Çito ke yeno zanitene, hetê UNESCO ra serra 1999 de 21. gucige “Roja Ziwanê Dayîke ya Cîhanî” ameye qebul kerdene. Na qebulkerdena UNESCO yî ra dime kî serra 2000 ra nat her serre 21. gucige de “Roja Ziwanê Dayîke ya Cîhanî” yeno fîraz kerdene.
La ez fîrazkerdena na Roja Ziwanê Dayîke ra aver, wazena tayê çîyan bîyarî ra ziwan û hênî na roja muhîme fîraz kerî.
Ewro çiqas ke na roje fîraz kerî kî, bi zerrîweşîye, bi keyfweşîye fîraz nêkena. Helbet sebebê xo zaf ê. Ju nîyo, di nîyê… ez kamcîn sebeb şima ra vajî, kamcîn sebeb mevajî.
Çi heyf o ke ma hona mana û muhîmîya zonê dayîke rind nêzanîme. Ma ke mana û muhîmîya zonê dayîke rind bizanitê, ewro kî beno ke ziwanê ma no hal de nêbî. No hal de ke nêbîyêne, beno ke ma kî êdî şima aciz û bêzar nêkerdêne. De ma se bikerîme, na rewşe de bîyena ziwanê ma re zereyê ma jan dano.
Ewro hona zonê dakila mi, zonê baw û kalê mi vileçewt o, bêkes o, tenge der o, can dano, ruh dano, gonî dano… ê ma no halê zonê dakila mi gelo xemê çand kesan ya kî xemê kamî der o? Ya kî bi vatenêda bîne, binê xeta vîndbîyene de bîyena kirmanckî (zazakî, kirdkî, dimilkî) xem û telaşê çand embazanê ma der o?
Naye rind bizanîme ke zonê ma roje bi roje verba merdene, verba vîndîbîyene şono. Qet kes kesî mexapno! Embazê ma yê ke ma tey kirmanckî (zazakî, kirdkî, dimilkî) qesey kenîme, çi heyf o ke nê embazanê ma kî waxt o ke peyê xo çarna re mordemî hama dest bi qeseykerdena tirkî kenê û wendena xo, nuştena xo kî êdî bi tirkî berdewam kenê. Na kî xapiten a.
Ziwano ke her cayê cuya însanî ra vila nêbî, ziwano ke standard nêbî se binê xeta vîndbîyene de mebo?
Facebook de ez bawer kena qasê di sey û nêzan çand hevalê mi estê. Nê hevalê min ê Facebookî kî zafê xo qaşo-maşo kesê ke der û dormeyê ziwanê dayîke de yenê-şonê ziwanê dayîka xo ra hes kenê, ziwanê dayîke rê wayîr vejînê, ê kes ê. La çi hekmeta heqî ya ke nê embazê min ê Facebookî eke çîyê binusê kî bi ziwanê tirkî nusenê.
Yanî, nê hevalê mi zafane ziwanê tirkî tercîh kenê. Ez kî naye qet rind nêvînena. Na ziwanê ma re zaf nêheqîyêda pîl a. Ziwano ke her cayê cuya însanî ra vila nêbî, ziwano ke çêyan de nêame qesey kerdene, ziwano ke hetê domanan ra nêame qesey kerdene, ziwan o ke mekteban de perwerdeyê xo çîne bî, ziwano ke pîl ra qicî qesey nêkerd, ziwano ke hetê roşnvîranê ma ra nêame nuştene û nêame qesey kerdene, ziwano ke standard nêbî, ziwano ke bi ju alfabe nêame nuştene… ma, o ziwan se binê xeta vîndbîyene de mebo?
Temînatê ziwanê ma çîn o. Seke têmînatê xo çîn o, henî kî bi çand kitaban, bi çand kovaran, bi çand romanan, bi çand çîrok û şanikan, bi çand şîîr û heketan no ziwan nêxelesîno ra. Temînatê nê ziwanî doman ê û ju kî gere mekteban de ziwanê perwerdeyî bo. Ziwano ke hetê domanan ra ameyî qesey kerdene, merdena ê ziwanî kî henî rehet-rehet çîn a.
Temînatê nê ziwanî doman ê
Ziwanê ma rûmeta ma wa, estbîyena ma wa! Na mana de ma kî rûmeta xo rê, estbîyena xo rê wayîr vejîme! Wa Roja Ziwanê Dayîke ya Cîhanî kî pêro însanan rê fîraz bo!
