Merdimo (mordemo) ke zaf pereyê xo çin o, serra 2009 de tenêna bî feqir. Labelê par dewlemendan de nîya nêbî, pereyê înan bî zêde (jêde). 2009 de dinya de pêro pîya 111,5 trîlyon kapîtal bî arê. Na hûmare fîrmaya şêwirmendîye BCG (Boston Consulting Group) hesab kerd. Are ra gore zêdîyayîşê feqiran ra zengînan kar kerd.
Vurîyayîşê kapîtalê dinya ca bi ca nîya bî:
Amerîkaya Vakurî: Sermayeyê welatanê Amerîkaya vakurî serra 2009 de 15%, yanî pêro pîya 4,6 trîlyon Dollarî bî zêde û resa 35,1 trîlyon Dollarî. Zêdîyayîşo tewr girs ê sermayeyan Amerîkaya vakurî de ame meydan. Peynîya krîzê fînansî ra Amerîka karêde girs kerd.
Ewropa: Serra 2009 de kî Ewropa cayo tewr dewlemend ê dinya mend. Ewropa de zêdîyayîşê sermaye û pereyî henî zêde nêbî, sirf 8%. Na hûmare ra gore Ewropa de 37,1 trîlyon Dollarî kapîtal esto.
Asya-Pasîfîk: Bê Japonya zêdîyayîşê sermayeyê Asya-Pasîfîkî tam 22% bî. Ney ra gore 17,1 trîlyon Dollarî uca (uza) r’ ê.
Amerîkaya Başûrî: Zêdîyayîş serra 2009 de 16% bî. Erja pereyê Latîn Amerîka 3,7 trîlyon Dollarî yo.
Japonya: Krîzê fînansî ra Japonya besenêkerd ke kar ra bivejîyo. Tîya (îta) de zêdîyayîşê pereyî yew (ju) 3% bî, yanî 14,9 trîlyon Dollarî.
Cigêrayoxanê fîrmaya BCG ra gore erja dewletîyan heta serra 2014 her serre bi (ebe) 6% beno zêde. Hûmara mîlyoneran kî serra 2009 de zêdîya. Pereyê dewlemendîyan her serre beno zêde, BCG ra gore Amerîka de 4,7 mîlyon, Japonya de 1, milyon, Çîn de 670 hezarî, Îngilîstan de 485 hezar û Almanya de 430 hezarî mîlyonerî estê. Zêdîyayîşo tewr girs ê hûmara mîlyoneran nîya r’ o: 35% Sîngapur de, 33% Malezya de, Slovakya de 32%, Çîn de 31% û Almanya de 23%.
Dinya de pêro însan ra 1% ra mîlyoner ê, la nê mîlyonerî 38% pereyê dinya pêcênê. No hesab ra gore krîzê fînansî pere nêveşna, eksê ye de pereyî amey neql kerdene.
