Goreyê rojnamenusê keyepelê foreignpolicy.com Sîmon Hendersonî ra, cengê Îraqî eslê xo de cengê mabênê Erebîstanê Seûdî û Îranî yo ke kamcîn mezheb -sunî yan şîî- Îraq de hukmat de bimano.
Çend rojî û hewteyî yo ke îslamîstê radîkalî yê Dewleta Îslamî ya Îraqî û Şamî (DÎÎŞ) Sûrîye û Îraq, Kurdîstan de kî, dew û şaristanan îşgal kenê, hêrişê şîî û êzîdîyan kenê. Bi hezaran însanî mecbur mendî ke erdanê xo ra biremê.
Hendersonî ra gore zerarê serekwezîrê şîî yê Îraq Nûrî al-Malîkî keyfê qiralê Erebîstanê Seûdî Abdullahî yo. Bi serran o ke Qiral Abdullah Malîkî sey kûklayê Îranî vîneno. Hîna Bexdad de sersefîrê Erebîstanê Seûdî çin o û Abdullahî mîranê bînan, Mîreyîyê Ereban, Qeter, Kuweyt û Ummanî rê kî pêşnîyaz kerd ke Îraq ra dûrî vindê. Herçiqas ke tayê nê welatan (bitaybetî Qeter û Kuweyt) de rêxistinê el-Qaîda estê ke probleman vejenê, nê rejîman rey-rey pere da grûbanê radîkalan ke piştgirîya Erebîstanê Seûdî bikerê – sey Jabhat El-Nusra, yew grûbe ke muxalefetê şidetinî yê Başer El-Esadî yê Sûrîye kena.
Xora nê hewteyanê verênan mabênê Tehran û Rîyadî henî rind nêbî. Tayê îhtişamanê dîplomatîkan ra dime, Erebîstanê Seûdî roja bîne roketê xo yê neweyî musnabîy ke Çîn ra herînay: nê roketî besekenê ke biresê heta Tehran. Nika lejê Îraqî yê mezheban de hetî game bi game benê zelal. Hendersonî ra gore DÎÎŞ qetilê gonîserd ê ke ekstremîstê sunî yê. Herçiqas ke monarşîya Seûdîyan têkewtişanê dîrektan ra hes nêkena, nimitkî zanîno ke a şîîyan ra bincaran hes nêkena. Yew şiroveyê qiralî ke keyepelê Wîkîleaksî de amebî neşr kerdene, tede derheqê rejîmê Tehranî de va ke gerek merdim “sereyê ê marî cêbirno.” Hetta ceribnayîşê DYA ke Rîyad û Tehran bîyarê werê, nafîle bîy.
Wexto ke Sûrîye de protestoyê duştê El-Esad 2011 de dest cikerdêne, îstîxbaratê Seûdîyan dest da muxalefetê sunîyan, bitaybetî grûbanê radîkalan. Na stratejî ereban ajananê DYA ra musabî. Serekê îstîxbaratî verê cû Waşîngtin de sersefîr bîbî. Aşma nîsane de Erebîstanê Seûdî sîyasetê xo tikêna vurna, nika duştê DYA de tenêna nerm aseno, la binê perdeyan de hîna piştgirîta cîhadîstan keno – nînan ra yew DÎÎŞ a.
Peynîya nuşteyê xo Henerson vano ke mabênê Erebîstanê Seûdî û Îranî de cengo eşkera do nêro kerdene, la seke merdim Sûrîye de vîneno, her di hetî bêçik nanê sîyasetê Rojhelatê Mîyanênî ra.
