José Mujîca sîyasetmedar û serekkomarê Ûrûgûayî yo kan o. O raver ra gerîllayê tevgerê Tupamarosî bî.
José Mujîca 20. gulana 1935 de yeno dinya. Pîyê ey ristim ra welatê baskan ra yo, maya ey kî Îtalya ra şîye Ûrûgûay. Desserrîya xo de pîyê Mujîcayî şono heqîya xo.
Serranê 1960an de Mujîca keweno tevgerê komunîstan ê neweyî “Tupamaros”. Serra 1969î de bi na rêxistine keweno beşanê çekdaran. Wexto ke adara 1970î de polîsî wazenê ey yew qewexaneyê Montevîdeoyî de pê cêrê, o verba ney bi çekan polîsan de keweno pêrodayîş. Di polîsî benê dirbetinî, Mujîca kî bi şeş qerşunan giran beno dirbetin. Bextê Mujîcayî yo ke yew doktorê sempatîzanê Tupamarosî nêweşxane de pê operasyonêde serkewteyî ey xelesneno. Serrê ra dime, Mujîca û 100 hevalê ey yew tunel ra hepisxane ra remenê. Labelê Mujîca yew aşme ra tepîya ancîya yeno pêgirewtene. Na fay kî hepisxaneyê Punta Carretasî ra reyna nîsana 1972î de yew tunel ra remeno. Reya bîne wexto kilm ra tepîya polîso nimite ey dos keno vîneno.
Tayê aşman ra dime Ûrûgûay de darbeya artêşe qewimîna û welat keweno serrane tarîyan. Mujîca û new hevalê xo hetê artêşe ra yenê weçînitene û 13 serrî rehîn erzînê hepisxaneyo taybetî. Rewş û îşkenceyanê giranan ser weşîya ruh û leşa ey bena xirabin. Halusînasyonî û paranoyayî şewanê ey ca nêverdanê. Rojê, gama ke maya ey hepisxane de yena dîyarê lajê xo û lajê xo henî bêmoral û bêhêvî vînena, ey ra nîya vana: “Gama ke ti pêrodayîş ca verdana, kena vîndî.” Mujîca 14 serrî hepisxane de maneno, zêdeyê ci binê îzolasyonî de. Vêşanîye, çimtersnayîş û îşkenceyî besenêkenê ey raya xo ra biçarnê.
Serra 1985î de Ûrûgûay de ancîya demokrasî vejîna cayê xo cêna, Mujîca û hepsîyê sîyasîyê bînî benê azad. José Mujîca û hevalê xo kewenê partîya çepgiran a “Tevgerê Beşdarîya Şarî” (Movimiento de Participación Popular). Serra 1994î de Mujîca beno parlamenter û 1999 de kî senator çînîno we. Bi karîzmaya xo Mujîca partîya xo de her serre tayêna beno berz û serra 2009î de axir beno serekkomarê Ûrûgûayî.
Mujîca semedê stîlê xo yê qeseykerdiş, sîyasetê xo yê pragmatîkî û nasnameyê xo yê zerrîşenikî ra hetê şarî ra hes beno. Seba ke o “ziwanê şarî qesey keno”, şar ey sey xo vîneno. Mujîca tena zere de ney, welatanê cîranî û dewletanê bînan de kî têkiliya rinde nano ro. Problemê desserran ê bi Arjantîn hel keno, pagirêdayîşê welatî bi Venezuela keno pêt û Yewîya Ewropa rê beno nêzdî.
Wextê ey de bêkarîye nişte %7, feqirîya neteweyîye gina %18 û meaşo tewr kêmî bî di qatî.
Cuya xo ya taybetîye de Mujica serra 2005î de endama Tupamarosî ya kane Lucîa Topolansky de zewecîno. Pîya teberê şaristanî de banê aye de weşîya xo ramenê. Wextê serekkomarîye de kî her dîyan (hur demîne) qebul nêkerd ke seraya serekîye de ronişê, coka heta ewro bano basît de maneno, hêga bi xo rameno.
Stîlê cuya ey ê zerrîşenikî bala şaranê dîwelan antêne: erebeyê ey 35 serrî kan û qijkek o. Meaşê xo yê serekkomarîye yê 12.500 Dollaran ra tena xo rê %10 girewtêne. Qisimo bîn bexş kerdêne. Vatena ey ra gore „zêde“ lazim nîyo, “her kes nîya îdare keno”. Na zerrîşenikîya ci Mujîcayî rê naznameyê “serekkomaro tewr feqîr” ardo.
Mujîca derheqê armancê xo yê wextê Tupamarosî de yew rojnameyî de nîya qesey keno: “Ma dinyayêda bêqusure waşte. Ma waşt ke însan wayîrê zêdeyêr werd, yew serban, hîna zaf weşîye û perwerdeyêde rindî bo. Cuye ra rindek qet teba çin o, ney ra kî dima şar û qewm yeno. Antropolojîk ke qayît kerîme, însan sosyalîst o.”
