Evîne Bê Ters Nêbena… – Xurşîd Mîrzengî

Bi rastî ez a hela şanî bi çimê bazarî ewnîyaya to ra. Gama ke to a cinîka fransawî de qisey kerde. Ti cinîke de hewayêne. To çi vatê, ez dûrî bîya, vengê to nêameyêne. Ew hewayîşê to çiqas şîrin bi gidî? Çimê min bi ê hewayîşê to ya belîs mendî… Aseno, bereketê Homayî tede esto. Homa zêde kero, kêmî nêkero. Rengê ferfûrî te ra furîyayêne. Çizînî zerrî ra berdê. Ez bi Dîwanê Melayî sond wanen, to hiş, aqil û sewda sere ra berdî. Eger ti bawer nêkena, ez to rê bi Gurzê Ristemê Zal, Beroşê Brahîmê Rihayî sond wanena. Bi o hewayîş to ez berda Bajarê Bircanê Evîne, paytexto ke ez tede kewta xame…

Keynekêka Amedî, dînê ma ra vetî, yewa asûrî, di taxa Lale Begî, verê Dêra Meyrema de, aye zî zey to hewayêne. Nê kêmî, nê zêde, zey to. Nameyê aye Ferfûrî bi. Hewayîşê Ferfûrî endêke bi min weş, endêke şîrin bi, endêke serrî û zemanî kewtê mîyan, min o hewayîş qasê mîqalê zereyê xo xo vîr ra nêkerdo. Qarşî çimanê min de zey dirûvê Selma, yara Seydayê Cizîrî payan ra yo. Dindanê aye zî, zey yê to, zey mircananê çîxanokê masanê behrê Qulzemî… A pakîya di bîbikanê çimanê aye de, di yê to de zî esto. Girêdanê bîbikanê to yo bi heyat wa di bîbikanê aye de zî bîbî. Birûyê to û aye zey qetanê dikanêka qetanrotişî, zey yewbînî. Yê aye bedewî bî, yê to zî bê kêmanî qasê a bedew ê. Homa esto, gunan nêkena milê xo. Gama ke ti beşerêna, se ra se, a ya. Eger ti a nîya zî, ez di a fistan de aye vînena, payen ra. Ti bi ê porê filfilnîyayî, fistanê gulgulinî, kemerê renghêngeminî, Ferfûrî ana vernî çimanê min. Tay maneno ke ez to ra vacî: Ferfûrî, ti û Parîs? Kamî ti arda? Ti espar an peyê, warway an bi solan ameya? Kanco reyîr ro, keynê?

Ez nêzana ti bi evînîya çarêsserreyîne zana yan ney?…  Eger ti pê nêzana, bizane ke to çîyêke pey ra verdayo, xesare kerda. La ez pê zana. Biheycan a, tehm tede esto. Yew maçîya ke yê branberê serran a… Gama ke gîştê a evînîya xamatî û xortanî kewenê têmîyan, merdim eşkeno esparê estora şibe bibo, pê şoro peyê koyê Qafî… Qasê serê derzênî zexelî û xasûgî tede çinî ya. Zey awa vewra koyan, bê leke. Paka, paka, paka, zey sayîya asmênê payîzî, awa ke mîyanê ferşa zînaranê koyê Mizurî ra zî yena.

Di destê min de nîyo, teberê taqetê min o, qewetêkê bi çepela min girewto û ez tehna verê to daya. Ez kena nêkena, nêeşkena xo mîyanê pencanê ê qewetê dizdî ra bifetelnî. Ez bibî dêwo hewtserre, Ristemê Zalî zî tewş o. Babê min gora wirzo, bêro hetê min zî feydeyê cê çinî yo. Sewse kewta zerrî, hezaz gunayo pêro, serecêr di kaş de gêr bena, war ro, di bin de cûm bena. Hişê min sere de nîyo, nêzana se kena. Rocane ez to bi çiman nêvînena, ez kor a, çar bincewî vernîya xo nêvînena, nêeşkena gamanê hîran bierzî, biewnî dûrî ra. Ez rayîr de şîna, la texmîkî gaman erzena.

Veng yeno to, gêcê?

La gama ke çimê min bi çimanê to konê? Ena dinya di vîrê min de nêmanena. Ez şina asmênan, qata ewlîne, bena meymanê perîyan. Yê keynekanê cenatê baqî ra, bintey Şîs Eleyhîselamî, Zeynebe bi a bejna barî û tenike, ê cilê ke Îdrîsî ci rê deştê, bi fincananê ferfûrîyan, di serê a sênîya durîne de min rê şerbetê awa çemê Îremî ana… Ez pê çaqirkeyf bena. Xo di kuçeyê Belî de vînena… Ez serê rihanê ke di Bilûra Berzexe de, Asrafîldir qayîş kena: “Çirê endêke serrî rihê benîademan di mîyanê ya Bilûrey Nefxê Sûrî de girote manenê?” vana. Asrafîl bi min heweno: “Ti zanê, Rebê Reban to ra hes keno, to ra veng nêkeno, lomeyan kenê, gazinanê xwi vanê, çîyo jo nê’ftareno biperso, ti persenê… Afirînî rê gerdûnî zano seyinkî şerab amîn keno, kerranê hûtan çawey di tenûrey xwi de pewceno, rihan seyinkî erşîv keno. Çirê têkilê karê yê benê? Qarşîyê Yê Corînî şerm o, qey ti enay nêzanê?…” vano.

