Heqê dewletbîyene kurdan rê heram o?

Dewlete ser o zaf qal bîyo, zaf nusîyo. Karê dewlete, tewîrê dewlete, bingehê dewlete ser o zî. La nê analîz û nuşteyî, nê tarîfî seba bêluzimîya dewlete ney, seba lazimîya dewlete ser o yê. Lîteraturê Marksîzmî de zî ancîna çiqas ke peynîye de “dewlete bi xo qedîna” vajo zî, seba na qedênayene zî gereke verî dewlet bibo, vano. Tenya anarşîstî xîyalê xo yê ke cewabê xo rastîye ra çin a, ê bêlazimîya dewlete ra qal kenê ke teorîyêde bêfayde yo. Na dinya de her çî goreyê îhtîyacê xo û îhtîyacî zî goreyê sîndorê xo yê. Keye seba ronişteyan, seba wayîran îhtîyac o. Keye goreyê nê îhtîyacî esto û seba wayîran yew statu yo. Bi vateyêde bîn, keye seba kesê ke tede yê, nîşanê heq û huqûqê înan o ke, hetê her kesî ra mecbur ameyo qebul kerdene. Kincî seba paykerdoxan îhtîyac ê, seba wayîyan heq ê. Sîndorê kincan zî qasê bejn û cendekê wayîran ê.

Dewlete îhtîyacê yew miletî yo, sîndorê xo zî qasê hardê welatê miletî yo. Keye ke çin bo, heqê wayîran zî çin o, wayîrî bê keye manenê. Kincî ke çin bê, wayîrî rut manenê, heqê înan zî çin ê. Dewleta yew miletî ke çin bo, o milet, heq û huqûqê xo ra marum maneno, çike dewlete nîşan û statuyê miletî yo. Qet nêamêne aqilê mi ke ez rojê qalê na rastîya ke dinya aleme zanena, bikerî. Kamî nînan ma rê danê nuştene? Çi heyf ke tayê sîyasetmedarê kurdan ê ke kurdan ra qalê “bêluzimîya dewletbîyene” kenê.

Trajedîyo newe, nakokîya ecêbe, şaşîye, xirabîya girane na wa. Sebeb çi bî, çik o ke şarê Kurdistanî tarîx de mucadele kerd û keno? Sebebo ke dinya aleme mucadele kerd û keno, sebebê şarê Kurdîstanî zî no bî, no wo: serbestîye. Yanî wayîrbîyena qederê xo. Ma serbestîye û wayîrbîyena qederê xo bê statu bena? Dinya de qet yew nimûne çin o ke yew şaro bê statu wayîrê qederê xo bo, serbest bo. Çîyo ke na dinya de çin o, tenya seba kurdan beno? Kamî ebe aqilê nê şarî kay kenê? Mordemî ra pers kenê “Ti ke dewletbîyene nêwazena, no teorîyê serbestîye çik o?” Dewleta to ke çin bo, serbestîya to se bena? Ê yê ke seba kurdan heqê dewletbîyene nêwazenê, seba miletanê bînan, seba tirkan, ereban, farisan, seba dinya aleme qey nêwazenê? Zanenê ke seba înan ke heqê dewletbîyene mewazê, ci ra huyînê. La tenya seba kurdan naye wazenê.

Konjonkturî rê se bî?

