Se û hîrê hokî

Roja 08.07.2016 bi vengdayîşê embaz Rizgoyî ez hewn ra aya bîya. Ez, se bî ke, warway şîya teber. Şutişê rî û destan ra dime, mi arayîya xo kerde. Şenik wext ravêra, embaz Şingalî vat: “Ma şinê Şingal, ma ti zî yenî?” Mi cewab da ci: “E, ez yena, xora rew ra yo ez wazena Şingal bivîna.” Ez ver bi maşîna (ereba) şîya. A vîste de çimê mi gina yew maşînaya ke serê ci ameyo xeyme kerdene. Mi bala xo daye ser. Maşîna mîyan de yew dikan esto. Mi makînaya fotografî vete. Wayîrê maşîna ra va: “Verê maşîna de vinde ez yew resimê to ancena”. Wayîrê maşîna nêwaşt ez resimê ey biancî. Mi israr kerd la camêrdî vat: “Ez şerm kena, heta nika qet mi resimê xo nêdayo antene.” Camêrd da-hîris serrî yo. Çi çîyêde sosret o, qet resimê xo nêdayo antene. Mi resimê maşîna yew gede û yew endamê YBŞ reyra ant. Ma kewtî rayîr ser ke şirê Şingal. Labelê hişê mi na maşîna ser o. Ez vajî çerçî yo. Labelê çerçî nêbî. Ez vajî dikandar o, la mi qet maşîna ser de dikan nêdîbî. Peynî de mi vat, “Bibo mebo, no mobîldikan o”.

Tîya elektrîk yan çin o yan zî kêmî yo. Coka şimiteyê serdinî zehmet peyda benê. Qeşaşit hema-hema nêyeno vînayene. Labelê şêligî (kîtle) goreyê şert û şurtan cuya xo rayîr fînayo.

Koyê Şingalî mîyan ra yew rayîra qîre şina

Koyê Şingalî mîyan ra yew rayîra qîre şina. Çepe û raste de xeyme estê û şêlig tede maneno. Tîya bi rayberîya meclîsa awankere baxçe ame karitene. Baxçe û xeymeyî mîyan ra ma şîyî resayî peynîya wargeh (kamp). Makînaya fotografî mi dest de ya. Çimê mi gina yew maşîna ro û hema ca de mi resimê ci ant. A maşîna zî bi çina (cile) amebî xemilnayene. Dorûverê ci ra çina amebî aliqnayene. Aye zî mobîlkonfeksîyon bî. Şingal amebi rijnayene, la tîya de şêligê Şingal û yê dewanê ci cuya xo rayîr fînabi.

Koyê Şingalî ra pê maşîna ma xo veracêr da. Rayîr de zaf hoke (vîraj) estê. Mi pers kerd, embazan zî cewab da mi. Vatêne: “Serê koyî ra heta cêr se û hîrê hokî estê. Tawo ke Şingal ame azad kerdene, nê hokeyan de ceng ame kerdene”. Şîyayîşê ma domîyeno. Ma ameyî cayêk, embazan mojna mi. O ca zî o bî ke çend rojî ra ver hîrê endamê YBŞ qezaya trafîkî kerdbî. Nînan ra di tenî bîbî şehîd û yew tene zî bîbî dirbetin. Merasîmê ê şehîdan ame mi vîrî. Şehadetê cengî mîyan de benê, xora ma xembar kenê, şehadetê qeza zî wexto ke ser de ame, hîna vêşî zereyê ma dejabi.

