Rexnekerdişê na babeta ser o ez wazena çand çekuyan binusî. Merdimî ke yew babete ser o rexneyê xo kerd, qa her hal de gunekar nêbeno. Ê birayê mi, rexnekerdene nêverdayene nîya. Çimesîyayênî kerdene kî nîya. Keyfê xo ra rexnekerdene kî qet tewr nîya. Ma kesî ra nêdayo û destê kesî ra kî nan nêgirewto, birayê mi. Wa xwezîla ke her kes qasê mi qedr û qîymet bidayêne ziwan (zon) û kulturê ma.Wa xwezîla ke her kes qasê mi ziwan û kulturê xo ra hes bikerdêne. Yê mi heskerden a. E tabî, bi heskerdene kî no ziwan ranêxelesîno. Helbet raxelesîyayena ziwanî girêdayîyê zaf çîyan o. Mi ra gore damara canê ziwanî ra yewê kî edebîyat o. Yanî damara canê ziwanî ya tewr muhîme edebîyat o. E, nika edebîyatê kirmanckî kî derguş û doman o. Hona çimê xo newe kerdê ya. No semed ra kî merdim nêşîkîno ke no derheq de êndî fikrê xo kî vaco, birayê mi.
Merdimî ke edebîyatê kirmanckî rexne kerd, vano: “Vindê birayê mi, vindê, bi no qeyde nêbeno.” Qey nêbeno, birayê mi, qey? Rexne mekerê, yê ma çik o ke edebîyatê kirmanckî hona newe-newe yeno nuştene. Rexne mekerê, yê ma çik o ke edebîyatê kirmanckî hona derguş û doman o. Rexne mekerê, yê ma çik o ke edebîyatê kirmanckî hona zaf sawî yo. Rexne mekerê, yê ma çik o ke edebîyatê kirmanckî damîşê rexne û krîtîkanê giranan nêbeno. Rexne mekerê, yê ma çik o ke edebîyatê kirmanckî hona çin o. Rexne mekerê, yê ma çik o ke edebîyatê kirmanckî hona linganê xo ser nêvindeno. Rexne mekerê, yê ma çik o ke edebîyatê kirmanckî bi no qeyde krîtîk nêbeno. Rexne mekerê, yê ma çik o ke waxto ke ziwanî xo xelesna ra, hona rexnê bikerê…
Hetanî o taw kî kesike şona dare ser. Êndî to o waxt rexne kerd, çi fayde, rexne nêkerd, çi fayde? Êndî edebîyatê ma domanê derguşî nîyo. Bulkanî nêkeno. Êndî linganê xo ser cêreno. Êndî xorto 15-20serre yo. Her çiqas ke bi çend romanan û bi çend hîkayeyan û bi çend sanikan edebîyat mebone edebîyat kî, mi ra gore xeylê raye ameya girewtene. Keso ke na keda însanî nêvîneno û qedr û qîymet ci re ronênano, mi ra gore no kî çîyêde biaqil nîyo.
De vinderê birayê mi, ma vinderîme, hela halê edebîyatê ma se beno? Na rind bêrone zanitene ke caran armancê rexnekerdene xirab nîyo. Armancê rexnekerdene şaşîye û raştîye ser o vinetiş a. Rexnekerdene pêrodayîş nîyo. Rexnekerdene kemera çengî ya (kemera koşî ya). Bê kemera çengî dês nêno viraştene. Eke ame viraştene kî rew rijîno. No semed ra kî caran rexnekerdîşê edebîyatî ra metersê. Eke nuştox û wendoxî seba rexnekerdene zêde nêbenê, wa qet zêde mebê, tayêna rind o.
De vinderê birayê mi, ma vinderîme, hela halê şarê manê bindestî se beno? Kam se vano wa vaco, la mi ra gore damara canê ziwanî edebîyat o. Ziwano ke edebîyatê xo raver nêşî, raxelesîyayena ê ziwanî kî – qet bêguman – çin a. Edebîyat can û ruh dano ziwan. Ziwan lingan ser cêno. Ci rê beno perr û bask. Raye dano ci, awe dano ci, gonî dano ci, bi kilmek, can dano ci, can.
No derheqê edebîyatê ma de hevalê manê hêcayî Huseyîn Karakaşî yew mektuba xo ya kovara Vateyî (humara 27îne, rîpel 95) de nîya nuşto: ” (…) Çike şaranê dinya ra kî waneme û vîneme ke edebîyat nême ra nême krîtîkkerden a. Bê krîtîk edebîyat nêbeno, nênusîyêno.” No mordemeko ke naye vano, qa her hal de keyfanê xo ra nêvano. Edebîyatê kirmanckî ser o xeylê emeg û kedayê nê mordemekî estê.
De vinderê birayê mi, ma vinderîme. Aha nawo raştê deşte de vineta, birayê mi. Ma, caran raştê deşte de xo ko nêvîneme, la cayo ke koyî çinê bîy kî wa tumî kî xo ko mevînê. Rindekîya edebîyatê ma de bimanê weşîye de.
Wusênê Gestemerde
P.S.: No esna de mi nuşteyê kekê Îlhamî kî wend. Wa berzînê ey xeyr bo û şîfayê xeyrî bone. Heq saeta weşe û emro derg bido.
