Germê hamnanî, hukmê xo serê şaristanan û rayan de rişnêne. Pencereyê trêne, ebe birqinîya tîje, tanya xo serre raywanan ra vila kerdêne. Vengê trêne, ebe vengê raywanan, kilama ke rew bi rew birîyêne, goşê mi ra henî ameyêne. Xortêde porkej û hevala xoya azebe, duşta mi de ronîştebîy. Eke ma rengê porî mefikirime, no xort zaf şîbî xortîya mi.Şima vatêne sedî de neway ‘ez bi xo’ bîya. O waxt resmê minê vîst serre ke leweyê mi be bîyêne, mi wastê ke ez bimisnî nê xortî.
Xîyalî şikir ke bê pere yê. Xîyalî bêveng ê. Xîyalî qanun, sansur û qedexekerdene nas nêkenê.
Çimê mi, verba pencereyê trêne der ê, la ez cayê nê, tenya xortîya xo vênena nika. Teber de, xortîya mi, ebe şîyena trêne, verê çimanê mi de, zê awa zelale şona. La xortîya mi, henî ‘zelal’ û sukut nêbî. Ez şima ra qet qalê waştîye mekerî, tew! Çînî bî ke! Pêro kênek û azebî, ‘wayê ma bîy’. De çi bizanime? Kotî ra ke amebîy, kamejî mantiq û îdeolojîyî ke kerdîbîy aqilê ma, wa vindo.
Kilmek, destê xortîya ma, qet ke mebo ê mi, nêginabî destê ju waştîye ra. (Ez şima û destê şima nêzanena). Ê destê min ê ke, xêylî jopan û çuyan werdê, serdan û wayan ra gege qeremîyê, daxa vaşturîyan zê mor xo de çarnenê. Ma ‘destan cavirdime, bême trêne’. Mi kitabê xo vet ke çi vejî! Kitabo ke mi wendo, ê kitabi şaşîye ra xo de ardo. O kitabo ke ez endî ezber zanena, romanê Denîz gunduzî, ‘Soro’ bî. La mi oncîya kêyf kerd. O roman de, tayê sahneyî estê ke, çiqas biwanî zî qet bêzar nêbena. Kitabo ke mordem çiqas biwano zî ci ra bêzar nêbeno, o, kitabo ‘xorî yo’. Çiqas bikuyê xorîtiye zî, ‘nerm û germ o’. Na raya ê cayê ke ez huyêne, ame vîr ra mi, xo bi xo reyna huyêne. Vatê çi? ‘Elbet oxil! Apê şima zê boxe bî’…Ez ê paragrafî ra hem huya reyna, hem zî mi wastê ke no xort mi ra xortîya mi pers bikero: Se ke ey mi ra pers kerd, mi nîya cuwab da ebe xîyalan;
‘Elbet xorto! No apê to, yanê ez, qet zê boxe nêbîya, ‘Almasa mi zî’ qet çînî bî. De nika ‘Almasta to’ esta. Hem zî bêqehr û bêqotik!Ti qesî bike ti!Xortîya Apê şima, yanê xortîya mi, adir û xezeban de vîyart ke, ez ke qal bikerî,şima û pêro ‘Almasî’ beno ke berbenê, kêyfê şima şono.”
Ez hem nîya fikirîya, hem zî huya. Kamê ke ‘Almasê xo’ lewe der ê, ‘nê Apî’ se kenê?Xemê înan ê ke ‘Ap’ adiran ra vîyarto?
Tew!
Trêne vinete, xorto porkej û vaştîya xo, pêya bîy. Binê germîya tîja hamnanî de, teber ra virare ardî ra juminî, levanê juminî lew kerdî, verba sixletîya şuke, vîndî bîy. Mend ‘Apê şima’ yo budela yo ke xorê ebe xîyalan ‘îdare’ keno.
Xîyalî weş ê. Eke ebe qeleme bikerê ‘têsare’, xîyalan de kitabê weşî vejînê.
Şima vajê, ez naye beşe kena?
Ma do bivênime.
Kirmanckî de romanî zaf weş ê, zaf! Se ke mecnunî vatbî ‘kes zê leyla, rindeke nîya’. Sîyabendî zî seba Xece vato. Yanê ‘Xecê’ her kesî, seba ‘wayîran se ke rindekê’, ‘Xeca mi zî’ yanê romanê Kirmanckî zî, seba mi rindek û weş ê.
Xeca min a didîne! De bê endî. Çimê mi raya to der o.
Henî nîyo, bira Denîz Gunduz? Ti zanena. ‘Xece ra’ vaje wa tayê rew bêro. Xora ju kilame zî esta vana ke;
‘Erê Xecê, Xecê! Waştîya mi Xecê’!
Xorto porkejo ke mi kerd xîyalan û vîndî bî, nînan ard aqilê mi.Trênî, rayî, vengî nêqedîne. Pancas serre ra dime, na trêne de, ne no xorto porkej, ne hevala eyî ya azebe, ne zî no budelayê xîyalê kirmanckî, yanê ez, nêbenîme, nêmanenîme. ebe nê zaneyî, ebe na rastîye, zerreyê şima de çi estê, vajê, bikerê. Hama ebe kirmanckî bikerê ke, ma tenya qayîtê kêyf û şabîyena şaran mekime, ma bi xo kêyfan bikime, şa bime.eger ke o xorto porkej ke bizano ez nê xîyalan der a, şaş bîyêne. Neheq zî nêbîyêne. Porê ma ‘kej’ bo zî, ma trênan de bime zî, xîyal û hewnê ma ke zonê ma ra visîyê, ‘eşq û heskerdene, çewt a’. Her xîyal, bi zonê xo rast o. Coka mi ‘waxtê macîrtîye ra’ nê, çend serrî naye ra ver vatbî ke;
‘Rastîye ra metersê ke, ruyê şima roştî bo’.Beno ke şima vanê ‘kes rastîye ra nêterseno’. Henî nîyo bira, wayê! ‘Rastîya ke ez vana, zonê ma wo. ‘Terso’ ke ez qal kena, ê kesê ke zonê xo ra fîstê durî û durî manenê, ê yê.
ilhami sertkaya
2-8-2012