Se û hîrê hokan ra dime ma ameyî resayî Şingalî mîyan. Banê destpêkî normal asenê. Ez bi baldarî dorûverê xo ra ewnîyena. Tawo ke ma ameyî resayî sûke mîyan, heme çî eşkera bî. Yew ban, yew dikan sey xo nêmendo. Hemîne ameyî rijnayene. Game bi game, ban bi ban, dikan bi dikan ceng ameyo kerdene. Embazî şehîd û dirbetin bîyê. Na vîste de embaz Şoreşo ke destpêkê cengî ra heta nika Şingalî de yo, dest bi vîrardişan kerd. Şenik xo şidêna û vat: “Ez do çîyê vajî, la mehuyê.” Ma zî soz da ci ke mehuyê. Ey vat: “Tîya dikanan mîyan de tawo ke ma da pêro, çeteyan yew maşîna teqnaya”. Şoreş vindert taket naket kerd. Mi vat: “De vaje ma do mehuyê.” Şoreş: “Tawo ke maşîna ameye teqnayene, serê ma de çina nêmend. Embazê cinî û camêrd vit û viran mendêne. Vayê teqemenî hende pêt bî. Çinayê ma perrna û berdî. Badê cû embazan bi lezkanî ma rê çina arde.” Naye girîng nîya, xora ma zanenê, lênê teqemenî yan zî maşîna eke biteqo û merdim zî nêzdî de ser pay bo, çina-mina ser merdimî de nêverdano. Mi bi leza-lez pers kerd. “Kes şehîd kewt, bî dirbetin?” Şoreş vat: “Ney, teba embazan rê nêbî”.

Çinayê ma perrna û berdî

Ma şî resayî komele. Ez zêde nêvinderta. Şîngalî mîyan ra gêraya. Tîya çend hebî camîyî estê, badê azadkerdişî ra tayê ameyê rijnayene. Cade û kuçeyî zîyadêrî veng ê. Tena hêzê leşkerî estê. Doman, genc, temenmîyan, kokimî qet kes çin o. Gelo se bî nînan, kotî ser şîyêne? Şingalî ra heta Ewropa ameyî kiştene, rayîran de têşanî û vêşanî ver merdêne, deryayan de noqî awe bîyêne. Gelek zehmet o, nê çîyan ser de fikirkerdiş. Merdim keweno zerrîdejî. Bitaybetî wexto ke cinîyê destê DAÎŞ de yenê vîrê mi. Nînan ra tayê domanê new (9) serrî bîyê dicanî. Nêşayê qeçekî bîyarê dinya, coka zî cuya xo kenê vindî. Labelê Tevgera Azadî dejan gird nêkena, rayîra felatî mojnena û qandê ci gan û gonî dana. Coka merdim şêno nê dejan ver de vindero.

Şingalî ra dime ma agêrayî serê koyê Şingalî. Wextê perojî yo. Embazan vatêne: “Ma ameyê silayî kerdene, ganî ma şirê”. Raşt o eke merdim bêro dawet kerdene û nêşiro, hol nîyo. Êzîdîyan mîyan de yew urf û edet esto. Dem bi dem xeyr kenê. Tawo ke xeyr kerdêne, dost û embazanê xo yê qedirberzan silayî kenê. Xeyrdayîş no tewir o:

Şewdirî ra beran sere birnenê. Êyê dewlemendî ge-ge heştir (deve) kenê xeyr. Heta saeta diwêse goşt, belxur, riz, do, salata yeno hedre kerdene. Silakerdeyî odayêda girde de yenê pêser. Azayê eşîretan yan zî yê partîyan peyamê weşî danê yewbînî. Werdî ra ver yew legen, sabun û awe anê. Her kes destê xo şuweno. Werdî bi destan wenê. Labelê tayê aîleyî musayê, bi koçike werdî wenê. Werdî ra dima ancî her kes bi sabun destê xo şuweno. Bi destan werd werdiş hende zî xirab nîyo. Êyê bi koçikan û kardîyan werd wenê, ne werdî ra ver ne zî dima destanê xo şuwenê. Gelo kamcîn metod hetê weşîye ra baş o? Bi no hewa xeyrdayîş çîyêde komunal o. Her kes şêno sey ê bînî werdî biwero. Xeyr yeno amade kerdene û pêro pîya ronişenê û wenê. Tayê dolaban de werd û pêwerd nênimnenê. Tayê zî vêşan û pêrîşan nêmanenê. Ha şima rê mordemîye.

Ha şima rê mordemîye

Bi no tewr xeyrdayîşî ra dime her kesî xo ant quncika xo. Ma zî kewtêne rayîr ser. Hîna karo ke ma bikerê, esto.