Yew (ju) anketê rojnameyê Swîsî ra gore xeylê şaristan û eyaletanê Almanya, Awusturya, Îtalya û Fransa wazenê ke xo Swîs ra pîya girê bidê.
Kantonê ke nêzdîyê sînoranê Swîsî der ê, wazenê ke bikûyê Swîs, çike xeylê karkerê nê kantonan xora Swîs de gureyenê û gurayîş ra tepîya cêrenê ra welatê xo. Bi (ebe) zerekotişê Swîsî nê kesî benê hemwelatîyê Swîsî, daha kêmî bac danê û karê xo cayê xo de dewam kenê. Seba dewleta Swîsî kî na gama girêdayîşî rind bena, çike 12 mîlyar Frankî zêde bac yenê kasayanê dewlete û nufûs bi 25 mîlyon beno zêde.
Anket ra gore kantonanê Îtalya ra Como û Varese û kantonanê Awusturya ra Voralberg de 52% kesî wazenê ke bikûyê Swîs. Na hûmare Baden-Württemberg (Almanya) û Savoie (Fransa) de 48% o. Merdimê (mordemê) cêncî û bitaybetî rastgirî ra waştişê rabirîyayîşê welatî eşkera beno, hama çepgir û kokiman zafane girêdayîş bi Swîs nêwazenê.
Partîya muhafazekar a Swîsî kî ceribnena ke bi na game “Swîso girs” bîyaro meydan. No semed ra hukmatê Swîsî da zanayene ke pê qebulkerdena xoserîya Kosova hetê Dîwanê Edaletî yê Den Haagî zaf qayîl o. No qerarê Den Haagî ra tepîya kêmayetî û kantonî qerera xoserî ya kî girêdayişê xo bi kamcîn welatî bo ya kî nêbo, bi xo danê.
Şarê ke Baden-Württemberg de ciwîyênê, înan ra badij û şwabij vanê. Nê dîyêmîne serra 1806 de bi Napolyonî ra vera prûsan de daybî pêro. Ancîya (onca) 50 serran ra tepîya kî bi Awusturya vera prûsan de herb kerdîbî. 1871 kotîbî împaratorîya almane. Anketê rojnameyê Weltwoche ra gore 48% ê înan tercîh kenê ke binê alaya Swîsî de weşîya xo biramê. Şwabijî heta nika motorê ekonomîya Almanya bî, xeylê bac danê û dest danê şaristananê bînanê feqiran. Leweyê Bavyera û Hessen de Baden-Württemberg her serre xeylê mîlyarî pere transfer keno eyaletanê Almanyaya rojhelatî. Qanûnê Swîsî ra gore werteyê kantonan de neqlkerdişê pere û bacî çin ê. Her kanton seba xo gureyeno.
Naye ra gore vîndîkerdena kantonê Baden-Württemberg seba Almanya qet rind mebîyêne. Baden-Württemberg bi fîrmayanê dinya sey (jê) Mercedes, Bosch, SAP ûêb. sey Sîlîcon Valleyê Almanya o. Aşmeyanê verênan de serekê Lîbya Gaddafi ard ziwan (zon) ke gerek ke Swîs werteyê Almanya, Awusturya, Îtalya û Fransa de pare bibo. Çike zaf qehrîyaybî ke polîsê Swîsî lajê xo eşt zere. Cewabê Gaddafi swîsijan nika bi no anket danê.
