Ju (yew) hewte yo ke Japonya de qet çî jê (sey) verî nîyo. Erdlerzo bi şidetê 9,0 ra tepîya Tsunamî zafê cayê welatî kerd xan û xirabe. Bi hezaran însanî merdê û hîna bi sehezeran bê çê (keye) yê. Aye ra kî dot welat ceribneno ke santralê xo yê nukleerî bîyaro binê kontrolê xo ke meteqîyê û henî felaketêde bîn mevejîyo meydan. No dej ver de seba merdimî (mordemî) tabî asan nîyo ke zerarê ekonomîkî yê welatî maqûl bihesibno.
Pisporanê ekonomî ra gore, eke Japonya de durim tenêna bibo xirabin, welatê ke dormeyê Japonya der ê, ê kî zaf negatîf tesîr benê. Ekonomîya Japonya ra tepîya kî ekonomîya înan ginena war ro. Jê (sey) nimûne, reaktorê Japonya ke biteqîyo, yeno vatene ke Japonya des serrî do besenêbikero ke bêro xo ser. Xora, Japonya 1990an ra bi nat binê ekonomîyade deflasyonî de nalayêne.
Labelê no taw netîceyê felaketî hîna tam bellî nîyê. Eslê xo de dinya de konjunktur rind şono raver, serebûtê Japonya sirf Asyaya rojhelatî û Rojhelato Mîyanênî de borsayan tikê tesîr kenê. Tayê pisporî vanê, beno ke trajedîya Japonya ekonomîya dinya tenê bikero giran, labelê nêşikîna aye bivinderno. La çiqas kêmî bo kî, felaketê Japonya pêro dinya de kî borsayî tesîr kerdo. Pîyaseyî no taw zaf nerehet ê. Zeraro tewr girs îndeksê Japonya Nîkkeî 225 girewt ke werte de bi 18% gina war ro. Her xebera xirabine ke Japonya ra yena, aksîyonanê borsayan şanena ra. Mumkin o ke sermayegozarî pereyê xo biseveknê û aye ra ters ra aksîyonanê xo biroşê.
Zeraro madî yê welatê Japonya hîna kî tam eşkera nîyo, xora seba hesibnayîşê naye wext hîna rew o. Feqet efektê tsunamî do giran bibê. Tena zerarê banan (bonan) heta nika dorê 35 mîlyarî Dollarî yo. Naye ser o kî zerarê endustrî û binsazîya Japonya yeno. Bankaya Swîsî Credît Suîsse ra gore nika ra pêro pîya 130 mîlyarî Euroyî zerarê Japonya esto.
