Dest de çi esto? Destê kamî de?

De vindê, şima ra ver de na “sanika destî” vajî ke dime ra pers bikerî. Dewa ma de, mabêne keyeyan de, ju dara goze estîbî. Nika esta, çin a, ez nêzana. Binê sîya a dare de ge-ge dewijî ameyêne têlewe, mobet, qal û qir kerdêne. Binê a dare de edebîyatêde dewlemend vejîyaybî, hama çi heyf o ke mi o waxt fam nêkerd. O mobet, o qal, rastê domantîya mi ameybî. A domantîya min a ke binê hukmê asîmîlasyonê tirkan de, zonê mi bibo zî, famê mi domanî bî.

Rojan de rojê, ma panc-şeş kesî binê sîya dare de ronişte yîme. Dot ra ju keso ke nameyê xo Muslim o ame leweyê ma. Heq, Homa rahma xo piro kero, Muslimo milayîm ê serranê peyênan de tayê nêweş bî. Seke bî, mabênê ma de juyo “biaqil” xaf de ma ra va:

-Ez şima ra çîyê pers kena, şima ke zanit! Destê mi de çi esto?

Tayêne va, “dar”, tayêne va, “kemer, lak, zilbe, vaş” esto. Kamî ke çi va, rast nêbî. Muslim qarîya, vengê xoyo giran û zelalî berz kerd va:

– Destê to de qe…a pîrika to esta

Huyayîşê ma binê dare kerd zinga zinge. Lajek muslimî ra qarîya va ke

– Qe…a pîrika mi megê fekê xo, ero! Teres!

Muslimî va:

– Ero a qe…a pîrika to wa qilêre ez qey bigêrî fekê xo? Heyfê fekê mi nîyo?

Nika binê a dara goze de vecîme bêrîme roj û rojeve. Persa mi na ya: Destê dewleta tirke de seba çareserîya persa kurdan çi esto? Tayê malumatan bidî şima ke cewab rehet bizanê:

A – “Açilim” esto
B – “Saçilim” esto
C – “Qaçilim” yani entegrasyonê ma esto
D – “Sond-mond, tirtik-virtik” esto
E – Seba ma, oncîya waxt vîndî kerdene esta
F – Seke Muslimî vatîbî, o esto?

De şima ebê nê cewaban ke zahmet nêbî bihalîye, ez persa esase şima ra vajî: Ma destê ma de çi esto? Ebe vatêde bîn şima ra vajî: qey ma qayîtê destê dewleta tirkan kenîme?

Çimê ma medyayê înan de, goşê ma vateyê înan der ê. Mi ra mevajê “rast nîyo”. Çîyo ke ez (ha tirkî, ha yonê ma de) binusî, ne zaf wanîno, ne zaf yeno fam kerdene. A babete ke Ahmet Altan mesela binuso, tew tew, şima bivînê çiqas wanîna, çiqas zî pê qayîl benê.

Qey?

Destê şarî şîrin o, şîrin!

Medyayê ma zaf şenik ê, zaf! Ma musayîme îdarekerdiş. Hey îdare, ti kotî der a? Bê ma to bikîme. Yanî, “îdare bikîme”. Heta ke îdareyê ma destê dewleta tirkan de bo, ma gerek nîya îdare bikîme.

***

Weçînitiş de ma halê xo dîy. Sûkanê welatê ma de en zaf AKP rayî girotî. CHP, MHP zî şenik nêgirotî. Guna înkarcîyanê xo tenya megîme. Halê ma hal nîyo. Dêrsim de, Çewlîg de, Mûş de, Riha de, dewan de, mezran de tirk çin o, hama rayî tirkan girotî. Endî luzum nêkeno ke welatê ma de cayêde tirk bibo. Şarê mayo kibar û delal, roşnvîrê mayê ke roştîye vila kenê, otomotîk xizmeta tirkan der ê, şima qey tenya guna Qemer û Kemalan gênê?  De haydê ma vajîme ke Qemer Genç “gîyo çeker” o.  Nê gîyê çeqerî qey wenê? Mêrik bi zor dano ke biwerê? Ney! AKP bi zor rayan gêno? Ez ke reyna bişîyêne bine a dara goze, serran ra tepîya mi naye vatêne.

