Rojê nêbena ke xeberê xirabinî nênê. Verê, Îslanda besenêkerde ke deynê xo peyser bido, tepîya Estonya, Letonya û Lîtvanya deynê neweyî girewtî û nika kî Yunanîstan cêreno ra dugelanê Ewropa ke deynanê neweyan bicêro.
Na Ewropa rê se bî? Vîst serr ê ke keyfê înan bî, herînayîş û werdiş zaf bî. Şarê welatanê Ewropa vatêne no serrî nîya yene sone. Nîya ameye, labelê (hama) nîya nêşîye. Hîrê serr ê ke tayê welatî verba problemanê giranan der ê.
Eke ma qayîtê nê grafîkî kerîme, semedanê nê krîzî tenê fehm kenîme. No grafik ra gore welatanê Ewropa ra Îrlanda, Portugal, Spanya, Îtalya û Yunanîstan verba krîzanê giranan der ê. Deynê nê welatan her serr beno zêde, produksîyonê xo kî her serre beno şenik. Sey (jê) nimûne Yunanîstan: produksîyonê pêro malanê serre goreyê hemwelatîyan serra 2009î de % 1,1 û emser kî % 0,3 şîyo peyser. No hûmar îzeh keno ke produksîyonê Yunanîstanî beno kêmî û Yunanîstan ke chi nêroşt, besenêkeno deynê xo bido û no semed ra deyn û faîzê deynan her serre benê zêdeyî. Deynê Yunanîstanî serra 2009 ra gore bîyê zêdeyî. Naye ra gerek ke deynê neweyî bicêro xo ser ke îflas mebo. Halê Îrlanda û Spanya kî maneno ro Yunanîstan.
Emser û serrêna Yunanîstan, Fransa, Spanya, Portugal, Îrlanda û Îngilîstan gerek ke xeylê deynan bicêrê ke ekonomîya xo bigurîyo. Welatê Îngilîstanî nê di serran de % 12 yê reqema produksîyonê pêro malanê xo cêno.
Deynê Yunanîstanî no taw 300 mîlyar Euro yê. Gerek tewr tay 30 mîlyarî deynan bicêre ke îlfas mekero. ÎMF (Fona Mîyanneteweyî ya Pereyî) şîkîno ke tewr zêde des û di mîlyar Euroyî bido Yunanîstan. Qisimo bîn gerek ke welatanê Ewropa bidê. Qeraro ewroyên ra gore welatê Ewropa 20-23 mîlyarî deyn danê ci. No qerar ewro çîp ame girewtene, çike Euro gina war ro.
