Tarix: 15.11.1937
Ca: Xarpêt
Wext: Nêmeyê şewe
Çekuyê zerrnênê ke kewtêne tarîxê ma:
Mi ebi dirîtî û zurekerîya şima besenêkerd, no mi rê dî derd. La mi verba şima de vile çewt nêkerd, no zî şima rê bibo derd.
Wayîrê nê çekuyan: Seyîd Riza.
Heya, seyîdê mi.
Herdişa to tarîyê şewanê Xarpêtî de zê wisarêde gewr bî. Bal û bejna to, renga-rengê koyanê Dêrsimî de neqişîyabî. Kilamî a şewe seba to miqamanê xo de heredîyayî, vengî hêrsin bîyî. Kamîya ma hard lerzna a şewe. Hardo dewrêş bîbî lete, kewtbî binê bêkesîye, no Xarpêt de.
Xarpêt… ax Xarpêt, ez şaş bena ke ti se bêveng menda Seyîdê mi rê. Fîrarê kamîya ma, destan de mawzer, dormeyê çemê Mizurî de, dereyê Laçî de, rayan kilm kerdêne hata lêlê sodirî. Her sodir tarîxê ma de pelêde sur ginêne hard ra. Domanî neqeban de vengê to ra gêreyêne.
Rayan de baya gonî, dewan de mij û duman.
Veyveyê mar û milawinan, verg û heşan dest kerdbî ci. Golê Xizirî kemeranê xo de şerm kerd, vengê berbayena derguşan ra mendbî zimeyê Dêrsimî de.
Kênekê azebî xo estî xorîyanê awan. Kila adirê veşayê Xozatî, verba asmên bîyêne barî. Her ca binê panîyanê mixenetîye de bî. Mixenetîye ke mabênê ma de mecal û firsend nêdîyêne, dişmen rehet kewtêne bine.
Seyîdê mi, çim û awirê dişmenan a şewa tarîye Xarpêt de bîyî. Merdîye û namerdîye, sareberzîye û vileçewtîye Xarpêt de bîyî. Zurekerîye û rastîye, înkarîye û kamîya ma, manqulîye u xirabîye, serkewtene û binkewtene Xarpêt de bîyî.
Uca de tarîxê tarîtîye û roştîye, bîyene û çin bîyene…
Uca de ebe nameyê ma ti, ebe nameyê înan Atatirk, Alpdoxan û Celal Bayar. Atatirk stasyonê Xarpêtî de tren de bî. Goşê Alpdoxanî mizgîna vileçewtîye û dexaletê to de bî.
Dinya bextê ma rê lal û ker bîye. To û Celal Bayarî ameyî rî be rî. Ti zereyê dês û asinan de bîya. Hermeyê to girêdaye bî. Çar hawîr û dormeyê to ebe mawzer û eskerena ameybî girotene. Dişmen qat be qat to de zêde bî. Celal Bayarî durişmeyê jêhatîya to de tersa. Teber de, bêvengîya şewe de, hevalê to ameyêne darde kerdene.
Celal Bayarî xo da verê pencereyî ke, ti înan mevînê. Ey to de tersa. Dest û zereyê ey lerca. Vengê to zelal bî. Înan ebe ters to ard meydan. Çimê to ke gina lak û dare ra, to reyna ebe durişmeyêde sereberzîye înan tersna. Ti bi xo ver bi da îxdame şîya. Vengê linganê to ra, tarîtîye û bêvengîya şewe dirîya. Ti bi xo vecîya serê kursî. To qayîtê dormeyê xo kerd. Celad, esker û Celal Bayarî, pilêsîya bi tarîyê şewe ra. Sûka Xarpêtî, mixenetîyêda bêçare bî. Ecêbîyêda girse rîyê sûka Xarpêtî de araqo sîya rişnêne binê linganê to ra.
Meydan serd bî. Zereyê to seba welatî germ bî. Teyîrê çimsurî fir dêne zereyê to de. Rêça vengê to, ebe xorîtîye vila bîyêne. Sûke, şewe, koyî, kamîya ma, asparê tarîxî, vengê to ra mendbi. Hazar miqamî vecîya vengê to de. Dişmenê dormeyê to, ecêbîye û şaşîye de mendî. Înan o waxt fam kerd ke ti Seyîd Riza wa. Uca de ebe vengê to domanê tarîxê ma sayeya durişme û jêhatiya to de sareberz bî. To ma nêda şermayene. To dişmenanê ma uca de ebe qehremanîya xo kerd rezîl. Merdîya to, qehremanîya to ruhê ma kerd reng bi reng. To zinginîye vila kerd meydanê Xarpêtî de.
Heya, seyîdê mi… To naye va:
Mi ebi dirîtî û zurekerîya şima besenêkerd, no mi rê dî derd. La mi verba şima de vile çewt nêkerd, no zî şima rê bibo derd.
No henî înan ra bî derd ke Celal Bayarî bi xo tometa xo ver bi to de ekşera kerd. Ey bi xo na qehremanîye û gonîserdinîya to nuşte.
Ti rehet be, seyîdê mi, ruhê to reng dano tarîxê ma…
Dewaya ma ebe qehremanîya to raver şona, seyîdê mi. Ti çilaya welatî ya seyîdê mi. Ma ebe roştîya na çila ke to de emanet girota, heta serkewtene, heta serbestîye benîme, xem meke, seyîdê mi. Mezela to de nîşanê serbestîye neqişnîme, seyîdê mi
