Têkilîya merdim û şerabî rind a, mey xeylê kultur û cayan de populer o. Tayê vanê ke zerarê ci zaf o, labelê goreyê xeylê doktoran ra, eke merdim tay biwero, şerab weşîye rê rind o. Ma rast o?
Werdişê şerabî zafane sey çîyêde kulturî û medenî yeno dîyene. ÎV seserra 6. ra bi nat însanan efsûnê meyî xo rê dî. Tehm û tewirê şerabî ke zaf ê, fikrê umûmî yo ke “her roje yew bardaxa şerabî seba weşîye rind a”. Xeylê fîlozof, şaîr û sîyasetmedarê namdarî seba şerabwerîya xo kî bîyê meşhûr. Şerab awa roşnvîran a.
Labelê serra 2012 de Dadgeha Yewîya Ewropa no dîyayîş tenê şikit û reklamkerdişê şerabî rê şertê ronayo Rezvanan rê nika qedexe yo ke meyê xo sey “madewî” name bikerê. Sebeb: rêja alkolî tede berz a. Eke hecm de 1,2 % ra zêde bo, şimite êdî sey weş (manaya sihetî de) nêhesibîyeno.
Ancîya, tesîro pozîtîf ê meyî tena efsanewî nîyo. Fikro ke şerab seba weşîye rind o, serranê 70an ra yeno: cigêrayoxan dî ke Fransa de milet hem werdanê rûninan wenê û cixara şimenê, la hîna krîzê zerrî uca şenik bîy. Zanyaran ra gore no semedê şerabwerîye ra bî. Fransizan her roje yew bardaxa şerabî werdêne.
Herçiqas ke heskerdoxê meyî na xebere ser o şa bîy, zanyaran cigêrayîşî ramitî ke bingeyê na teorî bivînê. Teorî de zereyê şerabî de maddeyê polîfenolî estê ke engure ra yenê. Nînan ra yewê zî resveratrol o. No madde, sey zafê maddeyanê nebatkîyan, rûnê gonî rê rind o û vernî ro aterîyozkleroz cêno. Aye ra rîskê krîzê zerrî beno kêmî. Feqet kêmasîyêka na teorî esta: tesîro pozîtîf ê resveratrolî însanan ser o hîna ispat nêbî. Ewro tam nêno zanayene eke nê maddeyî hetê leşa merdimî qebul benê yan ney. Dîyar nîyo ke kamcîn mîqdar de faydeyê xo seba gonî esto, xora zafê ci cîgere (qesaba sîyaye) de tasfîye beno. Çi esto ke yew cigêrayîşê kongreya zerrînasanê Ewropa bi 200.000 beşdaran de (2008) tespît bî, eke merdim tay mey weno, rîskê nêweşîyanê zerrî û gonî bi îhtîmalê benê tenêna kêmî. Coka ewro di fikrê cîyayî estê. Beno ke şerab werdene weş a, ma tam nêzanenîme.
Eke îddîaya ke şerabî weş o, rast o, kî bitaybetî seba şerabo sûr qebul beno. Çike viraştişê şerabê sûrî de engurî tam yenê gurênayene, yanî poste (purtik) kî tede r’ o. Şerabo sipî de no henî nîyo. Ancîya, merdim ke zêde mey biwero zerrî, qirpiçike û sîstemê xo yê muafîyetî rê zerar dano. Rîskê kanserî kî beno zêde. Aye ra dot, şerab însan keno goştin: yew lîtreyê bi 10 % alkolî de, mavajîme, teqrîben 660 kalorîyî estê – seke yew tablet çîkolata de.
Roja şima bixêyr
Şerab, mey şimitîno, nêwerîno.Nê di karî, cîya yê; ŞİMİTENE- WERDENE
(Ez şerab şimena, ez awe şimena, ez non, (nan) wena)
Weşîyede bimanê
Rojbaş! Awe nêşimîyêna, werîyêna. Heti ma di vanî “ez awe wenû”. Yanî awe şimenû ney! şerab de zî wina yo, bi mi. Nêzana belkû tay vanî ez şerab şimenû la mi ri xam eyseno. Xora vanî “meywer”, meyşimiitox ney.
Selam û rêz
Birêz Xeyran; şima ke bi gorê ‘hetê ma-hetê şima’ bikerê, hewca nîyo ke ma endî zonê xo rast bikime, gramer ser o vindime. Zonê ma seba ke asîmîle û qedexe bîyo, xora zaf xerepîyo. Her mintiqa û dewe de, hama ke ju fek peyda bîyo. No sebeb ra ke, xebatê ma, zono ke ewro her mintiqa pê kar ano, qisey beno ney, şaşîya nê fekan rast bikime ya. Dewa ma de zî, zaf çekuyî xelet qisey kenê, normal o, la eger ke ez, ti, ma fekê ‘hetê ma’ referans û esas bigime, şaşîya zonî se rast kenîme?Ma gereke naye de xo raxelesnime ke zonê ma ravêr beme, rast bikime. Weşîye û silametîye de bimane.