Ez raywanê royê xo ya

Ma bixeyr dî, wendoxê delal û erjayeyî, ez şima bi zerrîgermîye selam kena.

Nameyê mi Emre yo, ez kirmanc û dêrsimiz a. Ez serra 1995 Anqara de maya xo ra bîya, nika kî Anqara de ciwîyena û tîya de Şaredarîya Çankayayî de xebitîyena. Kelecanêde girs û weşî ez girewta, çike mi hetanî nika bi kirmanckî qet nênuştbî.

Reya verêne nusena, coka hende kî keyfweş a. Çiqas ke destebera mi ra ameye, ez wazena şima rê qalê raywanîya min a ver bi kirmanckîya delale bikerî. Ez wazena verê ra naye kî vajî, ez henî texmîn kena ke sey tayê kirmancanê bînan, pîrike û kalikê mi kî nêbîyêne, ez henî fikirîna ke ez nika ziwanê xo ra, kamîya xo ra, yanî kirmancîya xo ra bêxebere bîyêne, xo ra xam bîyêne.

Reya verêne nusena, coka hende kî keyfweş a

Ma domanîya mi de rew-rew şîyêne dewe û hîrê-çar aşmî uca de mendêne, o ra dime wexto ke destpêkerdişê mektebanê ma bîyêne nêzdî, ma peyser gêrayêne ra keyeyê xo. Xora ma hîrê serrî kî Xarpêt de mendîme û peyê cû kî kêyeyê xo bar kerd ameyîme Anqara. Seba ke pîrîka mi tirkî nêzanêne, ma de tim bi kirmanckî qisey kerdêne. Coka mi domanîya xo de -herçiqas ke zaf rind nêbo kî- kirmanckî fam kerdêne û qisey kerdêne. Xora vengê ziwanê xo teyna dewe de heşîyayêne pê, çike wexto ke ez dewe ra ameyêne keyeyê xo, kirmanckî reyna xo vîr ra kerdêne. Hetanî ke maya mi dewe rê telefon bikero ya kî dewe ra ma rê telefon bikerê, ziwanê keyeyê ma tirkî bî. Seke maya mi bi dewe ra dest bi qiseykerdişî kerd,  ziwanê ma yo dirbetin ginayêne goşanê ma ro. Nika eke dewe de keyeyê ma de êyê ke kirmanckî qisey kenê, estê, bêguman bi xatirê pîrike û kalikê mi ra qisey kenê.

Peyê cû, nê serranê peyênan de, wexto ke ez şîyêne dewa xo, şîyêne welatê xo, ez hetê ra zaf şa û zerrîweş bîyêne, hetê ra kî mi zaf derd kerdêne ke çira ziwano ke pîrik û kalikê mi qisey kenê, ez nêşîkîna pê qisey bikerî. Raştî kî no kulê mi bî. Pira-pira no bîyêne derdê min o tewr girs. Mi raver derheqê Dêrsimî de kitabî wendî û ez ginawa piro ke yew ziwanê ma, yew bawerîya ma û kamîya ma esta. Yeno mi vîrî, kitabo tewr verêno ke mi derheqê Dêrsimî (û xo) de wendbî, kitabê Munzur Çemî yê Dersim Merzkezli Kürt Aleviliği (Elewîyênîya Dêrsimî ya Kurde) bî. Peyê cû, ez hêdî-hêdî bîya hayîdarê fikranê sîyasîyan û kamîya xo.

cuya min a rojane kî vurîye

O wexto ke mi zaf waştêne ziwanê xo bimusî, persê min o tewr muhîm “Tirêm rocê ez taba şîkîna pîrika xo bi kalikê xo de bi mirdî  kirmanckî qisey bikerî?” bî. Heya, ez tim nê fikrî ser o şîya û lebata mi kî roje bi roje zêdîye. O ra dime mi xo rindarind da ziwanê ma ser. Hêdî-hêdî cuya min a rojane kî vurîye. Senî vurîye? Tawo ke ez karî ra ameyêne, seke kewtêne keye, min û maya xo ya tim bi kirmanckî qisey kerdêne. Êndî maya mi teyna dewe ya kî way û birayanê xo de ney, mi de kî bi kirmanckî qisey kerdêne, hem kî bi keyfweşîyêda girse.

Çi heyf o ke cayo ke ez nika weşîya xo ramena, tede hevalê min ê kurdî çin bîyî, coka mi teyna maya xo ya şîkîyêne qisey bikerî. Êndî seba ke ziwanê xo aver bêrî, mi kî rew-rew dewe rê telefon kerdêne û hem vengê înan heşîyêne pê, hal-hewalê înan, rewşa dewe, derheqê cîran-mîranan de qisey kerdêne hem kî ziwanê mi ravêr şîyo yan nêşîyo, roje bi roje mi qiseykerdena xo tesdîq kerdêne.

Bi kilmîye, hîkayeya mi na ya. Qehremanê mi kî pîrik û kalikê min ê. Eşkera yo ke teyna bi wendişî kî ziwanê ma nêxeleşîno. No nuşte kî seba mi gama verên a û naye ra dima kî çiqas kilm bo kî, ez wazena binusî.

Bimanê weşîye de

Resim: Der Wanderer über dem Nebelmeer (Raywanê serê mijîstanî de), Caspar David Friedrich, 1818