Ti hay ro ci bîya, ez xulam?

Homa wekîlê min û to bo, verê ê dindananê toyê mircanînan de, ê lewê to min pernenê. Bê baskan ez eşkena xo qata hewtine ra bierzî, çîkê bi min nêbeno… Rengê çimanê to, tirxal vacî, xeydik, nêzana… Çîyo ke zana, tilêlî tede esta, min rê tilêlî vanê. Derd û qotikê di zereyê rengê ê çiman de min ra asenê, ez di binê perdî de vînena, vînena… Zey çimanê perîya hewran, aya ke şewa Leyletulqedrî roşn kena vila. Merdim vernî ê çiman de bibo sofiyê tesewifî, çewres rocî di silûk de, rocî tenî eskic ê ke. Ê wir di memikê di merga vernî to de bîyê zergûnî, ti evdêka Homayî nêzano ke hîrê kêzxatûnan şitê înan musnayo… Binê ê koyanê serê sîneyê to de, bicewêke war ro, di mîyanê to de kemr mûna yo, mîyanê barî verda yo. Di ê palê vereka to de, zey di narincîyê bi gila dara xo ya, dest ro ci nêgêrayo… Zey nasnameyê keynaya xama, yê Meryema Îmranî… Hengemîno di çicikanê înan de limite yo, ti go xo ra berê çî ya? Qey Homayî, wayîr ro ci vecîye keynê… Di leganê vereke de, zey mîrê teşta day xo meke tirş, ez bi gorî…

Ew hewayîşê to yo a hela şanî çi bî, bêmiradî? Bêmiradî, merdimî bi dizdî helnena, zey vewra verê tîcî, rûnê serê adirî… Hayî merdimî tera nîya. Xo ra nêmeyê zereyê min, hîris û çend serrî verê cû, Dîyarbekir de şarî dest ser o na ro. Ew nêmeyo ke mendo, xo ra lete bî, to zî kerd lete, nêmeyê cê berd. Ew hewayîşê perîyan, tenî qulingê ke fistanê bûkanî danê xo ra, di merganê awîyan de pê govende kenê, eşkenê ew qayde bihewê… La to min de çarine ra yewê zerrî verda, çarine ra hîrê şî, zerrî ra yew lete mend. Ezo bi o leteyê zerrî, di kuçeyanê Parîsê wêranî de, rey-rey Sant Mîchelle, rey-rey Treqadîro, rey-rey zî taxa xo Bellevîlle de… Ê rocê ke ti nêasena, çarşîya Elîsse di verê çimanê min de bena deşta Axwêranî… Pîlê ma vanê: “Keso bê yare, zey koyo bê dar o…” Koyo bê dare çi rê beno? Ne senbole tede asena, ne zerence tede wanena…

Memê Alan zî zey min zerrîlete bi? Dûrî ra, hetê welatê Alan ra bi şopê aye kewtîbi, ame bî Cizîra Botan, qeraxê çemê Tûjî, bajarê xîyalan, cinetê Bekê Ewanî. Lacê Padîşayê Bajarê Mexribîyan. Nişka bîbî ê leteyê zerrî serê lingan de bimano, di zindanê tawana eşqî de, a cêrzemînê warî de, çewres rocan de bi pûç, şî dinyaya şîyayişî û nêameyîşî. Tenî şop dimayê xo de verda… Nameyê Memê Alanî. Bi qisetê hedîsanê Seydayê Xanî kewt kulînanê vîran…

Qey ti Zîna Zêdan a? To ena xurtî çî ya ra arda? Çawa merdimî ana hetê xo ya ancena?

No peywir maya to yan xaltiya to ra, to rê mendo? Eger sax ê, Homa emrê înan derg kero, eger şîyê cayê rewa, Homa rehma xo ro înan kero. Çimxeydikêka narîne peyê xo de verdaya. Wa yê xo rê vacê, ma keyna peyê xo de verdawya…

Ti bi dizdî, nê di beyran de kewta zere… Bi no meqam beyrayê zerrî akerdiş, leteyê zerrîya birîndare, reyna letekerdiş… Însaf ci rê lazim o. La ana bi huner, guna tede çinî yo… Ti zana, ney? Karê her kesî zî nîyo… Ancax yê zey to eşkenê çîyo ana hunerî ra bizmikê zendan wekerê… Zereyê nêmecete reyna lete kerê, bikerê piçikan û loqmeyan…

Ti “têveramitişê zerrîyan ana ercan nîyo” min ra vana… Ez xulamê ê hedîsan ke o fek ra vecînê… Zeke enî hedîsî fekê zewceya Brahîm Xelîlullayê Qureyşî ra vecîyê.

Ti piçêke bi ters a… Eger ew ters nêbo, heycan tede maneno? Xemrê evîne, bengê zerrî, ters o, ters…  Evîne bê ters nêbena… Ew terso ke destananê evîne dano viraştişî, tehmê dimsê tizîyan keno pêro, ters o…

Xurşîd Mîrzengî