torenê dewlete Edîrnekapi ra bar bîyo bi mezela dewlet a Anqara. Serra 1997 de îtîbar û rutbeyê Muglalî ame peyser dayene. 1998 de heykelê ey ame viraştene û akademîya herbî de jê (sey) “Qehremanê Verênî” de leyê Atatirk û Fewzî Çakmak cayê xo girewt. Serra 2004 de kî cayo ke ey 33 dewijê kurdî kişt, yanî “Özalp” (Qelqelîya) de qomutanê cendirmeyî nameyê sînorî vurna kerdo “Kişleyê Mustafa Muglalî”.
