Eke borsa erja xo ra %20 kerd vîndî, mordem ney jê “pîyaseyê hesan” name keno. Ney ra kî durî, qesawetê sermayegozaran o negatîf û tenga ameyoxê ekonomî, waroginayena borsa ra pîya sonê. Ebe amoranê ewroyî, borsaya dugelan serra newîye ra nat %20 ra jêde ameye war. Tayê pisporan ra gore na gama virên a, çike mordem ke gindirbîyena pîyeseyanê 2000-2002 û 2007-2009î bîyaro çimanê xo ver, vîneno ke serranê 2000-2002î de pîyaseyî %78 û 2007-2009 de kî %54 ginayî war o.
Nê semedî ra na gama juyine de medya û bankayanê merkezî sima ra vanê ke “panîk mekerê, cêr ra bihêrînê!” Bitaybetî bale oncenê ser ke mordem hîseyanê ebe dîvîdant (ṗara ameyeyê serre) zereyê portfoyê xo bikero. La ê pîyaseyê hesan prensîbê “cêr ra bihêrîne” gore nê, la prensîbê “rallî de (cor ra) birose” ra gore sonê.
Çi esto ke pîyaseyê nikayênî ebe krîzê “dot.com” û krîzê 2008î ra xeylê paralelan musneno ra ma (resimî de nîyadê). Nika kî bankayê cagirî (rezervî) ceribnenê ke problemanê kredîyan ê ke vîrusê Korona reyde ameyî, ebe çapkerdena pereyanê neweyan wes kerê, yanî problemê dênan wazenê ebe dênanê neweyan çareser kerê. La her kes zoneno ke dermanê nîyanênî teyna waxtkilm ê. Vîrusê Korona pîyasayê boxeyan ê desseran qedêna, hala qayît kerîme kamcîn serebûtê bînî ma resneno qertima peyêne. Beno ke îflasê fîrmayêda girse bo ya kî yê dewletê.
Asayîsê teknîkî ra mordem vîneno ke pîyaseyê hesan de waroginayena pête ge-gane hetê xafil de xilbîyene ra, jê refleksî, yena vindarnayene. Borsa nîya ju roze de %10 xil bena be cor, la tayê rozan ra tepîya raya xo ya devacêrî rê dewam kena. Trendê pîyaseyê hesan ju asme de nê, tayêna jêde, wexto derg dewam keno.
Bi kilmekî pîyeseyê hesan hîrê gaman de bellî beno:
- Xafil de gindirbîyena borsa
- Badê ke resa lîmîtê rotena jêdîye, ju xilbîyayena refleksine
- Wexto derg de trendê devacêrî dewam keno, game be game beno giran, ebe xo rewşanê bingeyênan keno xirabin (ekonomî, bêkarîye ûsn.)