Seba ke zonê ma tepîya mendo, seba ke ma zonê xo rê wayîr nêvecîme, ebe no hal tirkî hîna zaf bandura xo serê ma de ramenê. Nika waxtê “entegrasyonî” yo. Kam se vano, vajo: kay û plan entegrasyonê ma yo. Nika hamnan o, germ o, waxte binê sîyan û honikîye yo. Rayan de tayê kilaman, tayê zî kitaban xo de berê. Ê kitabê ke zê sêwî koşê de vinete yê, populer nêbîyê û nêwazînê ke populer bibê. Çi esto, ê kitaban de esto. Ma rê kitabê neweyî, vate û alternatîfê neweyî lazim ê. Sanik û kitabê emperyalîzm û kapîtalîzmî canê ma werd. Ajîtasyon-atmasyonî canê ma werd. Naye wazena şima ra vajî, welatê ma de kamcîn sûke de asîmîlasyon xorî yo, ê sûkan de bandura tirkan handayê ser ra yo. Xarpêt, Melêtî, Dêrsim, Erzingan, Çewlîg, Riha, Semsur, Erzirom bîyarê verê çimanê xo. Yanî, ma ke qalê muhîmatîya zonî kenîme, rastîya xo zanenîme ke qal kenîme. Zon, tenya qesî kerdene nîyo. Zon bazar o, eleqedar o, reng o, kamî ya. Zereyê ju sûke de kamcîn zon ke bi giranîye yeno qesî kerdene, a sûke de a kamîye, o reng xo xemilneno. Sûka şima de ke zon û kamîya şima giranîya xo nêaseno, kesî ra ney, xo ra biqarîyê.

Çewt roşîyê, rast biqarîyê. Çewt meqarîyê! Jubîn dest ra çi yeno ke? Dest de çi esto?

Îlhamî Sertkaya

Nuşteyo peyênHûmara 9. ya NewePelî vejîya
Nuşteyo verênJenosîdê Armenîyan bi pereyê Tirkîya înkar beno
Îlhamî Sertkaya
Îlhamî Sertaya Çewlîg ra yo. Dewa xo Pîrcan (tirkî: Adaklı) girêdayeyê Azapêrtî yo. Perwerdeyê xo Îlhamî Sertkaya enstîtuya malimî ya Çewlîgî de dî. Serranê 1970-1980 de malim bîyo, 1982 welat terk kerd û şî Ewropa. Îlhamî Sertkaya ewro nuştox o, kitabê ey hem bi tirkî hem kî bi kirmanckî û kurmanckî (kirdaskî) estê. Hîrê reyî endamê jurî yê Xelata Edebîyatî ya Huseyîn Çelebî bî. Giranîya eseranê Îlhamî Sertkayayî şîîr û roman ê.

3 ŞÎROVEYÎ

  1. Mi re zaf zor mane na nustena tu ez fam bikere, cimke ma zone xu zof kerd vîr. Werte mezge mide bîyo dard u bîyo tarî. Ama roz be roz  roştîye kuna ci u tarîyena tirkra yena xoser. Seba entegirasîone!(asîmîlasîona) tirk ma zagone xo ra bîme dür. Sere şare erzinganra asmîlasîone zaf giran bî,galik u pîle ma cide ferk nekerd. Seba medenîyet zone xo ra bî. Çi ma re mend? 
    weşiyede bimane ma sımare zaf heskeme

  2. Zere deste cepe Tirki de asimikasyon ebe cepgiriye kemalizm esto, zere deste rast te asimilasyone ebe dini u tarikat este. Tena deste inu de ney her caye inude dae esto. Zerya inude gonya insane maye ke hete inu amey kistene, lesa Tirkiya can dano, esto. Cimane inan de kirrkerdis, tersdayis, siya cekani esta. Bine fotere inunde kaye komara demoktarik esta. Mezge inande xapnayis, turkiyelilesme, ciwiyayise piya esto. Her caye inande kay, goyn, asimilasyon tedero. Kamke hata nika siyo löye inu, biyo je tere inu.

    Heqa sima esta birez Sertkaya, cewt ronise labele rast qisey kerime. Raye siyaseta Kurdi ci hefyo ke her reye sono Ankara. Ju rae ez nidine ke sero Amed, Dersim, Kirkuk, Hewler, Washington, Bruksel… Her reye zerya siyaseta Kurdi xo pilesneno Ankara. Ankarak na semede her reye made kay keno. 

    Tarixe Tirki tarixe kaykerdena, gonya u xapnayisa. Pire ma Sey Rizak vano ke “ez besenikerd ne ke uzwe kaye na dewlete bivejine” na dewlete de astiye, qiseykerdis nibeno. Kamke nae bawer keno, 10 serre binen yeno xapnayis, kaykerdis, kirrkerdis.

  3. YA ZONÊ MA XELESîNO RA, MA XELESÎNÎME RA, YA ZONÊ MA XELESÎNO, MA XELESÎNİME, QEDÎNÎME. Na rastîye her kes zaneno henî nîyo? Hama zanitene tenya fayde nêkeno çi hêyf!

    Weşîye de bimanê

CEWAB BIDE

Keremê xo ra şîroveyê xo binuse
Keremê xo ra nameyê xo binuse