Erdnasanê amerîkayijan Efxanîstan de dewlemendîya çimeyanê tebîîyan kerde eşkera, înan ra gore erjaya nê madenan pêro pîya 1 trîlyon Dollar a.
Asin, bakir, kobalt û zerrn ra teber kî xeylê lîtyum binê hardê (erdê) Efxanîstanî de estê. Zereyê lîtyumî de zêde enerjî esto, no semed ra no made pîl û akuyan de yeno gurenayene. Waştişê lîtyumî sektorê laptop, telefonê destan û endustrîya tomofîlan de her game beno zêde. Heta nika tena welatê Bolîvya lîtyum roşeno. Bi (ebe) no mîneral Efxanîstan maneno ro “Erebîstanê Seûdî yê lîtyumî.”
Dewlemedîya çimeyanê tebîîyan ê Efxanîstanî ra Amerika ra teber sirf Yewîya Sovyetan zanayêne. Rîyê na xebere ra nika xeylê welatan çimê xo carnay ra Efxanîstan. Tayê pisporê sîyasetî vanê ke peyê lejê Taliban û grûbanê bînan de Pakîstan vindeno û çimê Pakîstanî minarelanê efxanan de esto. Çîn kî eleqeyê xo yê Efxanîstanî her rey bellî keno. Çînî wayîrênîya bakirê Efxanîstanî par girewtîbî. Henî yeno vatene ke no semed ra komara Çînî 30 mîlyon Dollar rişwetî dayo wezîrêde efxan. Na xebere ra tepîya mabêne DYA û Efxanîstanî bîyo xirabin.
Di hewteyan ra ver serekkomarê federalî yê Almanya Horst Kohlerî karê xo caverda, ey raver ra vatîbî ke ordîya Almanya kî mecbur a ke semedê bazirganîye rê bigurîyê. Na xebere ra tepîya tayê zanyarê sîyasetî heq danê Kohlerî û vanê ke eskerê dugelanê bînan ke nika Efxanîstan der ê, vera Talîban ney, la seba na dewlemendîye uca (uza) ceng kenê. Heta nika kesî nêzanayêne ke Efxanîstan de hende mînarelê dewletî estê. Pisporê ekonomî vanê bi rotişê nê mîneralan heta 4 trîlyon Dollar kar vejîno meydan.
Zêdeyê mînaralan heta sînorê Pakîstanî der o. Na mintiqa de Taliban û DYA xeylê serran ra cengêde gonin kenê. Uca de texmînan ra gore 240 mîlyon tonî bakir, 1,1 mîlyar tonî asin û 20-25 tonî zerrn binhard estê.
Çime: U.S. Geological Survey
