Prof. Taner Akçamî projeya arşîvê 1938 ra îstîfa kerd

Prof. Taner Akçam ke projeya arşîvkerdişê jenosîdê Dêrsimî yê serranê 1937-38 de gureya, nika no proje ra îstîfa kerd. Bi na projeya tarîxî ra ame waştene ke şahîdê terteleyê Dêrsimî kamera ver de qisey bikerê û henî arşîvêde vîdeoyan ê terteleyê Dêrsimî bêro viraştene. No semed ra Unîversîteya Clarkî yê DYA ke Prof. Akçam tede kar keno, û Dezgehê Cigêrayîşê Holokost û Jenosîdî kî destek daybî na proje.

Prof. Taner Akçamî çapemenîye rê da zanayene ke payîzê 2010 ra bi nat proje de tayê problemî vejîyay meydan. Ey ra gore problemo tewr girs pere yê ke seba na proje amey arê kerdene. Persê vilakerdiş, hesabê banka û organîzekerdişê pereyî hîna bellî nêbîy. Prof. Akçam vano ke naye ra qerar ame girewtene ke hesaban ra pere sirf bi îmzaya di kesan bêro gurenayene û eke nê pereyî bêrê dayene bi cayê, gerek naye ser o komîte destûr bido. Aye ra kî dot qerarêde bîn ame girewtene ke pereyê ardimî, yanî bexşê ke hetê dêrsimijan ra yenê dayene, bi teferuat bêrê kontrol û hesab kerdene.

Eşkerakerdişê Prof. Akçamî ra gore payîzê 2010 de nê qerarî nêamey çim û komîte qerarê xo ra bîya. “No rî ra ma jê (sey) unîversîte naye ser o vindet û rasta ci, dejêde nîyanên dî. Ê di berpirsîyaran ra ke besekenê pereyî biancê (bioncê), ju (yew) kesî pereyê proje bê xebera komîte antê (ontê), ser o kî têde nê pereyê tena seba tercîhanê xoyê şexsî xerc kerdê, hesabê xerckerdişê xo kî nêdayo. Teşrîna 2010 de kî nê kesî ra ame waştene ke hesabê nê pereyan bido. Seba ke hesab nêda, ma jê (sey) unîversîteya Clarkî çeleyê 2011 de gureyê xo jê (sey) netîceyê nê tewirê suîîstîmalî vinderna û têkilîya xo birnaye.

Heta aşma gulan a 2011 ma pawit ke hesab bêro dayene. Seba ke pêro teşebusê ma bê netîce mendî, ma kî nara bi xemginîye û zor ra no mewzû rayaumûmî de kenîme pare. Bi aşma gulan a 2011 hal nîya r’ o: Pereyê proje bê xebera komîte hetê ju (yew) kesî ra amey antene (ontene). Tesbit bîyo ke qisimêde pereyan seba çîyanê ke eleqa xo bi proje çin a, ame xerc kerdene. Çîyo ke naye ra zêde zerrîya ma kena tenge, no yo ke hîna nêno zanayene ke qisimêde bîn ê pereyan şîyo kotî. Derheqê naye de qeyd ya kî belge çin o.”

Prof. Taner Akçam ano ra zon (ziwan) ke no sebeb ra dewleta Almanya ra nika yeno pawitene ke derheqê nê kesî de tehqîqat bêro viraştene. “Labelê problem tena îxlalê huqûqî nîyo, mesela ehlaqî tenêna muhîm a. Seke yeno dîyene, na şarê Dêrsimî rê bêhurmetîya girs a.”

Unîversîteya Clarkî û Prof. Akçamî semedê nê skandalî ra hemkarîya xo bi Federasyonê Komelanê Dêrsimî (FDG) qedênaye. “Qedênayîşê hemkarîya ma bi Federasyonî ra teber qet çarêde ma nêmendo. Îta (tîya) de skandalo ciddî yê huqûqî ra qederî kî bêhurmetîya girs a duştê şarê Dêrsimî de esta. Înan soz da ke bexşê însananê Dêrsimî top bikerê. (…) Ma bawer kenîme ke dêrsimijî hesabê nê pereyan pers bikero. ”

Beyanatê Prof. Akçamî ser o FDG hetê xeylê dêrsimijan ra ame rexne kerdene. Bitaybetî sermîyanê FDG Yaşar Kaya kot krîtîkan ver. Kaya xora emser semedê serebûtanê weçînitişê konreyê FDG giran ameybî rexne kerdene. Goreyê firkê qisimê dêrsimijan Kaya emser bi usûlanê hîlekaran ancîya (onca) ameybî weçînitene. Skandalê projeya arşîvê 1938 ra tepîya kî texmîn beno ke şarê Dêrsimî boyna îtîbarê xo bi FDG mîyaro. Hetê FGD ra nika derheqê na babete de şîrove çin o.