No vateyê “konjonkturî” ra ma xerîb nîme. Tarîx de çi waxt ke qalê heqê dewletbîyana kurdan ke bibo, qalê nê mêratî kenê “konjonkturê ewroyî minasîb nîyo.” Ya zî bi modeyê serranê peyênan “waxtê milet û dewlet bîyene vîyarto.” No rast o? Seba ke nê serranê peyênan de Balkan de dewletê qijkekî û neweyî peyda bîyê, coka “waxtê milet û dewlet bîyene vîyarto?”? Seba naye “konjonktur minasîb nîyo”? Konjonkturo ke seba dinya aleme minasîb o, qey seba miletê kurdan minasîb nîyo? Oxro ke konjonkturê ewroyî firsendê dewletbîyena kurdan ra qet hondayê minasîb nêbî. Beno ke seba nê konjonkturê minasîbî yo ke qaşo “teorîyê” neweyî seba qederê ma yo sîya peyda kerdê. Xo vîr ra mekîme ke ê yê ke ewro qalê bêluzimîya heqê dewletbîyena kurdan kenê, vizêrî kamî ke qalê naye kerdêne, ci ra vatêne xayîn. Se bî, çi vurîya ke xayîn bîyo “sayin”? Ti ke dewlete nêwazena, çekdarê to qey estê? Sebeb? Ti ke heqê dewletbîyene nêwazena, qey herb kerd, qey herb kena? Sebeb? Konjonktur ke seba heqê dewletbîyena kurdan minasîb nîyo! Seba çi herb kena ti?

Ma “ekolojîk” û “mileto demokratîk” çik o?

Zanîno ke seba her şar û miletî perso esas, perso bingeyên esto. O perso esas, a nakokîya bingeyêne heta ke çareser mebo, persê bînî çareser nêbenê. Persê miletê kurdî yo esas, persê serbestbîyen a. Yew milet ke serbest mebo, wayîrê îdare û qederê xo mebo, plan û îmarê xo zî nêşikîno virazo. Şehran û tebîetê xo, cografya û heybananê xo, çeman û awbendanê xo, dewan û merganê xo, demografîya xo nêşikîno serrast bikero. Keyeyê to ke çin bo, qalê baxçeyan û bostanan kerdene leqî kerden a. Ewro bi no hal ekolojî seba şarê ma leqî kerden a. Kam nêwazeno ke bireso merhaleyê a roje? Xwezila dewleta ma bibîyêne, ma zî ebe ekolojî mijul bibîyêne. Mileto demokratîk o ke vanê, ne lîteraturê sîyasetî de esto ne zî qalê kamcîn miletî kenê zelal o. Eke qalê miletê kurdan kenê, zanîno ke heta ke mileto kurd serbest mebo, demokratîk zî nêbeno. Binê bandura dewleta tirkan de welat û mileto kurd se demokratîk beno? Zon ke qedexe bo, welat de ke mektebê zonê xo çin bo, o zon se serbest beno? Se demokratîk beno? Ebe vateyê miletê demokratîkî ke qalê miletê tirkan kenê, ma naye nêzanenîme, çi ke no vate zelal nîyo. Beno ke aqilê wayîran de, miletê kurdan û tirkan wazenê ke bikerê “yew milet û demokratîk”! Mehuyê. Wayîrê plan û fikrê ke heqê dewletbîyena miletê Kurdî nêwazenê, qey aqil û planê înan de no mebo?

Hal yaman o.

Rast ke hal yaman o’ La tayê zî ma bi xo benîme sebebê nê halî. Vateyî rehet vurnenê, planan rehet virazenê, sîyasetî rehet çarnenê. Qederê şarê ma ser o çend memurî rehet kay kenê. Zafîya ma bîya makumê nê çend memuran. Qederê şarê ma kewto destê nê elîtan. Sebebê mucadeleyê şarê ma, sebebê şoreşvanbîyena ma, sebebê heqê dewletbîyena miletê m, nê elîtî roje bi roje kinenê, zere tal kenê. Ma yo ke verba pêro tabuyan de vinetêne, ma yo ke eke neheq bo, pîyê xo ra zî sare berz kerdêne. Ma yo ke vatê “Her çî seba serbestîya Kurdîstanî.” Ma yo ke vatê “Serbestîya Kurdîstanî, dewletbîyena miletê Kurdîstanî, qedayê partîyan, şexsan, axa û paşayan ney, pêro partîyî, şexsî, axa û paşayî qedayê serbestîye û heqê dewletbîyena miletê kurdan bo!”

Heqê dewletbîyene dinya aleme rê helal, şarê ma rê, miletê ma rê heram o?

Ma rê se bî?

Îlhamî Sertkaya